Με το βλέμμα στραμμένο στην αντιμετώπιση των κλιματικών και ενεργειακών προκλήσεων της εποχής μας, αναγκαίο βήμα είναι η επιτάχυνση της μετάβασης προς ένα ενεργειακό σύστημα που θα βασίζεται εξ’ ολοκλήρου στις καθαρές, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η οποία θα γίνει με όρους που θα εγγυώνται τόσο την προστασία της φύσης, όσο και την ισχυρή κοινωνική συμμετοχή.
Η πρόταση που δημοσιεύει σήμερα το WWF Ελλάς, και η οποία θα κοινοποιηθεί στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, καθώς και τη Γενική Γραμματέα Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου, έχει τη μορφή πρότασης νόμου και προδιαγράφει αναλυτικά τους στόχους, τη διαδικασία και τα επιμέρους εργαλεία σχεδιασμού σε ένα νέο σύστημα-πρότυπο για τη χωροταξία των ΑΠΕ στην Ελλάδα. H συγκεκριμένη πρόταση έλαβε την οριστική της μορφή έπειτα από ανοιχτή δημόσια διαβούλευση διάρκειας 4 μηνών (Ιούνιος- Οκτώβριος 2022), η οποία φιλοξενήθηκε στη νέα ειδική πλατφόρμα του WWF Ελλάς, Εcodialogues, διάλογοι για το κλίμα και τη φύση.
Η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής του WWF Ελλάς, δήλωσε: «Καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει εντείνει την ενεργειακή κρίση που προκαλεί η βαθιά εξάρτηση από το ορυκτό αέριο, η Ευρώπη βλέπει πλέον πως η μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα που θα βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές αποτελεί τη μόνη λύση. Σε αυτή τη μάχη με τον χαμένο χρόνο είναι απαραίτητο οι ΑΠΕ να αναπτυχθούν σωστά και χωρίς κινήσεις πανικού που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες και να αμαυρώσουν τον περιβαλλοντικά φιλικό χαρακτήρα που πρέπει να διαφυλαχθεί για τις καθαρές μορφές ενέργειας».
Το προτεινόμενο σύστημα για τη χωρική ανάπτυξη των ΑΠΕ επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις μεγάλες προκλήσεις στην πορεία της χώρας μας προς την κλιματική ουδετερότητα: την άμεση ανάγκη για κάλυψη του 100% της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2035, τα κενά στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών για τη φύση που δυσχεραίνουν την ορθή χωροθέτηση των ΑΠΕ, τον ελλιπή χωροταξικό σχεδιασμό που υπονομεύει τη νομικά ασφαλή και περιβαλλοντικά βέλτιστη ανάπτυξη των εγκαταστάσεων, καθώς και την περιορισμένη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και των τοπικών κοινωνιών στη λήψη των σχετικών αποφάσεων.
Η πρόταση για το νέο σύστημα, η οποία εμπλουτίστηκε και βελτιώθηκε σημαντικά ως αποτέλεσμα της διαβούλευσης, βασίζεται στην κατανομή στόχων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ανά περιφέρεια και ανά θαλάσσια περιοχή και περιλαμβάνει τον σχεδιασμό χερσαίων και θαλάσσιων ζωνών καταλληλότητας, στις οποίες θα χωροθετούνται οι απαραίτητες μονάδες. Παράλληλα, το σύστημα θα εξαιρεί από τη χωροθέτηση μονάδων ΑΠΕ ορισμένες κατηγορίες περιοχών, οι οποίες προστατεύονται -με βάση το ισχύον νομικό πλαίσιο- λόγω της σημασίας τους για τη διατήρηση της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Ειδικότερα, οι περιοχές διαβαθμίζονται σε:
- προτιμητέες περιοχές, με κριτήρια εγγύτητας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις και υποδομές και συμβατότητας με άλλες δραστηριότητες,
- αποφευκτέες περιοχές, στις οποίες θα μπορούν να αναπτυχθούν νέες μονάδες μόνο εφόσον τεκμηριωθεί η εξάντληση των προτιμητέων περιοχών,
- ζώνες εκ των προτέρων αποκλεισμού, όπως οι περιοχές αυστηρής προστασίας αλλά και οι περιοχές Natura 2000 για τις οποίες δεν έχουν ακόμα θεσμοθετηθεί τα απαραίτητα διατάγματα προστασίας.
Στην πρόταση προβλέπεται επίσης, μια σειρά από ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση της αυτοπαραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και την ενίσχυση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων.
Ο Γιώργος Μελισσουργός, υπεύθυνος πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές και τον χωρικό σχεδιασμό στο WWF Ελλάς, δήλωσε: «Η προώθηση των ΑΠΕ είναι ένα κρίσιμο στοίχημα που δεν μπορεί να κερδηθεί υπό το ισχύον καθεστώς χωροταξικής ασυδοσίας, αλλά ούτε και παραγνωρίζοντας το φυσικό περιβάλλον και την κοινωνία. Επομένως, χρειάζεται πολύπλευρη και άμεση αλλαγή του πώς αναπτύσσονται οι σχετικές εγκαταστάσεις. Αυτήν ακριβώς την ανάγκη εξυπηρετεί, με ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό τρόπο, η πρότασή μας».
Μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματα της COP27, στην οποία οι ηγέτες των κρατών έχασαν την ευκαιρία να επιταχύνουν τον τερματισμό των ορυκτών καυσίμων, χρειαζόμαστε ακόμα μεγαλύτερη φιλοδοξία, αλλά και ουσιαστική δράση. Η επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια είναι μονόδρομος εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε ένα ασφαλές μέλλον. Η σωστά σχεδιασμένη και κοινωνικά συμμετοχική μετάβαση στις ΑΠΕ, με τρόπο όπως αυτός που ανοίγεται με την πρόταση του WWF Ελλάς, πρέπει να αποτελέσει κορυφαίο πολιτικό και κοινωνικό πρόταγμα ως μόνη λύση για ενεργειακή ασφάλεια, γεωπολιτική σταθερότητα και επίτευξη καλής ποιότητας περιβάλλοντος και κλιματικής ουδετερότητας.
