Το ερώτημα δεν είναι πόσο μεγαλύτερο θα μπορούσε να ήταν το «μαξιλάρι», αλλά πόσες φορές μέχρι το τέλος του 2022 θα αναγκαστεί το οικονομικό επιτελείο να επαναλάβει αυτό που έκανε χθες
Τα σενάρια πάνω στο τραπέζι για την πορεία των τιμών είναι εφιαλτικά, καθώς διανύουμε την τέταρτη εβδομάδα του πολέμου. Δείχνουν την κατεπείγουσα ανάγκη παρέμβασης της Κομισιόν ώστε «η πολιτική να θέσει κανόνες στις αγορές», όπως είπε ο πρωθυπουργός και εξηγούν γιατί χώρες όπως η Ελλάδα με πεπερασμένα δημοσιονομικά περιθώρια θα διατρέξουν σοβαρότατο κίνδυνο, εφόσον δεν δοθεί κεντρικά μια ευρωπαϊκή λύση.
Στο καλό σενάριο, όπου ο πόλεμος τελειώσει σχετικά σύντομα και την απότομη βουτιά των οικονομιών στο α’ εξάμηνο του 2022, διαδεχθεί η ανάκαμψη, οι τιμές στην ενέργεια θα παγιωθούν σε υψηλά, αλλά διαχειρίσιμα επίπεδα. Αν για παράδειγμα η μέση τιμή χονδρικής στο ρεύμα διαμορφωθεί για το 2022 στα 100 ευρώ/ MWh (από 240,32 ευρώ σήμερα), τότε με την ετήσια κατανάλωση στις 55 TWh, προκύπτει ότι θα πληρώσουμε ως χώρα για ρεύμα 5,5 δισ. ευρώ. Δηλαδή 2,2 δισ. ευρώ επιπλέον των περίπου 3 δισ. που πληρώναμε ετησίως προ κρίσης (όταν η μέση τιμή χονδρικής ήταν στα 55 ευρώ). Το καλό αυτό σενάριο θα μπορούσε υπό προυποθέσεις να είναι αντιμετωπίσιμο, με νέα κρατικά «δίχτυα προστασίας» τους επόμενους μήνες και ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εκτίναξη στο έλλειμμα του προϋπολογισμού. Σημειωτέον ότι τα έξτρα κεφάλαια των 2,2 δισ. ευρώ ισοδυναμούν με έναν ακόμη ΕΝΦΙΑ (στα 2,58 δισ τα έσοδα πέρυσι από τον ενιαίο φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων).
Του καλού σεναρίου, έπεται ένα καθαρά προβληματικό. Σε αυτό, ο πόλεμος θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια, η ασύμμετρη απειλή για την Ευρώπη θα μεγαλώσει και μαζί με την αβεβαιότητα, θα παγιωθούν και υψηλότερες ετήσιες μεσοσταθμικές τιμές ενέργειας, για παράδειγμα στα 150-200 ευρώ / ΜWh. Σε αυτή την περίπτωση προκύπτει ότι θα καταβάλουμε ως χώρα φέτος για ρεύμα ένα δυσθεώρητο ποσό, μεταξύ 8 και 11 δισ ευρώ.
Το τρίτο σενάριο είναι εντελώς απαγορευτικό. Σε μια τέτοια περίπτωση, ακριβώς επειδή θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τον κίνδυνο ενός νέου κύματος κρίσεων χρέους στην Ευρώπη, η χώρα μας θα βιώσει μια μέση τιμή χονδρικής για το 2022 στα 200-250 ευρώ/ MWh. Δηλαδή το ρεύμα θα μας κοστίσει ως Ελλάδα μεταξύ 11 και 14 δισ ευρώ περίπου.
Τόσο στο δεύτερο, όσο και στο τρίτο σενάριο, οι αριθμοί είναι ασύλληπτοι. Τέτοια ποσά προφανώς δεν μπορούν να βρεθούν πουθενά, τα σενάρια είναι καταστροφικά, μεταφράζονται σε γεωμετρική αύξηση των απλήρωτων λογαριασμών (ως ένα βαθμό αυτό ισχύει και για το 2ο σενάριο), κατάρρευση της αγοράς και κοινωνικές εντάσεις.
Λιγότερο ή περισσότερο καταστροφικές συνέπειες θα υπάρξουν παντού στην Ευρώπη. Ακριβώς λοιπόν γι’ αυτό το λόγο, επειδή πλέον το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό, γίνεται πλέον αισθητό και στον Βορρά, όπου τα νούμερα είναι πολλαπλάσια των ελληνικών και θα έχει καταστροφικές συνέπειες, εκτιμάται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα μείνει με τα χέρια σταυρωμένα.
Δύο είναι τα βασικα ζητήματα που φαίνεται ότι εξετάζει η Κομισιόν ενόψει της Συνόδου Κορυφής στις 24 και 25 Μαρτίου: Πρόσκαιρη παρέμβαση στην αγορά χονδρικής του φυσικού αερίου και φορολόγηση στα υπερβάλλοντα κέρδη. Στο σκέλος του φυσικού αερίου, οι κοινοτικοί φαίνεται ότι κάνουν σενάρια πάνω στο πως μπορεί να εφαρμοστεί η πρόταση Μητσοτάκη για προσωρινό πλαφόν στις τιμές χονδρικής του αερίου ή κάποια παραλλαγή της, χωρίς ωστόσο να έχουν ξεπεραστεί οι ενστάσεις Γερμανών, Ολλανδών και άλλων χωρών. Απάντηση πάντως στο ερώτημα, ποιός διαβεβαιώνει ότι ακόμη και αν η Ευρώπη καθορίσει ένα ανώτατο όριο, αυτό θα το δεχτούν οι παραγωγοί φυσικού αερίου και θα της πουλήσουν τις ποσότητες που χρειάζεται, προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχει. Παρ’ όλα αυτά, το θέμα, λέγεται ότι βρίσκεται στο τραπέζι, μαζί με μια γενικότερη έρευνα ως προς το κατά πόσο υπάρχει κερδοσκοπία στο μεγαλύτερο κόμβο φυσικού αερίου της Ευρώπης, τον ολλανδικό TTF. Δηλαδή ως προς το κατά πόσο οι συμμετέχοντες συναλλάσσονται με συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης με φυσική παράδοση ή όχι. Αυτό που συζητά η ΕΕ είναι να μη μπορεί κάποιος να συμμετέχει στο χρηματιστήριο αν διαθέτει μόνο τον τίτλο, χωρίς να έχει στα χέρια του και την ανάλογη ποσότητα.
Στο τραπέζι βρίσκεται επίσης η φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών (windfall profits), μέτρο που φαίνεται ότι θα αποτελέσει τμήμα της νέας εργαλειοθήκης της Κομισιόν, η οποία παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο του Repower EU.
