Το πρότζεκτ αφορά τις συνέργειες που έχουν αναπτυχθεί στη σκανδιναβική χώρα ανάμεσα στο upstream και τις δύο αυτές νέες ενεργειακές εφαρμογές, χάρις στην πολυετή τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί στην εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τον CEO της ΕΔΕΥ, Αριστοφάνη Στεφάτο, στόχος είναι να καταγραφούν οι καλές πρακτικές από αυτές τις συμπράξεις, για να μεταφερθούν στη χώρα μας κρίσιμα διδάγματα για την επιτυχημένη ανάπτυξη σημαντικών έργων για την ενεργειακή μετάβαση, δίχως να αποκλείει ότι, η ανάπτυξη των καινούριων ενεργειακών κλάδων μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε να αναθερμανθούν οι έρευνες για εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις ελληνικές θάλασσες.
Με έναρξη τον περασμένο Απρίλιο, το πρότζεκτ ολοκληρώνεται τον επόμενο Οκτώβριο. Τιτλοφορείται «Ανασκόπηση του Μετασχηματισμού της Νορβηγικής Βιομηχανίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου κατά την Ενεργειακή Μετάβαση και η εφαρμογή της στην Ελλάδα» και έχει ενταχθεί στον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό 2014–2021 EEA Grants. Οι επιχορηγήσεις του ΕΟΧ προέρχονται από τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν, αποσκοπώντας -μεταξύ άλλων- στην ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων με 15 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι και η Ελλάδα.
Δίκτυο μεταφοράς CO2 στη Μεσόγειο
Η μελέτη που εκπονείται στο πλαίσιο του πρότζεκτ έχει ήδη καταλήξει σε κάποια προκαταρκτικά συμπεράσματα. Όπως για παράδειγμα ότι η Ελλάδα, ως παράκτια χώρα με εξαιρετικά ανεπτυγμένο ναυτιλιακό κλάδο θα μπορούσε να εξετάσει την προοπτική ανάπτυξης υπεράκτιου κλάδου CCS και τη δημιουργία ενός δικτύου μεταφοράς CO2 μέσω πλοίων στη Μεσόγειο, εμπνεόμενη από το μοντέλο της Νορβηγίας που επιδιώκει να αναδειχθεί σε κόμβο για δέσμευση και αποθήκευση, παρέχοντας λύσεις στις γειτονικές της βιομηχανικές χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Ένα άλλο συμπέρασμα που έχει εξαχθεί είναι ότι, όπως η Νορβηγία υπέδειξε την Αρχή Ασφάλειας του Κλάδου Πετρελαίου (Petroleum Safety Authority) ως τον εποπτικό φορέα για την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων, λόγω των ισχυρών δεσμών που αναπτύχθηκαν μεταξύ του upstream και των offshore αιολικών, αντίστοιχο μοντέλο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.
Απόδειξη για τις συμπράξεις στη Νορβηγία ανάμεσα στο upstream με τις νέες ενεργειακές δραστηριότητες αποτελεί το γεγονός ότι τα πρώτα offshore αιολικά πάρκα δημιουργήθηκαν για την ηλεκτροδότηση θαλάσσιων πλατφορμών εξόρυξης φυσικού αερίου. Επίσης με δεδομένο ότι οι offshore πλατφόρμες εξόρυξης αερίου χρησιμοποιούν παρεμφερή τεχνολογία με τα υπεράκτια αιολικά, η πλειονότητα των υπεράκτιων αιολικών έχουν αναπτυχθεί από εταιρείες που προέρχονται από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Περιφερειακό τεχνολογικό hub στα offshore αιολικά
Από την άλλη πλευρά, η Νορβηγία εκτιμά ότι οι νεοαναδυόμενοι ενεργειακοί κλάδοι θα παίξουν κομβικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, έχοντας παράλληλα θετικό οικονομικό πρόσημο. Απόδειξη το γεγονός ότι η χώρα χρηματοδοτεί με 3 δισ. δολάρια το πρώτο πρότζεκτ μεγάλης κλίμακας (πρότζεκτ Longship) για τη δέσμευση εκπομπών CO2 από βιομηχανίες και την αποθήκευσή τους σε έναν υποθαλάσσιο γεωλογικό σχηματισμό.
Σύμφωνα με τον Frode Overland Andersen, πρέσβη της Νορβηγίας στην Ελλάδα και την Κύπρο, τα υπεράκτια αιολικά, η δέσμευση & αποθήκευση CO2 και η έρευνα & παραγωγή φυσικού αερίου δεν απαντούν μόνο στις ενεργειακές ανάγκες χωρών όπως η Νορβηγία και η Ελλάδα, αλλά και μπορούν να ενισχύσουν τις αναπτυξιακές προοπτικές των οικονομιών τους. Έτσι, για παράδειγμα, αν η Ελλάδα αποκτήσει προβάδισμα στην περιοχή στην ανάπτυξη offshore αιολικών σε σχέση με άλλους δυνητικούς ανταγωνιστές της στη Μεσόγειο όπως είναι η Ισπανία και η Πορτογαλία θα δημιουργήσει πρώτη μια εφοδιαστική αλυσίδα για τον απαραίτητο εξοπλισμό, ώστε να εξάγει τεχνογνωσία και προϊόντα στα γειτονικά κράτη.
Στα υπεράκτια αιολικά μπορεί να υπάρξει εκτεταμένη και αμοιβαία επωφελής συνεργασία με τη Νορβηγία, καθώς η Ελλάδα διαθέτει υψηλά καταρτισμένο δυναμικό και σημαντικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε εμπλεκόμενους κλάδους. Αυτό παράλληλα σημαίνει ότι πληροί τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε περιφερειακό τεχνολογικό hub για αυτή την αναδυόμενη τεχνολογία ΑΠΕ.
Πρόσφορο έδαφος για έρευνες για αέριο
Ο πρέσβης συμπληρώνει ότι, όπως δείχνει το πρότζεκτ Longship, η Νορβηγία εκτιμά ακράδαντα ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο εμπορικό μοντέλο για τη δέσμευση και αποθήκευση CO2 (CCS) σε βιομηχανική κλίμακα, το οποίο περιλαμβάνει και εισαγωγές ρύπων από εργοστασιακές μονάδες όμορων κρατών.
Με την ίδια λογική, αν και σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα «κόψει το νήμα» πρώτη στην περιοχή, θα μπορούσε να γίνει περιφερειακός κόμβος και στη χρήση του CCS, με τις υποδομές της να εξυπηρετούν βιομηχανίες και από τις γειτονικές χώρες.
Σύμφωνα με τον κ. Στεφάτο, στόχος είναι στο «κάδρο» των παραπάνω προοπτικών να μπει το γεγονός ότι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να έχει για αρκετά ακόμη χρόνια θέση στο ενεργειακό μίγμα, αποτελώντας το καθαρότερο καύσιμο για τους σταθμούς βάσης που είναι απαραίτητοι στο ηλεκτρικό σύστημα. Κάτι που σημαίνει ότι, με δεδομένο πως υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου, αποστολή της ΕΔΕΥ είναι να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την πραγματοποίηση των ερευνών, οι οποίες θα δώσουν τελεσίδικη απάντηση.
Για να δημιουργηθεί αυτό το πρόσφορο έδαφος, στόχος της Διαχειριστικής Εταιρίας είναι να διευκολύνει την ανάπτυξη των νέων ενεργειακών εφαρμογών, που πληρούν τις προϋποθέσεις να παίξουν ρόλο καταλύτη, ώστε να συμπαρασύρουν τον κλάδο του upstream στη χώρα μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι συνέργειες που μπορούν να υπάρξουν μεταξύ των υπεράκτιων αιολικών και του upstream, και οι οποίες θα προκύψουν από την ίδια την αγορά, χωρίς δηλαδή κανενός είδους θεσμική ή άλλη ρυθμιστική πριμοδότηση.
Συνέργειες upstream και offshore αιολικών
Όπως αναφέρει ο CEO της ΕΔΕΥ, ουσιαστικά αυτό που επιδιώκεται είναι να επαναληφθεί και στη χώρα μας ό,τι συμβαίνει κατά κόρον διεθνώς, όπου οι εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο upstream συνδυάζουν τη δραστηριότητα αυτή με τα υπεράκτια αιολικά. Ένα σημαντικός λόγος είναι πως οι δύο δραστηριότητες είναι αλληλοσυμπληρούμενες επιχειρηματικά: τα offshore αιολικά έχουν μικρό επενδυτικό ρίσκο αλλά μικρή απόδοση κεφαλαίων, ενώ οι έρευνες υδρογονανθράκων μεγάλο ρίσκο, με εξίσου όμως μεγάλη δυνητική απόδοση.
Στόχος του πρότζεκτ με τη Νορβηγία είναι να «μεταφερθούν» στην Ελλάδα εκείνες οι πρακτικές που θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για να υλοποιηθούν και στη χώρα μας επενδυτικά σχέδια, σε όλο το εύρος υπεράκτιων έργων, από υπεράκτια αιολικά έως και εξόρυξη αερίου σε θαλάσσιες γεωτρήσεις. Σχέδια που αν ευοδωθούν, θα επιτρέψουν επίσης η εγχώρια τεχνογνωσία που θα αναπτυχθεί για την ανάπτυξη offshore αιολικών, να μειώσει και το κόστος του upstream στις ελληνικές θάλασσες.
