Ο φιλόδοξος γύρος παραχωρήσεων για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, γνωστός ως 2025 Licensing Round, έχει ανάψει «φωτιές. Με το γύρο παραχωρήσεων, η Λιβύη όχι μόνο επανενεργοποιεί τη συμφωνία της με την Τουρκία, αλλά ταυτόχρονα διατυπώνει επισήμως στα Ηνωμένα Έθνη αξιώσεις που αμφισβητούν την ελληνική υφαλοκρηπίδα, δίνοντας νέα διάσταση στο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.
Το χρονικό
Η Τρίπολη προκήρυξε επίσημα τον φετινό διεθνή διαγωνισμό τον Μάρτιο του 2025, με προθεσμία ολοκλήρωσης στα τέλη Νοεμβρίου. Περιλαμβάνει 22 blocks – 11 χερσαία και 11 θαλάσσια – με το ενδιαφέρον να εστιάζεται στα νοτιοδυτικά θαλάσσια τεμάχια που γειτνιάζουν με την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ο νέος τύπος σύμβασης EPSA V (Exploration and Production Sharing Agreement) προσελκύει ήδη επενδυτικό ενδιαφέρον από ενεργειακούς κολοσσούς όπως οι Chevron, Total, Eni και Repsol, προσφέροντας φορολογική σταθερότητα και ευνοϊκότερους όρους.
Η διαδικασία διεξάγεται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, με τις προσφορές να κατατίθενται έως τις 17 Ιουλίου. Τα αποτελέσματα και η υπογραφή των συμβολαίων θα ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του έτους. Ήδη, το θέμα έχει τεθεί στην ατζέντα του επερχόμενου Libya Energy & Economic Summit (Ιανουάριος 2026).
Συνεργασία με την Τουρκία
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από τη συμφωνία της Λιβύης με την Τουρκία. Στις 25 Ιουνίου 2025, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την τουρκική TPAO για την εκτέλεση σεισμικών ερευνών σε τέσσερα θαλάσσια blocks, σε περιοχές που η Τρίπολη τοποθετεί νότια της υποτιθέμενης «μέσης γραμμής» με την Ελλάδα.
Η ερευνητική δραστηριότητα προβλέπει 2D σεισμικές καταγραφές σε έκταση 10.000 χλμ, οι οποίες αναμένεται να διαρκέσουν έως εννέα μήνες. Η κίνηση αυτή ερμηνεύεται από αναλυτές ως εφαρμογή του αναθεωρημένου τουρκολιβυκού μνημονίου του 2022, το οποίο αγνοεί πλήρως την επήρεια των ελληνικών νησιών στη χάραξη θαλάσσιων ζωνών.
Η αντίδραση της Αθήνας
Η ελληνική αντίδραση υπήρξε άμεση. Η Αθήνα, με διαβήματα και επίσημες δηλώσεις, καταγγέλλει την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της σε περιοχές που καλύπτονται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), στην οποία είναι πλήρες συμβαλλόμενο μέρος.
Η θέση της Ελλάδας είναι σαφής: τα ελληνικά νησιά έχουν πλήρη επήρεια, και οποιαδήποτε αμφισβήτηση των ορίων υφαλοκρηπίδας συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Η προσφυγή της Λιβύης στον ΟΗΕ
Η γεωπολιτική διάσταση της υπόθεσης κορυφώθηκε στις 20 Ιουνίου 2025, όταν η Λιβύη υπέβαλε επισήμως στα Ηνωμένα Έθνη διπλωματική διαμαρτυρία, αμφισβητώντας τις ελληνικές παραχωρήσεις «Crete 1» και «Crete 2» – συνολικής έκτασης 23.300 τ.χλμ. Η Λιβύη ισχυρίζεται ότι το 85% αυτών των περιοχών ανήκουν στη δική της θαλάσσια ζώνη, όπως αυτή καθορίζεται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Είναι η πρώτη φορά που η Τρίπολη εγείρει επίσημες αξιώσεις σε περιοχές που η Αθήνα θεωρεί μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, κάτι που ανεβάζει επικίνδυνα το θερμόμετρο στην περιοχή.
Το λιβυκό υπόμνημα κατηγορεί την Ελλάδα για δημιουργία τετελεσμένων μέσω μονομερών ενεργειών και αμφισβητεί τις έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν από ExxonMobil και Total. Παράλληλα, υποστηρίζει ότι η μέση γραμμή δεν αποτελεί επαρκή βάση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, προωθώντας τη θέση πως τα ελληνικά νησιά δεν δικαιούνται πλήρη θαλάσσια επήρεια – μια θέση ταυτόσημη με αυτή της Άγκυρας.
Παρότι η Λιβύη επικαλείται τη Σύμβαση UNCLOS, δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος, γεγονός που ακυρώνει τις αιτιάσεις της στην πράξη. Εντούτοις, ζητά την παρέμβαση του ΟΗΕ για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ελληνική απάντηση
Η Αθήνα απορρίπτει κατηγορηματικά τις λιβυκές αιτιάσεις, επισημαίνοντας:
- Το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν έχει έννομα αποτελέσματα, καθώς δεν στηρίζεται σε αρχές του διεθνούς δικαίου.
- Η χάραξη των ελληνικών θαλασσίων ζωνών στηρίζεται στη μέση γραμμή και στην πλήρη επήρεια των νησιών, όπως προβλέπεται στην UNCLOS.
- Η Ελλάδα έχει νόμιμο και αναφαίρετο δικαίωμα να ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα και να τα προστατεύει σε κάθε επίπεδο.
