Ένα πρώτο πολύ βασικό στοιχείο είναι ότι οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου καθιστούν τον αγωγό βιώσιμο, όπως προκύπτει και από τις χθεσινές δηλώσεις του διευθύνοντα συμβούλου της Edison, Νίκολα Μόντι.
Αυτό έχει σημασία διότι ο λόγος που οι ΗΠΑ αποφάσισαν τον Ιανουάριο να αποσύρουν τη στήριξή τους προς το έργο είχε να κάνει, τουλάχιστον θεωρητικά, με τον προβληματισμό τους για την εμπορική και τεχνική του βιωσιμότητα. Πλέον, πολλοί αναλυτές αναμένουν καθιέρωση της υψηλής τιμής αερίου για μεγάλο χρονικό διάστημα, άρα ίσως η επένδυση στον αγωγό να είναι κερδοφόρος για τις εταιρείες που θα τον κατασκευάσουν και λειτουργήσουν.
Ερώτημα οι επιλογές της Ε.Ε.
Από εκεί και πέρα, το μεγαλεπήβολο σχέδιο Repower EU που παρουσίασε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα η Κομισιόν θέτει σε πρώτη προτεραιότητα την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών και οδεύσεων εφοδιασμού με φυσικό αέριο ώστε να δοθεί τέλος στην εξάρτηση από τις ρωσικές προμήθειες. Τα κοιτάσματα της Αν. Μεσογείου έχουν το πλεονέκτημα ότι βρίσκονται σχετικά κοντά στις ευρωπαϊκές αγορές, άρα προκύπτει το ερώτημα ποιος είναι ο πιο πρόσφορος τρόπος να μεταφερθεί αυτό το αέριο, με LNG ή μέσω του East Med.
Τη στιγμή που οι απανταχού παραγωγοί και εξαγωγείς LNG βρίσκονται σήμερα σε μια πολύ ισχυρή διαπραγματευτική θέση, καθώς το προϊόν τους έχει τεράστια ζήτηση, θα μπορούσε να πει κανείς ότι συμφέρει την Ε.Ε. να κινηθεί προς τη λύση ενός αγωγού, ανοίγοντας μια εντελώς νέα πηγή εφοδιασμού. Παράλληλα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την πρόβλεψη της Shell ότι θα υπάρξει έλλειψη LNG στην παγκόσμια αγορά από το 2025 και έπειτα.
Από την άλλη, το πρόβλημα είναι ότι η ίδια η Ε.Ε. δεν θέλει να "κλειδώσει" μεγάλα έργα φυσικού αερίου για δεκαετίες, καθώς θα επηρεάσουν αρνητικά το στόχο απανθρακοποίησης. Σε αυτό το σημείο το πλεονέκτημα το έχει το LNG όπου το κάθε κράτος-μέλος μπορεί να αγοράσει όσο θέλει για όσο θέλει. Κατ' επέκταση, η όλη συζήτηση έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τις προτεραιότητες που θέτουν οι Βρυξέλλες.
Το σίγουρο είναι ότι πλέον ο αγωγός East Med βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο. Ως εκ τούτου, με ενδιαφέρον αναμένονται οι τοποθετήσεις την επόμενη εβδομάδα στο "South East Europe & East Med" που θα λάβει χώρα στην Ουάσιγκτον με τη συμμετοχή της γ.γ. του ΥΠΕΝ, Αλεξάνδρας Σδούκου και του απεσταλμένου του αμερικανικού ΥΠΕΞ για την ενέργεια, Άμος Χόξτιν.
Παραμονεύουν οι Τούρκοι για να διεκδικήσουν τις εξαγωγές
Ταυτόχρονα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι νέοι στόχοι της Ε.Ε. έχουν ανοίξει την όρεξη και των Τούρκων, οι οποίοι έχουν προσεγγίσει εκ νέου το Ισραήλ προκειμένου να μεταφέρουν το δικό του αέριο. Η νέα πολιτική ηγεσία στο Ισραήλ ενδεχομένως να έχει διαφορετικές προτεραιότητες από την προηγούμενη, άρα δεν θα πρέπει να αποκλείονται εκπλήξεις στο θέμα του φυσικού αερίου στο εξής.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στις 4 Μαρτίου έληξε η προθεσμία που είχαν δώσει οι κυβερνήσεις της Κύπρου και του Ισραήλ στους εταίρους των γειτονικών οικοπέδων Αφροδίτη και Ισάι να τα βρουν μεταξύ τους ώστε να προχωρήσει μετά από 10 χρόνια η ανάπτυξη του κοιτάσματος. Η διαφορά έχει να κάνει με το αν θα αποζημιωθούν οι εταίροι του Ισάι παραχωρώντας τη συμμετοχή τους, ή αν θα συμμετέχουν στο τελικό συνολικό σχήμα εκμετάλλευσης με ένα μικρό μερίδιο. Η συνεννόηση δεν κατέστη δυνατή και έτσι πλέον το θέμα θα πρέπει να τεθεί εκ νέου σε διακυβερνητικό επίπεδο, άρα εκεί θα έχουμε κάποια δείγματα των προθέσεων της ισραηλινής κυβέρνησης.
Εφόσον λυθεί το ζήτημα, τότε ο δρόμος για εκμετάλλευση του Αφροδίτη θα είναι ανοιχτός και θα αποτελέσει μια εν δυνάμει πηγή αερίου για τον East Med. Αντίστοιχα, δεν αποκλείεται να υπάρξουν νέες ανακαλύψεις και στο Ισραήλ στα πλαίσια ερευνών υδρογονανθράκων που διενεργεί η Energean, μια από τις εταιρείες που έχουν στηρίξει τον αγωγό διαχρονικά. Θυμίζουμε ότι η εταιρεία είχε προχωρήσει παλαιότερα σε μνημόνιο συνεργασίας με τη ΔΕΠΑ για να προμηθεύσει 2 δις. κ.μ. ετησίως μέσω του East Med από τα ισραηλινά κοιτάσματα που διαχειρίζεται.
