Αν και τα θέματα της ενέργειας δεν διατηρήθηκαν πολύ ψηλά στην προεκλογική ατζέντα, ο υπόλοιπος κόσμος αναμένει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την έκβαση της αναμέτρησης καθώς το διακύβευμα είναι μεγάλο. Η έκβαση είναι πολύ σημαντική για την παγκόσμια ενέργεια, σε αντίθεση με προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις στη χώρα.
Κι αυτό γιατί, οι εκλογές αυτές έρχονται με φόντο τρεις βασικές παραμέτρους: Πρώτον, οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα και οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Δεύτερον, η περίπλοκη εμπλοκή της με το Ιράκ. Και τρίτον, η ανάδειξη της Ανατολικής Μεσογείου σε σημαντική περιοχή παραγωγής φυσικού αερίου.
Η σχέση με τη Ρωσία του Πούτιν
Η αλληλεπίδραση με τη Ρωσία είναι πολύπλευρη και συχνά αντιφατική. Κι αυτό αναδείχθηκε ιδιαίτερα μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Για παράδειγμα, ο Ερντογάν έχει συγκρουστεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ιδιαίτερα για τη Συρία, αλλά έχει επίσης συνεργαστεί με τον Ρώσο ηγέτη σε αυτή τη χώρα, καθώς και στη διαμεσολάβηση ζητημάτων από τον πόλεμο της Ουκρανίας, όπως οι εξαγωγές σιτηρών.
Διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα ακολουθούσε πιθανώς μια πιο παραδοσιακή φιλοδυτική πορεία.
Η ενεργειακή πολιτική της Τουρκίας εδώ και πολύ καιρό προσανατολίζεται στον περιορισμό των εισαγωγών της και η Ρωσία είναι βασικό μέρος τόσο του προβλήματος όσο και της λύσης. Η κρατική Rosatom κατασκευάζει το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας, στο Ακούγιου, το οποίο θα παρέχει το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Η Τουρκία εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Ας μην ξεχνούμε ότι αποτελεί αυτή τη στιγμή τη μόνη δίοδο για να φτάσει το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω αγωγών. Ο νέος αγωγός TurkStream, ο οποίος συνδέεται με τη Βουλγαρία, τη Σερβία και την Ουγγαρία, διατηρεί τις προπολεμικές του ροές.
Βέβαια στο σημείο αυτό μένει να διαφανεί, αν το 11ο πακέτο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που τελεί υπό διαπραγμάτευση θα επηρεάσει τη λειτουργία του εν λόγω αγωγού.
Κόμβος φυσικού αερίου
Η Τουρκία επιδιώκει εδώ και καιρό να γίνει κόμβος φυσικού αερίου. Προσπαθεί να επωφεληθεί από τον ρόλο της ως ενδιάμεσος μεταφέροντας φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν καθώς και τη Ρωσία στις ευρωπαϊκές αγορές.
Έχει επίσης πλέον το δικό της κοίτασμα στη Μαύρη Θάλασσα, από όπου το φυσικό αέριο έχει ήδη αρχίσει να ρέει συμβάλλοντας στη μείωση των λογαριασμών των καταναλωτών.
Επιπροσθέτως, Turkish Petroleum ανακοίνωσε νωρίτερα αυτόν τον μήνα την ανακάλυψη μιας φλέβας μαύρου χρυσού συνολικής ποσότητας περίπου ενός δισ. βαρελιών. Δεν είναι λίγοι πάντως εκείνοι που έσπευσαν να υποβαθμίσουν την ανακάλυψη κάνοντας λόγο για προεκλογική προπαγάνδα.
Εναλλακτική οδός
Μετά την Ινδία και την Κίνα, η Τουρκία έχει αναδειχθεί ως η κύρια εναλλακτική αγορά για το ρωσικό αργό πετρέλαιο, το οποίο πλέον έχει ως επί το πλείστον απαγορευμένο από την Ευρώπη, και επωφελείται από εκπτώσεις. Είναι επίσης ελκυστική αγορά για τη Ρωσία, καθώς η γειτνίαση των δύο χωρών σημαίνει πολύ χαμηλότερο κόστος μεταφοράς από ό,τι για τους Ασιάτες αγοραστές, και είναι η κρίσιμη οδός διέλευσης πετρελαίου μέσω της Μαύρης Θάλασσας και του Νότιου Καυκάσου από την ίδια τη Ρωσία, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν.
Ο κ. Κιλιτσντάρογλου πάντως έχει δεσμευτεί προεκλογικά ότι θα τηρήσει τις αποφάσεις της Δύσης για τις κυρώσεις.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες
Ωστόσο, ενώ η Ρωσία αντιπροσωπεύει έναν σημαντικό ενεργειακό εταίρο για την Τουρκία, η Άγκυρα έχει στρέψει το βλέμμα της και σε άλλες αγορές. Για παράδειγμα, το 2022, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έγιναν οι δεύτεροι και τέταρτοι μεγαλύτεροι προμηθευτές υγροποιημένου φυσικού αερίου της Τουρκίας, αντίστοιχα. Επιπλέον, στις αρχές Απριλίου 2023, το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε τις προθέσεις του να αυξήσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου στην Τουρκία κατά 19% στα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Έτσι, αν και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί εγγύηση, υπάρχει πιθανότητα η νίκη ενός υποψηφίου της αντιπολίτευσης να σημαίνει απομάκρυνση από τη συνεργασία με τη Ρωσία, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει πρόσχημα για την παρέμβαση της Μόσχας σε αυτές τις τουρκικές εκλογές, όπως ορισμένοι έχουν προβλέψει, για να αποτρέψει μία τέτοια εξέλιξη.
Ο παράγοντας Ιράκ
Η Τουρκία διαδραματίζει επίσης πολύπλοκο ρόλο στην ενεργειακή πολιτική του Ιράκ.
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάρτιο, διαιτητικό δικαστήριο στο Παρίσι καταδίκασε την Άγκυρα για παραβίαση της συνθήκης που διέπει τις λειτουργίες του πετρελαιαγωγού Ιράκ-Τουρκίας. Η Τουρκία είχε επιτρέψει στην ημιαυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν να χρησιμοποιήσει τον αγωγό για τις εξαγωγές της.
Αν και τα πρόστιμα που επιδικάστηκαν ήταν σχετικά μικρά, η Τουρκία έκλεισε τον αγωγό έκτοτε, επικαλούμενη «τεχνικούς» λόγους για τη μη επανεκκίνηση, παρόλο που η Βαγδάτη και το Κουρδιστάν έχουν καταλήξει σε συμφωνία για τον τρόπο χειρισμού των εξαγωγών.
Όπως γράφει στο thenationalnews.com ο Robin M. Mills, διευθύνων σύμβουλος της Qamar Energy και συγγραφέας του The Myth of the Oil Crisis (Ο Μύθος της Πετρελαϊκής Κρίσης), η Τουρκία προφανώς περιμένει μέχρι την έκβαση της κάλπης, κρατώντας περίπου 450.000 βαρέλια την ημέρα εκτός των παγκόσμιων αγορών και ασκώντας σοβαρή πίεση στο Κουρδιστάν, με το οποίο είχε αναπτύξει ισχυρούς οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς.
Η Τουρκία θα ήταν επίσης ο βασικός δρόμος για τυχόν εξαγωγές φυσικού αερίου από την περιοχή του Κουρδιστάν προς την Ευρώπη. Και, μέσω των φραγμάτων της στον Τίγρη και τον Ευφράτη, ελέγχει το Ιράκ.
Τέλος, υπήρξαν μεγάλα ευρήματα φυσικού αερίου την τελευταία δεκαετία στις υπεράκτιες περιοχές του Ισραήλ, της Κύπρου και της Αιγύπτου, και ενδεχομένως του Λιβάνου. Και η Τουρκία επιδιώκει με κάθε τρόπο -αλλά χωρίς επιτυχία- να μπει στο παιχνίδι αυτό.
Ο Robin M. Mills υποστηρίζει ότι υπάρχουν αρκετοί τομείς στους οποίους η Τουρκία θα μπορούσε να είναι βασικός ενεργειακός εταίρος της Ευρώπης και να βοηθήσει στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητάς της έναντι της Ρωσίας. Και αυτά δεν αποτρέπονται απαραίτητα από την επανεκλογή του κ. Ερντογάν.
Μία νέα κυβέρνηση θα ακολουθούσε πιθανότατα μια νέα προσέγγιση, αλλά θα έβρισκε τα περιθώρια ελιγμών της να περιορίζονται από την εγχώρια πραγματικότητα και την οικονομική μόχλευση της Μόσχας. Και σίγουρα μια περίοδος πολιτικής αβεβαιότητας θα μπορούσε να φέρει χάος.
