Σε εκδήλωση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και του Πολυτεχνείου μίλησε έπειτα από πρόσκληση ο Υφ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Δημαράς, το απόγευμα της Τρίτης 22 Ιανουαρίου, με θέμα την Βιώσιμη Κινητικότητα και την Περιφερειακή Πολιτική.
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του Γιώργου Δημαρά:
Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας,
Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω για την πρόσκληση.
Να συγχαρώ το ΤΕΕ και τον πρόεδρο Γιώργο Στασινό και όλους όσους συνέβαλαν στην διοργάνωση αυτής της Ημερίδας με θέμα την «Βιώσιμη Κινητικότητα και την Περιφερειακή Πολιτική». Το ΤΕΕ έχει συνείδηση του κοινωνικού και επιστημονικού του ρόλου, έχει ήδη οργανώσει μία σειρά ημερίδων για τη βιώσιμη οικονομία, τις κλιματικές αλλαγές και άλλα σχετικά. Η ευκαιρία που μας δίνεται να συζητήσουμε σήμερα εδώ το θέμα της βιώσιμης κινητικότητας είναι σημαντική.
Οι συνθήκες άλλαξαν τόσο πολύ τα τελευταία 50 χρόνια. Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, οι φυσικοί πόροι έγινε αντιληπτό ότι είναι πεπερασμένοι. Το πετρέλαιο είναι το βασικό καύσιμο στις μεταφορές, ακόμη και αυτό τελειώνει. Οι οδικές μεταφορές καταναλώνουν το 85% της ενέργειας του συνόλου των μεταφορών και προκαλούν το 90% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Εάν μετατοπίζονταν η μισή ποσότητα των εμπορευμάτων που μεταφέρονται σήμερα οδικά, στο σιδηρόδρομο και τη ναυτιλία, θα πετυχαίναμε συνολική μείωση 38% σε κατανάλωση ενέργειας και παραγωγή εκπομπών CO2.
Κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές
| |
Έτος 2006
|
Έτος 2015
|
Οδικές 76%
|
85%
|
Αεροπορικές 15%
|
7%
|
Ακτοπλοϊκές 8%
|
7%
|
Σιδηροδρομικές 1%
|
1%
|
Πόσα χιλιόμετρα ταξιδεύει κάποιος με ρύπους 30kgCO2
ΙΧ (1άτομο) 158 km
ΙΧ (2άτομα) 318 km
Λεωφορείο 909 km
Αεροπλάνο 151 km
Τα νέα δεδομένα μας οδηγούν στην ανάγκη για ένα νέο Εθνικό Σχέδιο Κινητικότητας. Με κριτήρια την εξοικονόμηση ενέργειας και την κατάλληλη διασύνδεση πόλεων και περιοχών για εξυπηρέτηση πολιτών και εμπορευμάτων.
Οι βασικές οικολογικές επιλογές είναι:
- Ο μεγάλος όγκος εμπορευμάτων να μεταφέρεται με πλοία και τραίνα.
- οι μετακινήσεις στις πόλεις να μην γίνονται με το Ι.Χ. – και για τούτο πρέπει να αλλάξουμε και συνήθειες και τις ίδιες τις πόλεις. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν βαδίσαμε στην λογική της βιωσιμότητας στην Ελλάδα.
- οι σιδηροδρομικές μεταφορές έμειναν πίσω.
- ενώ προτεραιότητα υπήρξε η ανάπτυξη οδικών αξόνων
Οι πόλεις μας έρχονται σήμερα αντιμέτωπες με την κλιματική αλλαγή. Σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, σε κάθε σχεδιασμό πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη μάχη για το κλίμα. Οι πόλεις παράγουν μεγάλα ποσά ρύπων ενώ ταυτόχρονα χρειάζεται να γίνουν ανθεκτικές και φιλικές στο πολίτη.
Η χώρα μας με την Εθνική στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και το Εθνικό σχέδιο για το κλίμα και την ενέργεια, δίνει την κατεύθυνση για ενσωμάτωση σε κάθε σχεδιασμό της παραμέτρου της ανθεκτικότητας και του στόχου της αξιοποίησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με συγκεκριμένες δεσμεύσεις για μείωση του αποτυπώματος του άνθρακα.
Η βιώσιμη κινητικότητα είναι ακριβώς μια ουσιαστική δράση για το κλίμα και τις πόλεις. Οι μετακινήσεις είναι ο καθρέφτης του επιπέδου ζωής και της ανάπτυξης. Αν λοιπόν στοχεύουμε σε ποιότητα ζωής τότε πρέπει να οργανώσουμε τις μεταφορές σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας.
Αυτό σημαίνει μείωση των μετακινήσεων με ΙΧ, επιλογή μη ρυπογόνων μέσων μεταφοράς και απόδοση αστικού χώρου στον πεζό και στο ποδήλατο. Ταυτόχρονα είναι αναγκαίο να σχεδιαστούν νέου τύπου «υβριδικά» μέσα μαζικής μεταφοράς.
Με αρχή τη βιώσιμη κινητικότητα δημιουργούνται ασφαλή, ολοκληρωμένα δίκτυα μεταφορών και εξασφαλίζεται προσβασιμότητα σε κάθε σημείο της πόλης και για όλους. Όλα τα μεταφορικά συστήματα στοχεύουν σε υψηλή ενεργειακή απόδοση με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Όμως εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ενισχύοντας την κινητικότητα και δημιουργώντας δια - συνδεσιμότητα και προσβασιμότητα εξασφαλίζεται και χωρική συνοχή με άρση του αποκλεισμού. Σε όλα αυτά έρχεται η τεχνολογία και με έξυπνες λύσεις να βελτιώσει την απόδοση κάθε λειτουργικού συστήματος. Τα ευφυή συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας και της στάθμευσης καθώς και η ευφυής διαχείριση εμπορευματικών μεταφορών υπόσχονται οικονομικές μετακινήσεις. Στόχος ένα συνεκτικό πράσινο και έξυπνο μεταφορικό σύστημα με πολίτες που έχουν κάθε πληροφορία για την κυκλοφορία και την κίνηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς ανά πάσα στιγμή, ενώ ειδοποιούνται για κάθε κίνδυνο.
Οι πόλεις μας αντιμετωπίζουν μια σειρά από πολύπλοκα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία δημιουργούν τεράστιες προκλήσεις σε τομείς όπως είναι η ενέργεια, οι μεταφορές, η ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και οι αστικές υποδομές. Τα προβλήματα αυτά αφορούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στο κυκλοφοριακό πρόβλημα, στην ασφάλεια και στην ενίσχυση του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Η βιώσιμη πόλη του μέλλοντος είναι αναμφίβολα μια πόλη πιο οικολογική, πιο ανθεκτική, και με κοινωνικά ισότιμες δομές. Ανταποκρίνεται στους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, και βελτιώνει διαρκώς τους όρους διαβίωσης και την καθημερινότητα των κατοίκων της. Μια τέτοια πόλη πρέπει να έχει μικρή ενεργειακή κατανάλωση και να εξασφαλίζει συνθήκες υγιεινής και άνεσης. Η βιώσιμη κινητικότητα αποτελεί μοχλό για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, την άνθηση της οικονομίας και την ανάκαμψη γειτονιών που είναι «μη εύκολα προσπελάσιμες» και παρακμάζουν.
Θέλουμε πολιτικές και δράσεις που θα προωθούν την μη ρυπογόνα μετακίνηση και φιλικές στο περιβάλλον δημόσιες μεταφορές (προτεραιότητα στο πεζό, στη κίνηση με ποδήλατο και την χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς, και τη δραστική μείωση της χρήσης του ι.χ. αυτοκινήτου).
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επικεντρώνει την στρατηγική του στις βιώσιμες πόλεις και θέτει τις βασικές πολιτικές κατευθύνσεις για την Αστική Κινητικότητα. Η βιώσιμη κινητικότητα συνδέεται με ευρύτερους στόχους στους οποίους έχουμε δεσμευτεί σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο: για βιώσιμες πόλεις, για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, για μείωση αέριων εκπομπών και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, για αποδοτικότερη χρήση ενέργειας. Συνδέεται με τη ζωή της πόλης και τη ζωή έξω από αυτή και αποτελεί ένα παράγοντα που έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και στις προοπτικές της.
Συνολικά, οι βιώσιμες πόλεις αποτελούν επίκεντρο της στρατηγικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που υποστηρίζει ενεργά την Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα. Σχεδιασμός βιώσιμης αστικής κινητικότητας σημαίνει την αλλαγή στην καθημερινότητα και την κουλτούρα των πολιτών.
Οι βασικοί άξονες στα θέματα αστικής κινητικότητας είναι :
- ο ενιαίος χωροταξικός, πολεοδομικός και συγκοινωνιακός σχεδιασμός,
- η αξιοποίηση της συγκοινωνιακής υποδομής των πόλεων και η χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς,
- οι αναπλάσεις του αστικού χώρου, με προώθηση των ήπιων μορφών μετακίνησης,
- η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και μέτρων για το περιβάλλον, την αντι-ρύπανση και την ενέργεια.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχοντας στις αρμοδιότητές του τον χωρικό - πολεοδομικό σχεδιασμό, τις αστικές αναπλάσεις, τον βιοκλιματικό σχεδιασμό και την πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την κυκλική οικονομία και ανακύκλωση, δραστηριοποιείται ταυτόχρονα και αποτελεσματικά τόσο σε θέματα ευαισθητοποίησης και ενεργοποίησης των πολιτών όσο και σε θέματα κανονισμών, ρυθμίσεων, τεχνικών οδηγιών, μελετών και έργων.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ΥΠΕΝ, υλοποιεί τον χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, επικαιροποιεί την πολεοδομική νομοθεσία, ετοιμάζει το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τις αστικές αναπλάσεις, θεσμοθέτησε και υποστηρίζει τον σχεδιασμό και το θεσμικό πλαίσιο για τα ΑμεΑ και τα εμποδιζόμενα άτομα, έχει δημιουργήσει ένα Δίκτυο 180 τοπικών συντονιστών για την βιώσιμη κινητικότητα σε σύνολο 325 δήμων με το ποίο συνεργάζεται συνεχώς, συνεργάζεται με το ελληνόφωνο δίκτυο CIVINET EL-CY, για το οποίο συνέβαλε στην δημιουργία του.
Ωστόσο πρέπει να τονίσουμε ότι ιδιαίτερη ευκαιρία και σημαντικός σταθμός προς αυτήν την κατεύθυνση αποτέλεσε η χρηματοδότηση 162 δήμων της χώρας από το Πράσινο Ταμείο για την σύνταξη Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ). Τα ΣΒΑΚ είναι πρωτοπόρος, καινοτόμος και ανθρωποκεντρικός επιχειρησιακός σχεδιασμός. Ξεφεύγουν από τον παραδοσιακό συγκοινωνιακό σχεδιασμό, δίνοντας έμφαση στον άνθρωπο, στην Προσβασιμότητα και την Ποιότητα Ζωής. Στηρίζονται στον ενιαίο σχεδιασμό λαμβάνοντας υπόψη χρήσεις γης, οικονομική ανάπτυξη, κοινωνικές ανάγκες, περιβαλλοντική ποιότητα και υγεία. Προάγουν ένα μακροχρόνιο όραμα για τις αστικές περιοχές, μέσω διεπιστημονικού σχεδιασμού και με συνδυασμό θεματικών αντικειμένων (υποδομές, αγορές, υπηρεσίες, πληροφορίες και προώθηση) προκειμένου να επιτευχθεί η αποδοτικότερη λύση. Βασίζονται σε εκτεταμένη αξιολόγηση επιπτώσεων και διαμόρφωση μιας διαδικασίας μάθησης και βελτίωσης, καθώς και συμμετοχικές διαδικασίες σχεδιασμού με την εμπλοκή των Φορέων και των πολιτών.
Σήμερα λοιπόν, αντιμετωπίζουμε την πραγματική πρόκληση να στηρίξουμε με τις δυνάμεις που μας δίνει ο θεσμικός μας ρόλος, της νέας αυτής προοπτικής του σχεδιασμού για τις πόλεις μας, με συνεργασία, αλλά και με όραμα. Ο στόχος όλων πρέπει να είναι πόλεις πράσινες, καθαρές, ήσυχες, ασφαλείς, οικονομικά ενδυναμωμένες, προσβάσιμες και προσπελάσιμες από όλους.
Αν συμβάλλουμε όλοι και με τα πορίσματα της ημερίδας στην βελτίωση του σχεδιασμού που υπηρετεί το παρόν και το μέλλον – σε τελική ανάλυση την ζωή στον πλανήτη.
