Τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών δεν στέκονται μόνο στο γεγονός ότι η συμφωνία για ετήσιες αγορές 250 δισ. δολαρίων αερίου, πετρελαίου και πυρηνικού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ (750 δισ. στη τριετία) είναι ανεφάρμοστη, καθώς ούτε η ζήτηση στην ΕΕ γίνεται να αυξηθεί τόσο πολύ, ούτε οι Αμερικανοί εξαγωγείς μπορούν να προμηθεύσουν τόση πολλή ενέργεια.
Το κουβάρι περιπλέκεται περαιτέρω γιατί αυξάνονται τα ερωτήματα τόσο για τις τιμές, όσο και για το κατά πόσο η συμφωνία σημαίνει ότι η ΕΕ εγκαταλείπει εμμέσως τη πράσινη μετάβαση, στο πλαίσιο της οποίας η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη βαίνει κάθε χρόνο μειούμενη.
Κι όλα αυτά όταν, όπως σχολιάζει το Reuters, (https://www.reuters.com/sustainability/boards-policy-regulation/eus-250-billion-per-year-spending-us-energy-is-unrealistic-2025-07-28/), η ΕΕ δεν μπορεί να αναγκάσει τα κράτη μέλη και τις εταιρείες να αγοράσουν αμερικανική ενέργεια. Οπως ακριβώς και η κυβέρνηση Τραμπ δεν μπορεί να αναγκάσει τους Αμερικανούς παραγωγούς να πουλήσουν στην Ευρώπη και όχι π.χ. στην Ιαπωνία, η οποία έκλεισε πρόσφατα ένα μεγάλο deal με τις ΗΠΑ (το οποίο είχε ανακοινώσει πανηγυρικά ο Λευκός Οίκος) ή στη Ν.Κορέα, που επίσης έχει εκδηλώσει σχετικό ενδιαφέρον.
Ερωτήματα ανακύπτουν φυσικά και για την Ελλάδα. Το βασικότερο είναι το πώς θα συμμορφωθεί την επόμενη 3ετία η χώρα ως προς τη δέσμευση για σημαντικές επιπλέον αγορές αμερικανικού LNG, όταν οι εγχώριες ανάγκες είναι συγκεκριμένες και οι εταιρείες ακολουθούν τη δική τους εμπορική πολιτική, με τη ΔΕΠΑ για παράδειγμα, (https://energypress.gr/news/exodikastiki-symfonia-tis-depa-emporias-me-tin-gazprom-midenizontai-oi-rosikes-apaitiseis-gia), να έχει καταλήξει πρόσφατα σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με τη Gazprom, που συνεπάγεται τη συνέχεια της προμήθειας ρωσικού αερίου για τουλάχιστον ενάμιση ακόμη χρόνο, μέχρι και τα τέλη του 2026.
Στη πραγματικότητα, ακόμη και αν συμφωνηθούν τελικά χαμηλότερα νούμερα, πιο βιώσιμα για την Ευρώπη και τους Αμερικανούς παραγωγούς, ο κίνδυνος που αναδεικνύουν πολλές αναλύσεις είναι η μετάβαση από την υπερεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, στην ενεργειακή υπερεξάρτηση από τις ΗΠΑ...
«Η συμφωνία, όχι μόνο δεν είναι ρεαλιστική, αλλά μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ίδια την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς θα την προσδέσει στο άρμα ενός και μόνο προμηθευτή», γράφει σε χθεσινή του ανάλυση το αμερικανικό Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA, https://ieefa.org/resources/deja-vu-eu-risks-overreliance-one-gas-supplier).
Από το 21% στο... 70% των ευρωπαικών εισαγωγών
Εχοντας ως βάση τις τιμές του 2024 και διατηρώντας την ίδια αναλογία αγορών ενέργειας από τις ΗΠΑ προς τις συνολικές εισαγωγές της ΕΕ, το think tank καταλήγει στο συμπέρασμα ότι για να τηρηθεί η συμφωνία, το μπλοκ θα πρέπει το 2025 να τριπλασιάσει τις αμερικανικές εισαγωγές πετρελαίου, άνθρακα και LNG.
Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το 2024, οι συνολικές εισαγωγές πετρελαίου, άνθρακα και LNG στην ΕΕ ανήλθαν σε 315 δισεκατομμύρια ευρω. Τα 262 δισ ευρώ αφορούσαν πετρέλαιο (453 εκατ. τόνοι), τα 12 δισ. ευρώ άνθρακα (63 εκατ. τόνοι) και τα 41 δισ. LNG (80 εκατ. τόνοι).
Εκ των 315 δισ. ευρω, τα 65 δισ ευρώ προήλθαν από τις ΗΠΑ (42 δισ πετρέλαιο, 4 δισ άνθρακας και 19 δισ LNG). Συνοψίζοντας, το 21% των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών ήταν αμερικανικής προέλευσης.
Σύμφωνα ωστόσο με την ανάλυση του IEEFA, για να εκπληρώσει η ΕΕ τη δέσμευση που απορρέει από τη συμφωνία, πρέπει από εδώ και στο εξής να προμηθεύεται από τις ΗΠΑ περίπου το 70% των συνολικών της εισαγωγών. Το αμερικανικό δηλαδή μερίδιο στην τροφοδοσία της ηπείρου πρέπει να υπερτριπλασιαστεί (+ 233%).
«Στην πράξη, η συμφωνία συνδέει τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης με ένα και μόνο πωλητή», αναφέρει η έκθεση του αμερικανικού οίκου, παραπέμποντας σε ό,τι συνέβαινε με τη Ρωσία πριν την εισβολή στην Ουκρανία, και τονίζοντας ότι το μπλοκ ρισκάρει να βρεθεί ξανά υπερεξαρτημένο (risking overdependence) και μάλιστα από ένα ακριβό προμηθευτή.
«Εξι φορές πάνω η αξία του αμερικανικού LNG»
Στη τελευταία τριετία η ΕΕ πλήρωσε για εισαγωγές LNG περίπου 225 δισ ευρώ, εκ των οποίων τα 100 δισ. προήλθαν από τις ΗΠΑ. «Αυτό το υψηλό ποσό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το αμερικανικό LNG είναι πιο ακριβό για τους αγοραστές της ΕΕ από το LNG οποιουδήποτε άλλου προμηθευτή», αναφέρει η έκθεση, θυμίζοντας ότι ούτως ή άλλως οι αμερικανικές εισαγωγές είναι υψηλότερες παρά ποτέ.
Στο πρώτο εξάμηνο του 2025, το 55% των συνολικών εισαγωγών LNG στην ΕΕ προήλθε από τις ΗΠΑ, έναντι 16% από τη Ρωσία, 9% από το Κατάρ, 6% από τη Νιγηρία και 5% από την Αλγερία. Σωρευτικά, κατά το πρώτο εξάμηνο, οι αμερικανικές εισαγωγές αντιπροσώπευσαν το 27% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου (μέσω αγωγού) και LNG της ΕΕ.
«Καθώς η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα συνεχίσει να μειώνεται έως το 2030 και μετά, οι πωλητές LNG θα δυσκολευτούν να βρουν αγοραστές στην ήπειρο. Πόσο περισσότερο LNG μπορεί να αγοράσει η ΕΕ από τις ΗΠΑ όταν αναμένεται παγκόσμια υπερπροσφορά LNG έως το 2030;», είναι το ερώτημα που θέτει η έκθεση.
«Στη πράξη για να τηρηθεί μια τέτοια συμφωνία, ύψους 250 δισ δολαρίων το χρόνο, θα πρέπει είτε το σύνολο των αμερικανικών ροών πετρελαίου να ανακατευθυνθεί πλήρως προς την ΕΕ, είτε η αξία των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ να αυξηθεί κατά ... έξι φορές», αναφέρει στο Reuters ο Arturo Regalado, ανώτερος αναλυτής LNG στην Kpler, παραθέτοντας τα νούμερα των αμερικανικών εξαγωγών και εξηγώντας γιατί το εμπορικό αυτό deal δεν έχει καμία σχέση με τη πραγματικότητα της αγοράς.
Το 2024 το σύνολο των αμερικανικών εξαγωγών ενέργειας προς κάθε κατεύθυνση έφτασε τα 318 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ. Από αυτά, η ΕΕ εισήγαγε συνολικά 76 δισ δολάρια σε αμερικανικό πετρέλαιο, LNG και στερεά καύσιμα όπως ο άνθρακας, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters που βασίζονται σε στοιχεία της Eurostat.
Ερωτήματα για τη πράσινη μετάβαση
Ταυτόχρονα, η συμφωνία ΗΠΑ - Ευρώπης και τα πολλά θολά της σημεία εγείρουν ερωτήματα και για την ίδια την ενεργειακή μετάβαση και τους στόχους που έχει βάλει η Κομισιόν για το 2030 και το 2040.
Αν και η ευρωπαϊκή ηγεσία ουδέποτε μέχρι σήμερα έχει θέσει θέμα αλλαγής πορείας ως προς το green transition - το αντίθετο μάλιστα - η ανησυχία των αναλυτών είναι εύλογη. Τυχόν παροχή κινήτρων για εισαγωγές LNG θα μπορούσε να «κλειδώσει» την ΕΕ στο φυσικό αέριο και να τη κάνει να χάσει το στόχο του 2040 για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90%, γράφει το IEEFA. Αντίστοιχος είναι ο κίνδυνος που σχετίζεται με τον κανονισμό της ΕΕ για το μεθάνιο.
Δαπανώντας 750 δισ δολάρια σε ΑΠΕ, η ΕΕ θα ήταν σε θέση να επεκτείνει την εγκατεστημένη ηλιακή και αιολική της δυναμικότητα κατά περίπου 90%, εκτιμά η ανάλυση για ένα θέμα που πυροδοτεί ήδη ισχυρές αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις.
«Ο τριπλασιασμός των εισαγωγών ενέργειας από τις ΗΠΑ σε μόλις τρία χρόνια δεν είναι μόνο απίθανος, αλλά και θα εκτροχιάσει τους μεσοπρόθεσμους στόχους της ΕΕ για την απανθρακοποίηση», αναφέρει στο euobserver (EU tariff deal to buy US energy 'not credible' and 'implausible', critics say), ο Λουκ Χέιγουντ από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB), ένα δίκτυο περιβαλλοντικών ΜΚΟ.
Τα επικίνδυνα πάντως νερά στα οποία κινούμαστε αναδεικνύει ξεκάθαρα η δήλωση αξιωματούχου του Λευκού Οίκου που επικαλείται το CNBC (https://www.cnbc.com/2025/07/29/trump-eu-trade-deal-energy-gas-oil-lng-nuclear.html), ότι «η ΕΕ συμφώνησε να αγοράσει τις συγκεκριμένες ποσότητες και αν οποιαδήποτε μέρος υπαναχωρήσει, τότε ο Πρόεδρος (σσ: Τραμπ) διατηρεί το δικαίωμα να αναπροσαρμόσει τους δασμολογικούς συντελεστές».
