Στην επανεξέταση του κειμένου, που αφορά όλους τους κρίκους της αλυσίδας του Carbon Capture and Storage, από τα τσιμέντα και τα διυλιστήρια μέχρι τις ναυτιλιακές που θα το μεταφέρουν στους χώρους εναπόθεσης και φυσικά την εγκατάσταση «Prinos CO2», το υπουργείο φέρεται να λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες που είχε εκφράσει η αγορά ως προς το αρχικό draft και να κινείται στη κατεύθυνση τουλάχιστον δύο παρεμβάσεων, προκειμένου να καταστεί πιο λειτουργικό.
Στη πρώτη, το βάρος φαίνεται να πέφτει στο γραφειοκρατικό σκέλος, καθώς το αρχικό κείμενο προέβλεπε τουλάχιστον 22 κανονιστικές πράξεις, οι οποίες ενέπλεκαν πολλές αρχές, καλύπτοντας κρίσιμα ζητήματα, από τη τιμολόγηση και τη κατανομή χωρητικότητας μέχρι τις χρηματικές εγγυήσεις.
Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργείται ένα χρονοβόρο σύστημα το οποίο δυσκολεύει ή και καθιστά αδύνατη την έγκαιρη υλοποίηση των έργων σε όλη την αλυσίδα CCS, και ειδικά όπου εμπλέκεται το Ταμείο Ανάκαμψης, όπου τα χρονοδιαγράμματα είναι σφιχτά.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η πρώτη βασική κατεύθυνση είναι να δημιουργηθεί ένα όσο το δυνατό πιο απλό σύστημα, με μικρότερο αριθμό αποφάσεων και εξουσιοδοτήσεων, που να συνάδουν και με τα σφιχτά ορόσημα του RRF. Στο νέο σχεδιασμό θα προβλέπονται λιγότερες διοικητικές πράξεις.
Το capacity του Πρίνου και η κατανομή του
Το δεύτερο θέμα, όπου επίσης λέγεται ότι εξετάζονται αλλαγές, αφορά την αρχική πρόβλεψη ότι μόνο το 50% της δυναμικότητας της υποδομής αποθήκευσης στον Πρίνο θα κατανέμεται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών βάση των αποτελεσμάτων του market test.
Στο αρχικό draft προβλέπονταν ότι το υπόλοιπο 50% θα κατανέμεται με υπουργική απόφαση, χωρίς να αναφέρεται με ποια κριτήρια θα συμβαίνει αυτό. Το θέμα που είχε τεθεί από την αγορά ήταν ο κίνδυνος να εγερθούν ζητήματα ανταγωνισμού στις Βρυξέλλες ότι το πλαίσιο δεν εξασφαλίζει διαφάνεια ή ισότιμη πρόσβαση σε όλους, με ό,τι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει για εξασφαλισμένες κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το νομοσχέδιο ναι μεν θα διατηρεί τη πρόβλεψη ότι ένα ποσοστό του capacity πρέπει να είναι ρυθμιζόμενο, χωρίς ωστόσο να μιλά για νούμερα, τα οποία θα περιγράφονται μόνο στη σχετική υπουργική απόφαση.
Επίσης μένει να φανεί κατά πόσο το τελικό κείμενο θα περιλαμβάνει κάποιο κριτήριο για τον προσδιορισμό της τιμής αναφοράς που θα είναι και ο «μπούσουλας» για την αποθήκευση και θα ορίζεται με απόφαση του ΥΠΕΝ, έπειτα από εισήγηση της ΕΔΕΥΕΠ, η οποία με τη σειρά της θα πρέπει να έχει δεχθεί εισήγηση από την ΡΑΕΕΥ. Το αρχικό δηλαδή draft προέβλεπε μια αρκετά χρονοβόρα διαδικασία.
Αν και το κείμενο τελεί υπό επεξργασία και τίποτα δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, η γενική κατεύθυνση είναι το πλαίσιο που θα κατατεθεί το φθινόπωρο στη Βουλή - αν αυτό συμβεί αρχές Σεπτεμβρίου σημαίνει ότι θα πρέπει να βγει σε διαβούλευση μέσα στον Αύγουστο - να εμπεριέχει όσο το δυνατό λιγότερη γραφειοκρατία για όλους τους κρίκους της αλυσίδας.
Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου
Στο σύνολο τους, emitters (Ηρακλής, Τιτάνας, Motor Oil, Helleniq Energy) και Energean αναμένουν από το ΥΠΕΝ την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου, που αποτελεί και το τελευταίο κρίκο της μακράς αλυσίδας των επενδύσεων που δρομολογούν και προφανώς θα μειώσει ένα τμήμα του ρίσκου τους, καθώς θα γίνουν γνωστοί, έστω με καθυστέρηση, οι κανόνες του παιχνιδιού στη νέα αυτή αγορά.
Το πλαίσιο δηλαδή που σε αδρές γραμμές θα ρυθμίζει :
- Τις δραστηριότητες της δέσμευσης, χρήσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή όλης της αλυσίδας του Carbon Capture and Storage (CCS).
- Τις προϋποθέσεις καθορισμού και λειτουργίας των τόπων πιλοτικής εφαρμογής αποθήκευσης CO2, μαζί με το πλαίσιο των όρων χορήγησης και του περιεχομένου των αδειών έρευνας και αποθήκευσης.
- Το πλαίσιο για τη κατανομή της χωρητικότητας των «Τόπων Αποθήκευσης» στους χρήστες.
- Τις υποχρεώσεις των «Φορέων Εκμετάλλευσης» των Τόπων Αποθήκευσης και τον καθορισμό της χρηματικής εγγύησης για μια άδεια αποθήκευσης.
- Το χρηματοδοτικό μηχανισμό συνεισφοράς του φορέα για την κάλυψη των δαπανών μόνιμης απομόνωσης του CO2.
- Τέλος, το σκέλος της ενίσχυσης των νέων αυτών επενδύσεων μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Τη θέσπιση δηλαδή ενός μηχανισμού στήριξης των έργων, καθώς και ενός μηχανισμού αυτόματης επιστροφής (clawback).
Τι άλλο εκκρεμεί για να πάρει μπροστά η αγορά
Συνδετικός φυσικά κρίκος όλων των παραπάνω αποτελεί το «Prinos CO2», προυπολογισμού 1,2 δισ ευρώ που σε πρώτη φάση θα είναι δυναμικότητας 3 εκατ. τόνων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση εκκρεμεί η απόφαση έγκρισης από το ΥΠΕΝ των περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) που αναμένεται άμεσα, καθώς και η έκδοση από την ΕΔΕΥΕΠ της άδειας αποθήκευσης της εγκατάστασης, που τοποθετείται μέσα στον Οκτώβριο.
Και ακριβώς επειδή έχει υπαχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης (RRF), άρα τα χρονοδιαγράμματα είναι σφιχτά, ο Πρίνος πρέπει μέχρι τον Ιούνιο του 2026 να έχει λάβει άδεια λειτουργίας. Αλλωστε μέσα στο 2026 αναμένεται να ξεκινήσουν και οι πρώτες γεωτρήσεις για έγχυση CO2, όπως έχει καταστήσει σαφές η Energean.
Που βρίσκονται τα άλλα έργα
Στη περίπτωση του «Olympus», όπως ονομάζεται το project δέσμευσης CO2 της τσιμεντοβιομηχανίας Ηρακλής, της πρώτης επένδυσης του είδους στην Ελλάδα, ύψους 400 εκατ ευρώ, οι εργασίες έχουν ξεκινήσει το Μάιο, οπότε και μπήκαν τα θεμέλια της μονάδας στο Μιλάκι Αλιβερίου. Στόχος είναι από το 2029 και μετά οπότε και αναμένεται να μπει σε λειτουργία το «έργο-ναυαρχίδα» για τη μητρική Holcim, να δεσμεύει ετησίως 1 εκατομμύριο τόνους CO2. Σαν ποσότητα ισούται με το 20% του στόχου που έχει θέσει για τα τέλη της δεκαετίας ο ελβετικός όμιλος για το σύνολο των μονάδων του παγκοσμίως.
Στην ίδια λογική, του να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα και να παραμείνουν ανταγωνιστικοί κινούνται και οι άλλοι δύο ελληνικοί όμιλοι με ανάλογα σχέδια, ο Τιτάνας με την επένδυση στο Καμάρι Βοιωτίας («Ηφαιστος», 584 εκατ. ευρώ) και η Motor Oil με το έργο στους Αγ. Θεοδώρους («IRIS», 300-400 εκατ. ευρώ).
Σε ό,τι αφορά το «Apollo CO2» του ΔΕΣΦΑ, ύψους 500 εκατ. ευρώ, σχεδιάζεται να λειτουργεί συμπληρωματικά με το «Prinos CO2» και αφορά τη μεταφορά μέσω αγωγών του δεσμευμένου διοξειδίου του άνθρακα από τους emitters σε ειδική μονάδα υγροποίησης στη Ρεβυθούσα, απ' όπου και θα μεταφορτώνεται σε πλοία με προορισμό την υπόγεια αποθήκη μεταξύ Καβάλας και Θάσου.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η εταιρεία θα έχει εικόνα το Σεπτέμβρη (https://energypress.gr/news/klironei-ton-septembrio-gia-apollo-co2-toy-desfa-dedomeno-endiaferon-tis-eghorias-agoras-sto), για το αίτημα χρηματοδότησης του έργου που υπέβαλε στο Innovation Fund, η πρώτη φάση του οποίου θα αφορά τη δημιουργία ενός δικτύου μεταξύ 25 και 50 χλμ.
Το στοίχημα του χρονισμού
Συνοψίζοντας, όλες αυτές οι δρομολογούμενες επενδύσεις αθροίζουν ένα νούμερο που ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογίζονται τα κεφάλαια που συνεπάγεται η εμπλοκή της ναυτιλίας, των κατασκευών και άλλων κλάδων που θα μπουν στο παιχνίδι μόλις πάρει σάρκα και οστά η νέα αγορά.
Το μεγάλο στοίχημα είναι ο ταυτόχρονος χρονισμός όλων των παραπάνω επενδύσεων. Οταν για παράδειγμα θα είναι έτοιμο μέσα στο 2029 το «Olympus», για το οποίο ο όμιλος Ηρακλή θα πάρει τη τελική επενδυτική απόφαση σε περίπου ένα χρόνο, να βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής η δεύτερη φάση του project της αποθήκευση CO2 στο Πρίνο. Εκεί όπου θα μεταφέρεται και θα αποθηκεύεται η ποσότητα των 1 εκατ. τόνων από την Εύβοια.
