Αυτό δε, καθίσταται δυνατό λόγω της γεωγραφίας της περιοχής, του προστατευτικού μεγέθους της Κέρκυρας και της ύπαρξης των Διαπόντιων νήσων, τα οποία με το να είναι κατοικημένα εξασφαλίζουν χωρικά ύδατα στην Ελλάδα προς Βορρά και Δύση.
Όμως η μη χρήση των προβλέψεων της ΑΟΖ στην περίπτωση χάραξης των Ελληνο-Αλβανικών θαλάσσιων συνόρων, δεν σημαίνει ότι αυτές θα πρέπει να αγνοηθούν στη διαδικασία ορισμού ΑΟΖ στο Αιγαίο, όπου ως γνωστό η Τουρκία αμφισβητήσει, σε καθημερινή βάση, τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και, από το 1995 θεωρεί casus belli την επέκταση των Ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. Μπορεί η Ελλάδα να μην έχει ορίσει ακόμη ΑΟΖ στο Αιγαίο, τόσο ανατολικά και νοτιοανατολικά της Κρήτης όσο και στο κεντρικό και βόρειο Αιγαίο (σε αντίθεση με νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο όπου, από τον Αύγουστο 2014 έχουν οριστεί θαλάσσια σύνορα στα τεμάχια ερευνών του Β’ Διεθνούς Γύρου Παραχωρήσεων) όμως, διατηρεί το δικαίωμα, βάσει του UNCLOS, να ανακηρύξει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) σε όλο το εύρος και πλάτος που προκύπτει από τις οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων της στο σύνολο του νησιωτικού χώρου που περιέχεται στην επικράτεια της.
Στη διαμόρφωση της Ελληνικής ΑΟΖ στο Αιγαίο κομβικό ρόλο έχει το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελλόριζο) καθότι η συμπερίληψη του ή μη, έχει τεράστιες επιπτώσεις στην χάραξη των συνόρων της ΑΟΖ. Με άλλα λόγια η επήρεια του Καστελλόριζου είναι καθοριστική στην χάραξη της Ελληνικής ΑΟΖ. Με την συμμετοχή του Καστελλόριζου η Ελληνική ΑΟΖ επεκτείνεται νοτιοανατολικά σε τέτοιο σημείο όπου για ένα μεγάλο διάστημα εφάπτεται με αυτή της Κύπρου, ενώ σε περίπτωση μη συμμετοχής, το εύρος της Ελληνικής ΑΟΖ περιορίζεται σημαντικά και επιτρέπει στην Τουρκία να ισχυροποιεί τις διεκδικήσεις της σε βάρος της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου.
Όπως παρατηρεί ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος, σε πρόσφατο σύγγραμμά του με θέμα «Τουρκικές διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο» (Ειδική Έκδοση Εφημερίδας «Καθημερινή», 2018) «βασικό σημείο αναφοράς στην υποβόσκουσα διαμάχη Ελλάδος -Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο φαίνεται ότι θα είναι το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελλόριζο). Ανήκει στα Δωδεκάνησα και είναι το ανατολικότερο τμήμα της ελληνικής επικράτειας. Αποτελείται από δέκα εννέα μεγάλα και μικρότερα νησιά και βράχους. Απέχει 75 μίλια από τη Ρόδο και από 0,5 έως 3 μίλια από τις τουρκικές ακτές. Τα τρία μεγαλύτερα νησιά του συμπλέγματος είναι η Μεγίστη, γνωστότερη ως Καστελλόριζο, η Ρω στα δυτικά της Μεγίστης και η Στρογγύλη (ή Υψηλή), που αποτελεί και το ανατολικότερο ελληνικό έδαφος».
«Ως γνωστό η Τουρκία όλα τα χρόνια επιδιώκει την διάκριση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου διότι θέλει να απομονώσει το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης από τα υπόλοιπα ελληνικά νησιά. Στόχος της Τουρκίας είναι να αποδείξει ότι το Καστελλόριζο και τα γύρω νησάκια του, αποτελούν «νησιά από τη λάθος μεριά της μέσης γραμμής». Τα νησιά αυτά έχουν περιορισμένη επήρεια κατά τη χάραξη της μέσης γραμμής. Εάν το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου απομονωθεί από τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, θα εμφανίζεται ως μια μικρή συστάδα νησιών που βρίσκονται αντιμέτωπες με το υπερπολλαπλάσιο εύρος των τουρκικών ακτών, ενώ παράλληλα είναι σχεδόν προσκολλημένες πάνω τους. Το μικρό μήκος των ακτών του ελληνικού νησιωτικού συμπλέγματος θα βρίσκεται σε δυσαναλογία με τις θαλάσσιες περιοχές που θα του αποδοθούν με τη μέθοδο της μέσης γραμμής, εν συγκρίσει με τις τουρκικές ακτές και τις δικές τους θαλάσσιες περιοχές. Επομένως, η Τουρκία θα ζητήσει να αποδοθεί στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου μόνον αιγιαλίτιδα ζώνη (μάλλον 12 μιλίων, διότι το Καστελλόριζο δεν είναι στο Αιγαίο, όπου -κατά την Τουρκία -ισχύουν ειδικές περιστάσεις, αλλά στη Μεσόγειο, όπου ήδη η Τουρκία έχει κηρύξει αιγιαλίτιδα ζώνη 12 μιλίων). Δεν θα έχει δικαίωμα ούτε για υφαλοκρηπίδα ούτε για ΑΟΖ».
Η σημασία του Καστελόριζου στη χάραξη της Ελληνικής ΑΟΖ που επιτρέπει την διασύνδεση Ελληνικής και Κυπριακής ΑΟΖ
(Πηγή:Working Paper No. 17- The Greek EEZ:Principles of a Geopolitical Analysis, I. Mazis and Alexandros Sgouros, IENE, July 2013)
Εάν εξετάσουμε τη γεωγραφία της περιοχής (δηλ. Αιγαίο-Λιβυκό πέλαγος) υπάρχει ένα τόξο από την Κρήτη μέχρι το Καστελλόριζο που δημιουργεί μια περιοχή διείσδυσης της Ελλάδας στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Η θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αποδίδει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στην Ελλάδα, τόσο λόγω της παρουσίας του Καστελλόριζου, όσο και λόγω της παρουσίας της αλυσίδας των νησιών Ρόδου, Καρπάθου και Κρήτης, οι ακτές των οποίων αποτελούν γραμμές βάσης για οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών.
Βάσει των ανωτέρω καθίσταται προφανές ότι η όποια διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, οπότε αυτή θεσπισθεί, θα πρέπει να είναι συνολική και όχι αποσπασματική και να αφορά το σύνολο των ελληνικών θαλάσσιων συνόρων από το Δέλτα του Έβρου έως και τη νήσο Στρογγυλή, ανατολικά του Καστελλόριζου. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο νησί επηρεάζει σημαντικά την οριοθετική γραμμή με την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Τουρκία. Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν κοινά όρια υφαλοκρηπίδας -ΑΟΖ λόγω ακριβώς του συγκεκριμένου νησιού. Σε περίπτωση που η Στρογγύλη δεν υπήρχε, μεταξύ της υφαλοκρηπίδας Ελλάδος και Κύπρου θα παρεμβάλλετο ένα μικρό τριγωνικό τμήμα τουρκικής υφαλοκρηπίδας και άρα είναι προφανής η στρατηγική σημασία της .
Εν όψει της τεράστιας σημασίας του Καστελλόριζου, τόσο για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων της Ελλάδας, όσο και για την διαφύλαξη της Ελληνικότητας του του Αιγαιικού χώρου, οποιεσδήποτε σκέψεις και σχέδια (τα οποία είναι εν γνώσει του energia.gr) από πλευράς κυβέρνησης περί υποβάθμισης του ρόλου του Καστελλόριζου διότι η δήθεν νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου δεν ευνοεί τις Ελληνικές θέσεις περί ενιαίας ΑΟΖ Ελλάδας- Κύπρου, θα πρέπει να εγκαταλειφθούν, γιατί υποβοηθούν και ενισχύουν ένα κλίμα κατευνασμού και υποχωρητικότητας. Με την Τουρκία να αμφισβητεί ανοικτά πλέον την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και να ετοιμάζεται να προχωρήσει σε υποθαλάσσιες γεωτρήσεις στην περιοχή, με δικό της γεωτρύπανο, η Αθήνα θα πρέπει να ενισχύσει τα νομικά της επιχειρήματα στο Αιγαίο. Και άρα με κάθε μέσο να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της, με άξονα αναφοράς το Καστελλόριζο η Ελληνικότητα του οποίου δεν αμφισβητείται.
Είναι αυτονόητο ότι η Ελλάδα μετά την οικονομική περιπέτεια των μνημονίων δεν είναι έτοιμη για αναταράξει στις διεθνείς σχέσεις της. Είναι επίσης αντιληπτό ότι στρατηγική της Δύσης είναι η απόπειρα προσέλκυσης του Ερντογάν στα νερά της και η απομάκρυνση του από την Ρωσία τον Πούτιν με δέλεαρ τα κοιτάσματα στην Κύπρο και στο Αιγαίο. Γι αυτό άλλωστε ο Πρόεδρος Τραμπ πιέζει το Κογκρέσσο να εγκρίνει την πώληση των F35 στην Άγκυρα.
Αυτό που δεν μπορεί όμως να γίνει αποδεκτό είναι η εγκατάλειψη παγίων θέσεων της Ελλάδος και η σιωπηλή αποδοχή της εδώ και δεκαετίες εξυφαινόμενης θέσης περί συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Αιγαίου και της Κύπρου, υπό το κράτος των απειλών. Στην κατάσταση που ευρίσκεται σήμερα η Ελλάς οποιαδήποτε απόφαση συνεκμετάλλευσης θα απέβαινεενταντίων ημών. Γονατισμένοι θα λαμβάναμε τα ολιγότερα ενώ δικαιούμαστε συντριπτικώς τα περισσότερα.
του Κ. Ν. Σταμπολή
