Ωστόσο, ο νέος αυτός γύρος διαπραγματεύσεων έχει κάποια χαρακτηριστικά που τον καθιστούν διαφορετικό σε σχέση με άλλους: καθώς το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου ΕΕ-Ρωσίας είναι αυστηρά περιορισμένο ή απολύτως απαγορευμένο , οι Βρυξέλλες κουνούν τώρα το δάχτυλο στους «τρίτους».
Στοχεύουν δηλαδή σε ανθρώπους, εταιρείες και ακόμη και ολόκληρες χώρες που είναι ύποπτες ότι βοηθούν τη Μόσχα να παρακάμπτει τις κυρώσεις.
Κι αυτό συνιστά μια στροφή 180 μοιρών για την ευρωπαϊκή πολιτική, μια τακτική την οποία οι Βρυξέλλες απέρριπταν κατηγορηματικά και είχαν έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ (που τη συνηθίζουν).
Το διαπραγματευτικό παιχνίδι αυτή την εβδομάδα παίζεται σε δύο μέρη του χάρτη: στις Βρυξέλλες, όπου έχουν τεθεί επί τάπητος οι προτάσεις της Κομισιόν και στη Χιροσίμα, όπου πραγματοποιείται η σύνοδος κορυφής της G7.
Στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να κάνει τις κυρώσεις να λειτουργήσουν και να κλείσει τα όποια παραθυράκια, αλλά το ερώτημα είναι πόσο μακριά προτίθεται να φτάσει.
Στο πλαίσιο του 11ου γύρου των κυρώσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νέα μέτρα για την «πάγωμα» της καταστρατήγησης των κυρώσεων, όπως το έθεσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στο Κίεβο για τον εορτασμό της Ημέρας της Ευρώπης.
«Πρόσφατα είδαμε μια αύξηση των εξαιρετικά ασυνήθιστων εμπορικών ροών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορισμένων τρίτων χωρών – αυτά τα αγαθά στη συνέχεια καταλήγουν στη Ρωσία», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.
Η ΕΕ αντιτίθεται παραδοσιακά σε κάθε είδους εξωεδαφικές κυρώσεις, υποστηρίζοντας ότι προσβάλλουν την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της. Η σκληρή αντίστασή της χαράχθηκε σε έναν νόμο του 1996, γνωστό ως Καταστατικό Αποκλεισμού , μια άμεση απάντηση στις κυρώσεις των ΗΠΑ που επιβλήθηκαν στο Ιράν, την Κούβα και τη Λιβύη.
Το καταστατικό απαγορεύει στους φορείς της ΕΕ να συμμορφώνονται με εξωεδαφικές κυρώσεις, ακυρώνει αποφάσεις που εκδίδονται από ξένα δικαστήρια και επιτρέπει την αναζήτηση αποζημίωσης για ζημίες.
Αυτή η μακροχρόνια αντίθεση έφτασε στο αποκορύφωμά της πέρυσι όταν η G7 εισήγαγε το ανώτατο όριο τιμής στο ρωσικό αργό πετρέλαιο. Στα χαρτιά ήταν απλώς ένα μέτρο. Αλλά στην πράξη, είχε αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο καθώς πολλές άλλες χώρες υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν το ανώτατο όριο προκειμένου να αποκτήσουν το φθηνό ρωσικό πετρέλαιο, του οποίου το εμπόριο εξαρτάται από τις δυτικές ασφαλιστικές και ναυτιλιακές εταιρείες.
Ο "σκιώδης" στόλος
Φαίνεται πάντως ότι η προσπάθεια της ΕΕ να κλείσει τα κενά που επιτρέπουν τη ροή ρωσικού πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκει ευρεία υποστήριξη από τα κράτη μέλη και θέτει στο περιθώριο τις όποιες αντιδράσεις.
Εκπρόσωποι από τις 27 χώρες μέλη συναντήθηκαν προ ημερών για να συζητήσουν τις τεχνικές πτυχές του 11ου πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Politico, δεν υπάρχει επί του παρόντος μεγάλη αντίθεση στην ενίσχυση της επιβολής των υφιστάμενων ενεργειακών εμπάργκο.
Το προσχέδιο των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπή, που είδε το Politico περιλαμβάνει τον αποκλεισμό από τα λιμάνια του μπλοκ, πλοίων που μεταφέρουν κρυφά ρωσικό αργό. Αυτό στοχεύει στον αποκαλούμενο «σκιώδη στόλο» των γηρασμένων δεξαμενόπλοιων που μεταφέρουν ρωσικό αργό.
Η Ρωσία δεν έχει αρκετά πλοία για να μεταφέρει το πετρέλαιό της, επομένως αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει δεξαμενόπλοια τρίτων χωρών. Επίσης, σύμφωνα πάντα με το προσχέδιο ορισμένα πλοία κλείνουν τους αναμεταδότες και το GPS τους για να μην εντοπιστούν.
Παραπλανητικές τακτικές
Το προσχέδιο αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δεδομένης της απότομης αύξησης των παραπλανητικών πρακτικών και των σχετικών περιβαλλοντικών κινδύνων, από πλοία που μεταφέρουν ρωσικό αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου σε μια προσπάθεια να παρακάμψουν τα περιοριστικά μέτρα της Ένωσης», τα νέα μέτρα θα δημιουργήσουν εξουσίες για την απαγόρευση της «πρόσβασης στα λιμάνια της ΕΕ σε πλοία που είναι ύποπτα ή διαπιστώθηκε ότι παραβιάζουν την απαγόρευση εισαγωγής θαλάσσιου ρωσικού αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου στην Ένωση και του ανώτατου ορίου τιμών που συμφωνήθηκε από την G7, πραγματοποιώντας μεταφορές από πλοίο σε πλοίο».
Προσθέτει επίσης, ότι οι ίδιες κυρώσεις ισχύουν και σε πλοία που απενεργοποιούν τους αναμεταδότες και το GPS τους.
Οι τρίτες χώρες
Τα μέτρα για το πετρέλαιο αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου πακέτου κυρώσεων που είναι πιθανό να στοχεύει σε τρίτες χώρες που ενισχύουν το εμπόριο με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και του Ιράν. Είναι μια προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι οι προηγούμενοι γύροι κυρώσεων θα έχουν πιο σημαντικό αντίκτυπο στη ρωσική οικονομία.
Στη Χιροσίμα
Παράλληλα η ΕΕ μαζί με την G7 σχεδιάζουν να απαγορεύσουν τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στις περιοχές όπου η Μόσχα έχει διακόψει τις προμήθειες.
Όπως αποκαλύπτουν οι Financial Times, η απόφαση, η οποία πρόκειται να οριστικοποιηθεί από τους ηγέτες της G7 στη Σύνοδο Κορυφής στη Χιροσίμα την επόμενη Παρασκευή, θα αποτρέψει την επανάληψη των εξαγωγών ρωσικού αερίου μέσω αγωγών σε χώρες όπως η Πολωνία και η Γερμανία, όπου η Μόσχα διέκοψε τις προμήθειες πέρυσι.
Ένας από τους αξιωματούχους, οι οποίοι μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι η κίνηση αυτή έγινε “για να διασφαλιστεί ότι οι εταίροι δεν θα αλλάξουν γνώμη στο μέλλον”.
Το προσχέδιο της απόφασης της G7 που είδαν οι Financial Times αναφέρει ότι η ομάδα των κορυφαίων οικονομιών θα μειώσει περαιτέρω τη χρήση των ρωσικών ενεργειακών πηγών “συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής της επαναλειτουργίας των οδών που είχαν προηγουμένως κλείσει λόγω της εργαλειοποίησης της ενέργειας από τη Ρωσία”.
Ο συμβολισμός και οι τιμές
Η επιβολή της απαγόρευσης είναι άκρως συμβολική, διότι κατά την έναρξη του πολέμου η ΕΕ είχε αποφύγει να στοχεύσει τις ροές των αγωγών, δεδομένης της τεράστιας εξάρτησής της από το φυσικό αέριο της Μόσχας. Η Ρωσία προχώρησε στη διακοπή των προμηθειών, προκαλώντας την εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου σε πάνω από 10 φορές το κανονικό τους επίπεδο.
Όμως τους τελευταίους μήνες οι τιμές μειώθηκαν σημαντικά, καθώς η Ευρώπη περιόρισε επιτυχώς τη ζήτηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα, επιτάχυνε την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και προμηθεύτηκε από εναλλακτικές πηγές, όπως θαλάσσια φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Το μερίδιο της Μόσχας στις ευρωπαϊκές εισαγωγές φυσικού αερίου έχει μειωθεί από περισσότερο του 40% σε λιγότερο από 10%, ενώ ο ήπιος χειμώνας συνέβαλε στην αύξηση των αποθεμάτων φυσικού αερίου στην ΕΕ.
Η Γερμανία και η Πολωνία
Οι πετρελαιαγωγοί στους οποίους η Ρωσία έχει διακόψει τις προμήθειες, συμπεριλαμβανομένου του βόρειου σκέλους της γραμμής Druzhba που τροφοδοτεί διυλιστήρια στη Γερμανία και την Πολωνία, θα μπορούσαν επίσης να μπλοκαριστούν στο πλαίσιο των μέτρων της ΕΕ για να αποτραπεί η επανάληψη των ροών.
Ένας διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε ότι η πρόταση χρειάζεται περισσότερες διευκρινίσεις από τις Βρυξέλλες για να δείξει πώς θα αλλάξει το “status quo”, ιδίως δεδομένου ότι μέρος του πετρελαίου από το Καζακστάν ρέει μέσω της Druzhba. “Πρέπει να είναι σαφές πώς ακριβώς θα λειτουργήσει”, είπαν.
Το Βερολίνο και η Βαρσοβία, παρά το γεγονός ότι έχουν εξαιρεθεί από τις κυρώσεις για το ρωσικό πετρέλαιο, δήλωσαν ότι θα τερματίσουν εθελοντικά τις παραδόσεις αργού μέσω της Druzhba πέρυσι, αν και η Πολωνία συνέχισε να λαμβάνει προμήθειες μέχρι που η Ρωσία διέκοψε τις ροές τον Φεβρουάριο. Τα γερμανικά διυλιστήρια σταμάτησαν να παραγγέλνουν ρωσικό αργό από τις αρχές του τρέχοντος έτους.
