Τη σφοδρή αντίδραση των ευρωπαϊκών διυλιστηρίων έχει προκαλέσει η πρόταση της Κομισιόν για έναν έκτακτο φόρο στα υπερκέρδη τους για το 2022, μια έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης, όπως την έχει ονομάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κυρίως επειδή θεωρούν άδικη τη βάση υπολογισμού του φόρου που προτείνεται από τις Βρυξέλλες, εκτιμώντας ότι θα προκαλέσει υπέρογκες επιβαρύνσεις που, εκτός των άλλων, θα επηρεάσουν δυσμενώς τα επενδυτικά τους προγράμματα και τον επαρκή εφοδιασμό της αγοράς.
Η Κομισιόν έχει προτείνει και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καλούνται να εγκρίνουν στο τέλος του μήνα, σε μια ψηφοφορία που θα γίνει με σταθμισμένη πλειοψηφία, άρα και χωρίς δικαιώματα βέτο στα επιμέρους κράτη, να επιβληθεί ένας ευρωπαϊκός φόρος, που θα εισπραχθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις, για να αντληθούν κονδύλια που θα αξιοποιηθούν για την υποστήριξη των καταναλωτών ενέργειας, οι οποίοι πλήττονται με σφοδρότητα από πρωτοφανείς ανατιμήσεις.
Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, ο φόρος θα υπολογισθεί ως εξής: βάση θα αποτελέσει η κερδοφορία των ετών 2019 - 2021 και από τα κέρδη του 2022, όπου υπάρχει αύξηση μεγαλύτερη του 20% τα πλεονάζοντα ποσά θα φορολογούνται με συντελεστή 33%. Από τον φόρο στα υπερκέρδη των πετρελαϊκών εταιρειών, η Κομισιόν υπολογίζει ότι μπορούν να εισπραχθούν 25 δισ. ευρώ.
Η συμμαχία των ευρωπαϊκών διυλιστηρίων, Fuels Europe, στην οποία μετέχουν 38 εταιρείες με έδρα στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων και τα Ελληνικά Πετρέλαια, και η οποία εκπροσωπεί εταιρείες με το 95% της δυναμικότητας διύλισης, φαίνεται ότι θα δώσει τις επόμενες ημέρες στο ευρωπαϊκό παρασκήνιο μια σκληρή «μάχη» για να ανατρέψει αυτή την πρόταση της Επιτροπής, καθώς θεωρεί ότι ο προτεινόμενος τρόπος υπολογισμού του φόρου οδηγεί σε μεγάλες και άδικες επιβαρύνσεις.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε η Fuels Europe γίνεται εμφανής η δυσφορία των πετρελαϊκών ομίλων για τον τρόπο υπολογισμού του φόρου. «Η πρόταση», τονίζεται στην ανακοίνωση, «αναφέρεται στα κέρδη του 2022 σε σύγκριση με τα κέρδη 2019/2020/2021. Καθώς αυτό περιλαμβάνει τις έκτακτες συνθήκες της πανδημίας, θα χρειαστεί μια βαθύτερη συζήτηση σχετικά με το τι αποτελεί μια περίοδο τακτικών επιχειρηματικών συνθηκών».
Στελέχη του πετρελαϊκού κλάδου λένε χαρακτηριστικά στο BD, ότι αν ανατρέξει κανείς στα οικονομικά αποτελέσματα των ΕΛΠΕ για την εξεταζόμενη περίοδο, μπορεί να διαπιστώσει ότι ο υπολογισμός του φόρου με βάση την προτεινόμενη τριετία οδηγεί σε μεγάλη επιβάρυνση, επειδή το 2020 ήταν μια από τις χειρότερες χρονιές των πετρελαϊκών εταιρειών στη μεταπολεμική ιστορία, καθώς η πανδημία προκάλεσε καθίζηση της ζήτησης καυσίμων και των διεθνών τιμών του πετρελαίου, που για πρώτη φορά, στην Αμερική, έπεσαν για λίγο κάτω από το μηδέν.
Σύμφωνα με τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των ΕΛΠΕ, τα κέρδη προ φόρων της χρήσης του 2019, μιας «κανονικής» χρονιάς με μέτρια κερδοφορία για τον όμιλο καυσίμων, είχαν διαμορφωθεί σε 207,010 εκατ. ευρώ. Το 2021, που ήταν μια πολύ καλή χρονιά, με την ανάκαμψη μετά την πανδημία και την άνοδο των διεθνών τιμών, διαμορφώθηκαν σε 407,073 εκατ. ευρώ.
Όμως, τη διαμόρφωση του μέσου όρου κερδοφορίας για την τριετία επηρεάζουν καταλυτικά οι ζημιές - ρεκόρ του 2020, που διαμορφώθηκαν σε 581,716 εκατ. ευρώ. Το αποτέλεσμα είναι να υποχωρεί δραματικά ο μέσος όρος κερδών προ φόρων της τριετίας, στα 32,367 εκατ. ευρώ, ποσό που βεβαίως απέχει πολύ από την «κανονικότητα» των προηγούμενων χρόνων, όταν δεν υπήρχαν οι έκτακτες συνθήκες της πανδημίας.
Αυτή η άσκηση, επισημαίνουν στελέχη της αγοράς, θα οδηγούσε σε πολύ μεγάλη φορολογική επιβάρυνση των ΕΛΠΕ, καθώς ο «πήχης» για την επιβολή του φόρου (μέση κερδοφορία τριετίας πλέον 20%) πέφτει πολύ χαμηλά, στα 38,840 εκατ. ευρώ και πέραν του ποσού αυτού θα φορολογείται το ένα τρίτο των κερδών. Φέτος, τα ΕΛΠΕ εμφανίζουν αστρονομική κερδοφορία, οφειλόμενη σε έκτακτες συνθήκες: τα προ φόρων κέρδη του α' εξαμήνου έχουν εκτιναχθεί σε 1,1 δισ. ευρώ και είναι υπερτετραπλάσια από τα αντίστοιχα του 2021.
Αν κινηθεί με τους ίδιους ρυθμούς ο όμιλος στο δεύτερο εξάμηνο της χρήσης, επιτυγχάνοντας τελικά κέρδη υπερετραπλάσια από αυτά της χρήσης 2021, δηλαδή πάνω από 1,6 δισ. ευρώ, η επιβάρυνση από την έκτακτη εισφορά θα είναι τεράστια, αντιστοιχώντας περίπου στο σύνολο της κερδοφορίας της «κανονικής» χρήσης 2019.
Πέρα από τον τρόπο υπολογισμού, τα διυλιστήρια της Ευρώπης ζητούν, «για λόγους διατήρησης του θεμιτού ανταγωνισμού, τα μέτρα να απευθύνονται σε όλους τους προμηθευτές της αγοράς της ΕΕ, όχι μόνο στα διυλιστήρια και στις εταιρείες με έδρα στην ΕΕ».
Επίσης, υπογραμμίζουν ότι υπάρχει κίνδυνος να φορολογηθούν τα κέρδη τους δύο φορές, καθώς «σε ορισμένες χώρες εφαρμόζονται ήδη μέτρα από τις εθνικές κυβερνήσεις και είναι σημαντικό να διασφαλισθεί η συνοχή μεταξύ των ενωσιακών και των εθνικών μέτρων. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθεί ο κίνδυνος δημιουργίας άνισων συνθηκών για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην αγορά ενέργειας της ΕΕ και θα αποφευχθούν μορφές διπλής φορολόγησης».
Υπογραμμίζουν, επίσης, τους ενδεχόμενους κινδύνους για τον ομαλό εφοδιασμό της ευρωπαϊκής αγοράς, σημειώνονται ότι «τα υγρά καύσιμα έχουν παράσχει πρόσθετη ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων υποκατάστατων του φυσικού αερίου. Οι συνθήκες της αγοράς που δημιούργησαν υψηλότερη κερδοφορία επέτρεψαν επίσης τον αυξημένο εφοδιασμό της Ευρώπης. Είναι σημαντικό τα μέτρα να μην καθορίζονται σε επίπεδο που θα αποθάρρυνε τον επαρκή εφοδιασμό».
Θέτουν, επίσης, το ζήτημα της μετάβασης στη νέα εποχή της πράσινης ενέργειας, που απαιτεί μεγάλες επενδύσεις εκ μέρους τους. «Η βιομηχανία παραγωγής καυσίμων της ΕΕ βρίσκεται σε μια περίοδο μετασχηματισμού, η οποία είναι απαραίτητη για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ για το 2050», τονίζουν. «Η μετάβαση αυτή απαιτεί οικονομική ευρωστία και εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η εισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας και δεν θα πρέπει να θίγει την επενδυτική ικανότητα. Επιπλέον, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι τρέχουσες επενδύσεις των εταιρειών στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης».
Τα υπερκέρδη του 2022
Όπως σημειώνει η S&P Global, οι κορυφαίες ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες συγκέντρωσαν μεγάλα κέρδη για το δεύτερο τρίμηνο, υπερδιπλασιάζοντας τα επίπεδα του προηγούμενου έτους, αφού ο βασικός δείκτης αναφοράς αργού πετρελαίου Brent πλησίασε τα 140 δολ. το βαρέλι τον Μάρτιο και οι τιμές του φυσικού αερίου εκτινάχθηκαν σε ρεκόρ, που τροφοδοτήθηκαν από φόβους για τη διακοπή εφοδιασμού από τη Ρωσία.
Τα κέρδη των μεγάλων του πετρελαίου στην Ευρώπη (δισ. δολ.)
Τα συνδυασμένα καθαρά κέρδη των Shell, BP, TotalEnergies, Equinor και Eniξεπέρασαν τα 37 δισ. δολ. το δεύτερο τρίμηνο και τα περισσότερα από τα υψηλά κέρδη διατίθενται στους μετόχους μέσω υψηλότερων μερισμάτων και αυξημένων αγορών ιδίων μετοχών.
Οι εκκλήσεις για έναν ευρύτερο φόρο στα «ουρανοκατέβατα» κέρδη από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έχουν αυξηθεί από τη στιγμή που ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας τον Ιούνιο επισήμανε μια «ευκαιρία που βρίσκεται μια φορά σε κάθε γενιά» για τη φορολόγηση των αυξανόμενων εσόδων από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Εκείνη την εποχή, ο IEA υπολόγιζε ότι οι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο θα είχαν κέρδη ρεκόρ 4 τρισ. δολ. το 2022, διπλάσια των επιπέδων του 2021 και υψηλότερα από ένα μέσο όρο 1,5 δισ. δολ. στο πρόσφατο παρελθόν.
