Τα παραπάνω ανέδειξαν, μεταξύ άλλων, εκπρόσωποι της αγοράς, μιλώντας στο πρόσφατο 3ο συνέδριο Hydrogen & Green Gases Forum, σε μια προσπάθεια να αποτυπώσουν το «σήμερα» της αγοράς και πολύ περισσότερο τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν προκειμένου να μεταβούμε από μια αγορά υπό ωρίμανση σε ώριμη αγορά που αφήνει προστιθέμενη αξία σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Σε αυτή την κατεύθυνση, «κοινή συνισταμένη» των τοποθετήσεων της αγοράς αποτέλεσε η ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση τόσο από τους επενδυτές κατά την κατάρτιση των business plan, διασφαλίζοντας έτσι και την βιωσιμότητά τους, όσο και από το κράτος με ολοκληρωμένο σχέδιο στήριξης που δεν θα εξαντλείται σε επιδοτήσεις και «νούμερα» αλλά θα χαράσσει μια μακροχρόνια στρατηγική που με την σειρά της θα στηρίζει και θα συνοδεύει την ιδιωτική πρωτοβουλία στο χώρο.
Η σημασία της κρατικής στήριξης
Ως προς το ρόλο και πολύ περισσότερο την σημασία της κρατικής στήριξης στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ο κύριος Παντελής Κάπρος, καθηγητής του ΕΜΠ υπήρξε ξεκάθαρος, σχολιάζοντας ότι είναι εκ των ουκ άνευ προκειμένου να υπάρξουν βήματα ωρίμανσης, συμπέρασμα που προκύπτει από την μέχρι τώρα πορεία όλων των πράσινων τεχνολογιών.
Συγκεκριμένα σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «το εμπόδιο ήταν η αλλαγή του οικονομικού δόγματος σχετικά με την πράσινη μετάβαση της ελληνικής κυβέρνησης. Το δόγμα λέει ότι δεν επιδοτούμε πια, δεν στηρίζουμε αν δεν το κάνει μόνη της η αγορά. Αυτό συνιστά θεμελιώδες πρόβλημα για την ανάπτυξη τεχνολογιών όχι μόνο του υδρογόνου αλλά και όλων τεχνολογιών όταν προεξοφλεί κανείς μέσω επενδύσεων το μελλοντικό όφελος. Το θέμα δεν αφορά μόνο το υδρογόνο αλλά ανάλογα συμβαίνει στην περίπτωση των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, των μπαταριών και άλλων που βρίσκονται σε αρχικά στάδια ωρίμανσης». Πρόκειται για το λεγόμενο πρόβλημα της «θετικής εξωτερικότητας» όπου «εξωτερικότητα» σημαίνει ότι η αγορά δεν μπορεί να υπερπηδήσει το πρόβλημα και θετική από την άποψη ότι μπορεί να συμβάλει το κράτος σε αυτή την κατεύθυνση. «Το κράτος εδώ δεν επιδοτεί με την κλασική έννοια απλά εξασφαλίζει ορατότητα και την βεβαιότητα της επένδυσης», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον κ. Κάπρο, η εν λόγω στήριξη περνάει μέσα από την σύναψη διμερών συμβάσεων με εγγύηση του κράτους χωρίς ωστόσο το τελικό αποτέλεσμα στην μία ή την άλλη περίπτωση, όπως τόνισε, να καταλήγει στον κρατικό προϋπολογισμό παρά να ρυθμίζεται μέσω διαθέσιμων μηχανισμών τύπου ΕΤΜΕΑΡ κατά τα πρότυπα που έχουμε ήδη γνωρίσει. «Αυτός είναι κλασικός μηχανισμός όπου το κράτος παίζει τον αναπτυξιακό του ρόλο», δίχως τον οποίο, όπως επισήμανε, δύσκολα θα δούμε σοβαρά βήματα προόδου προς την εγκαθίδρυση μιας ολοκληρωμένης αγοράς υδρογόνου στην Ελλάδα.
Τα δεδομένα για τον επενδυτή
Παράλληλα ανάλογες προσαρμογές απαιτούνται στην πλευρά των επενδυτών με αρμόδια στελέχη της αγοράς να αναγνωρίζουν ότι πλέον έχουμε απομακρυνθεί από τα «μεγάλα νούμερα» με τα business plan και τα επιχειρηματικά σχέδια να «επικαιροποιούνται επί το ρεαλιστικότερον».
Ενδεικτικά, ο Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ομίλου Motor Oil Κωνσταντίνος Χατζηφώτης ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «Είμαστε σε ένα σημείο ελέγχου εφικτότητας. Για μένα αρχίζει και καταλαγιάζει η συζήτηση περί GW και μεγάλα σχέδια». Πρόσθεσε δε χαρακτηριστικά ότι «ως Όμιλος έχουμε μια υπομονή και μια στωικότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε τις επιταγές των καιρών. Η στρατηγική μας υλοποιείται με ρεαλιστικά βήματα. Σε αυτή την διαδικασία έχουμε αναγνωρίσει τον ρόλο του υδρογόνου ως ένα κομμάτι της ενεργειακής μετάβασης».
Σε ανάλογο μήκος κύματος και συμπληρώνοντας το «καμβά» πάνω στον οποίο καλείται να «περπατήσει» η αγορά, ο Διευθυντής της Watermeλοn, Χρήστος Παπαλεωνίδας ξεχώρισε την σημασία των συμπράξεων ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη, δεδομένου ότι όταν μιλάμε για μια νέα αγορά, η συζήτηση δεν μπορεί να περιορίζεται μονάχα στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου ή ακόμη και στην κατασκευή μιας μονάδας αλλά θα πρέπει να επεκτείνεται στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας που θα συνδράμει ώστε η δυνατότητα να γίνει πραγματικότητα. Μάλιστα ανέφερε ότι η υπό ανάπτυξη κοιλάδα υδρογόνου της Motor Oil μπορεί να αποτελέσει «παράδειγμα προς μίμηση» από την άποψη της εμπλοκής των 26 συνολικά εταίρων που «συνυπάρχουν» στο έργο.
Επιστρέφοντας στο κομμάτι του επενδυτή, ο κ. Χατζηφώτης έκανε ιδιαίτερη μνεία στο κομμάτι ενός ολοκληρωμένου επιχειρηματικού σχεδίου που λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους προκειμένου να παραμείνει βιώσιμο σε βάθος χρόνου, δεδομένου ότι μιλάμε για μια υπό ανάπτυξη αγορά που στην καλύτερη προκύπτει εύλογη απόσταση να διανύσει κανείς από τα σχέδια στην πράξη. «Χρειάζεται επιχειρηματικό σχέδιο, να έχεις μετρήσει το κόστος της επένδυσης, το κόστος λειτουργίας της επένδυσης, χρειάζεται να έχεις καταναλωτή, να ξέρεις όλη την αλυσίδα από την αρχή μέχρι το τέλος». Υπό αυτό το πρίσμα, η χρηματοδότηση συνιστά ένα κρίκο της αλυσίδας που δεν συνεπάγεται απαραιτήτως και την λήψη τελικής επενδυτικής απόφασης, όταν οι αποφάσεις λαμβάνονται με καθυστέρηση ετών και επομένως στην πορεία του χρόνοι οι αρχικοί υπολογισμοί δύναται να ανατραπούν και επομένως να καταστήσουν «ανεδαφικό» το business plan.
Η στρατηγική διάσταση του πράγματος
Κατά συνέπεια, το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει ότι «θα πρέπει να ιδωθεί ως ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο της χώρας. Όλα [τα επιμέρους σημεία και αστερίσκοι] να μπουν σε μια θέση και να είναι συμπληρωματικά και όχι αποκομμένα το ένα με το άλλο. Ποτέ καμία χώρα όταν εξαρτήθηκε από μία μόνο πηγή δεν ωφελήθηκε εν τέλει. Από την Πολιτεία απαιτείται μια ολιστική στρατηγική διαχείρισης των διαθέσιμων ενεργειακών πόρων».
Τα νούμερα υποδεικνύουν το πρόβλημα
Κατά συνέπεια, όπως τόνισε μεταξύ άλλων, ο Επικεφαλής Στρατηγικής και Επιχειρηματικής Ανάπτυξης της Hellenic Hydrogen Γεώργιος Δουρίδας, τα στοιχεία της αγοράς αποτυπώνουν ένα αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον το οποίο, ωστόσο, για την ώρα παραμένει παγιδευμένο στο πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, κρίνοντας από την ωρίμανση των έργων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενδεικτικά είναι τα παρακάτω στοιχεία από την παρουσίασή του:
- Το 2023 η παγκόσμια ζήτηση υδρογόνο έφτασε τους 97 εκατ. τόνους αυξημένη κατά 2,5% σε σχέση με το 2022 με την ζήτηση να προέρχεται από διύλιση και κλάδο χημικής βιομηχανίας μόλις το 1% καλύφθηκε από υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.
- Η αγορά εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από αστάθεια και αβεβαιότητα πράγμα που οδήγησε σε ακύρωση ή καθυστέρηση έργων.
- Παγκοσμίως έχουν ανακοινωθεί πάνω από 1700 έργα πάνω των 5 μεγαβάτ ανανεώσιμου και μπλε υδρογόνο. Μόνο ένα 5% βρίσκεται σε φάση λειτουργίας με την συντριπτική πλειοψηφία των έργων να βρίσκονται εγκλωβισμένα στην αρχική φάση σχεδιασμού.
- Η Ευρώπη έχει το προβάδισμα σε όλα τα στάδια ωρίμανσης των έργων ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία των προαναφερόμενων έργων βρίσκεται στο στάδιο της μελέτης σκοπιμότητας.
- Στην Ευρώπη έχουμε 753 έργα παραγωγής πράσινου υδρογόνου (ηλεκτρόλυση) άνω των 5 μεγαβάτ με 23 από αυτά να είναι σε φάση λειτουργίας και 104 να βρίσκονται σε FiD ή Construction Phase σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουμε από την ΙΕΑ. Η Γερμανία προηγείται σε ωριμότητα και υλοποίηση αλλά η Ισπανία είναι αυτή που προηγείται σε αριθμό έργων ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία αναμένεται να είναι αυτές που θα φέρουν ένα νέο κύμα λειτουργικής δυναμικότητας τα επόμενα έτη.
- Τα έργα σε εμπορική λειτουργία υπολογίζονται σε 400 μεγαβάτ και η παραγωγή τους φτάνει τα 40 χιλιάδες τόνους το χρόνο.
