«Θα πρέπει να ανακοινώσω τη γνώμη του Δικαστηρίου στην υπόθεση Νο. 398 των ΗΠΑ κατά της Standard Oil Company».
Η αγόρευσή του δικαστή Γουάιτ διήρκεσε 49 λεπτά. Όταν ολοκληρώθηκε, η Standard Oil, ένα πραγματικό μονοπώλιο στην αμερικανική αγορά πετρελαίου, είχε ουσιαστικά λάβει την εντολή να διασπαστεί, ύστερα από 41 χρόνια ζωής.
«Γιγαντώθηκε νομίμως, αλλά συνιστα απειλή»
«Διαπιστώθηκε ότι η Standard Oil Company, με την τεράστια συσσώρευση περιουσίας της, αποτελεί ανοιχτή και διαρκή απειλή για όλη την ελευθερία του εμπορίου και για όλες τις σύγχρονες οικονομικές μεθόδους. Από την άλλη αποδείχθηκε ότι η ανάπτυξή της δεν ήταν παρά το αποτέλεσμα νόμιμων ανταγωνιστικών μεθόδων, καθοδηγούμενων από οικονομική ιδιοφυΐα ύψιστης τάξης, υποστηριζόμενη από θάρρος και ενόραση», είπε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του δικαστηρίου.
Πέντε μεγάλες εταιρείες και δεκάδες μικρότερες θυγατρικές προέκυψαν από τον γίγαντα αυτό, που είχε ιδρύσει ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ. Συνολικά 34 διαφορετικές οντότητες «γεννήθηκαν» από τη διάλυση του μονοπωλίου. To ημερολόγιο έγραφε 15 Μαΐου 1911.
Τα ονόματα των 5 μεγάλων εταιρειών είναι γνωστά έως σήμερα: Exxon, Mobil (οι δυο τους αργότερα συγχωνεύθηκαν, δημιουργώντας την Exxon Mobil), BP, Chevron και Marathon.
«Πάτερ, έχετε χρήματα;»
Ο 71χρονος Ροκφέλερ ενημερώθηκε για την απόφαση ενώ έπαιζε γκολφ στο κτήμα του, στο Ποκαντίνο της Νέας Υόρκης με τον πάστορα Τζέι Πι Λένον. «Πάτερ, έχετε χρήματα;» τον ρώτησε. Ο ιερέας απάντησε αρνητικά, αλλά ρώτησε γιατί. «Αν βρείτε, αγοράστε Standard Oil», τον συμβούλευσε σοφά ο μεγιστάνας.
Το 1913 ο προσωπικός πλούτος του Ροκφέλερ, μέσω των μεριδίων στις εταιρείες, είχε εκτιναχθεί στα 900 εκατ. δολάρια ή στο 3% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σήμερα σε 25 δισ. δολάρια.
Πώς χτίστηκε ο πετρελαϊκός γίγαντας
Η πετρελαϊκή αυτοκρατορία Standard Oil έχει τις ρίζες της στο 1863, όταν ο Ροκφέλερ αποφάσισε να συνεργαστεί με τους Μόρις Μπ. Κλαρκ και Σάμιουελ Άντριους σε μια επιχείρηση διύλισης πετρελαίου στο Κλίβελαντ του Οχάιο. Δύο χρόνια αργότερα, ο 25χρονος τότε Ροκφέλερ αποφάσισε να εξαγοράσει το μερίδιο του Μόρις Κλαρκ για να αποκτήσει εκείνος πλειοψηφική συμμετοχή και κατά συνέπεια τον έλεγχο αποφάσεων και κινήσεων.
Αργότερα κάλεσε και τον Χένρι Φλάγκλερ να συμμετάσχει ως συνεργάτης στο εγχείρημα. Έως το 1870 η εταιρεία των Ροκφέλερ, Άντριους και Φλάγκλερ, ήλεγχε τα μεγαλύτερα διυλιστήρια στο Κλίβελαντ. Στο τέλος του ίδιου έτους ίδρυσαν τη Standard Oil, η οποία μέσα από δεκάδες. εξαγορές και μία επιθετική στρατηγική δεν άργησε να γιγαντωθεί.
Έως το 1904 είχε εξελιχθεί σε ένα πανίσχυρο μονοπώλιο που ήλεγχε το 91% της αμερικανικής παραγωγής πετρελαίου και το 85% των τελικών πωλήσεων.
(της Νατάσας Στασινού, Ναυτεμπορική)
