Μέχρι το 2015, η CFTC είχε επιβάλει πρόστιμο σε έξι χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές συνολικά 2,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για «παρόμοια ανάρμοστη συμπεριφορά σχετικά με δείκτες αναφοράς συναλλάγματος» και ένας πληροφοριοδότης έλαβε 200 εκατομμύρια δολάρια επειδή βοήθησε να ανοίξουν αυτές οι υποθέσεις.
Τώρα, η CFTC θα πρέπει να στρέψει τις προσπάθειές της για πιθανή χειραγώγηση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου.
Το συγκεκριμένο θέμα που κεντρίζει την προσοχή αφορά στην τιμή που καταβάλλεται για το ρωσικό αργό πετρέλαιο και τα διυλισμένα προϊόντα.
Η G7, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι σύμμαχοί τους έχουν επιβάλει ανώτατο όριο τιμής 60 δολαρίων ανά βαρέλι στο αργό που μεταφέρεται με δεξαμενόπλοιο, μαζί με περίπου ισοδύναμα ανώτατα όρια για το ντίζελ, το μαζούτ και άλλα παράγωγα πετρελαίου. Οι αρχικές αναφορές έδειξαν ότι το ρωσικό πετρέλαιο διαπραγματεύεται σε ή κάτω από αυτά τα επίπεδα.
Αλλά τώρα ορισμένοι – συμπεριλαμβανομένων των αναλυτών της Goldman Sachs – ισχυρίζονται ότι οι αναφερόμενες τιμές δεν είναι ακριβείς. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι άνθρωποι που εμπλέκονται στη διαπραγμάτευση ρωσικού πετρελαίου μπορεί να λένε ψέματα σε παρόχους δεδομένων, αξιωματούχους και στην ευρύτερη αγορά σχετικά με τις τιμές συναλλαγών.
Η CFTC έχει ευρεία εντολή να διασφαλίσει ότι οι αγορές παραγώγων στις Ηνωμένες Πολιτείες λειτουργούν με «ακεραιότητα, ανθεκτικότητα και ζωντάνια». Εστιάζοντας σε αυτόν τον στόχο, η Επιτροπή αφιερώνει συνήθως το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής της στην παροχή «ορθής ρύθμισης» αυτών των αγορών.
Ωστόσο, η CFTC είναι επίσης υπεύθυνη για την αποτροπή χειραγώγησης σε αγορές spot που θα μπορούσαν να έχουν σημαντική επίδραση σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης και άλλα παράγωγα.
Ορισμένες από τις αρχικές αντιδράσεις στη δράση CFTC για το LIBOR (συντομογραφία του London Interbank Offered Rate) ήταν αμηχανία σχετικά με το γιατί αυτή η ρυθμιστική αρχή εμπλέκεται.
Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, κατέστη σαφές ότι οι υπάλληλοι μεγάλων τραπεζών είχαν πει ψέματα σε αξιωματούχους και σε παρόχους δεδομένων σχετικά με το κόστος του διατραπεζικού δανεισμού.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του δανεισμού γινόταν εκτός των ΗΠΑ, στις λεγόμενες αγορές ευρώ-δολαρίου (και άλλων νομισμάτων). Όμως, επειδή το LIBOR ήταν βασικό σημείο αναφοράς για χρηματοοικονομικά συμβόλαια που εκφράζονται σε δολάρια περίπου 300 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, η δράση της CFTC ήταν δικαιολογημένη – και η υπηρεσία έλαβε πολλούς επαίνους που κέρδισαν καλά.
Οι τιμές του πετρελαίου είναι πολύ σημαντικές για όλες τις οικονομίες. Υπάρχει μια spot αγορά πετρελαίου, στην οποία μπορείτε να αγοράσετε ό,τι υπάρχει ήδη σε ένα πλοίο. Οι περισσότερες εμπορικές συναλλαγές πετρελαίου διεξάγονται με προθεσμιακές συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της παράδοσης έναν μήνα ή πολλούς μήνες αργότερα, αλλά η τιμή στην αγορά άμεσης παράδοσης (αποστολές για βραχυπρόθεσμη παράδοση) –όπως αναφέρεται στους οργανισμούς αξιολόγησης τιμών– είναι το βασικό σημείο αναφοράς.
Ορισμένες συναλλαγές πετρελαίου γίνονται στις ΗΠΑ, ενώ πολλές πραγματοποιούνται στο Λονδίνο – όπως και το LIBOR.
Για να είμαστε σαφείς, οι ανησυχίες που εκφράζονται αυτή τη στιγμή αφορούν το εμπόριο πετρελαίου ρωσικής προέλευσης. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της ημερήσιας παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και εξάγει περίπου οκτώ εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (αργό συν διυλισμένο).
Εάν υπάρξει χειραγώγηση των τιμών ή πληροφορίες σχετικά με τις τιμές του ρωσικού πετρελαίου (γνωστό ως Urals, για αποστολές από τη Βαλτική ή τη Μαύρη Θάλασσα), αυτό θα μπορούσε εύκολα να επηρεάσει την τιμή του Brent (βασικό σημείο αναφοράς στην Ευρώπη) ή ακόμη και το West Texas Intermediate (το σημείο αναφοράς για τις ΗΠΑ).
Πώς θα μπορούσε να λάβει η CFTC πληροφορίες σχετικά με μια αγορά τόσο αδιαφανή όσο το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου; Το ποιος αγοράζει τι, από ποιον και σε ποια τιμή είναι σίγουρα αδιαφανές. Το στίγμα της εμπορίας ρωσικού πετρελαίου έχει εκδιώξει πολλές αξιόπιστες εταιρείες από την αγορά και ορισμένοι συμμετέχοντες μπορεί να είναι εταιρείες -κελύφη που προωθούν άλλες, οι οποίες μπορεί ακόμη και να εργάζονται για το Κρεμλίνο.
Εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι τα κίνητρα καταγγελιών. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, ο μόνος τρόπος με τον οποίο η CFTC μπορούσε να σπάσει τη μυστική αγορά LIBOR ήταν μέσω ενός πληροφοριοδότη της Deutsche Bank που παρείχε εμπιστευτικές πληροφορίες, καθώς και έγγραφα. Αυτό το άτομο, του οποίου η ταυτότητα παραμένει προστατευμένη, έφυγε πλούσιος.
Έτσι πρέπει να είναι. Όποιος εκθέτει τη χειραγώγηση της αγοράς σε μεγάλη κλίμακα αξίζει να ανταμειφθεί. Και η CFTC εισέπραξε πολύ περισσότερα πρόστιμα από το σκάνδαλο LIBOR από ό,τι πλήρωσε ως αποζημίωση πληροφοριοδοτών.
Όλοι όσοι εμπλέκονται στο ρωσικό εμπόριο πετρελαίου θα πρέπει να το σκεφτούν αυτό. Ίσως η CFTC να ερευνά ήδη. Ίσως υπάρχει ήδη ένας πληροφοριοδότης ή περισσότεροι από έναν.
Εάν το ρωσικό πετρέλαιο διαπραγματεύεται στα 60 δολάρια το βαρέλι ή κάτω, σε συμμόρφωση με το ανώτατο όριο τιμής, δεν χρειάζεται να λέμε ψέματα. Εάν οποιεσδήποτε συναλλαγές πραγματοποιούνται σε πραγματική τιμή άνω των 60 $ ανά βαρέλι, είναι πιθανό να ακολουθήσουν κυρώσεις – δημιουργώντας ένα κίνητρο για ψέματα για τις τιμές. Αλλά το ψέμα για τις τιμές είναι μια μορφή χειραγώγησης της αγοράς.
Γενικότερα, είναι καιρός η CFTC και άλλες παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές να πάρουν στα χέρια τους την αγορά πετρελαίου. Το σύστημα LIBOR καταργήθηκε και τώρα έχει αντικατασταθεί με μια άλλη ρύθμιση (Secured Overnight Financing Rate, SOFR) που ελπίζει κανείς να είναι λιγότερο επιρρεπής σε κατάχρηση. Χρειαζόμαστε μια συστηματική και απαθή αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο οι παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου ρέουν σε επίπεδο χονδρικής και λιανικής.
Στο βαθμό που αυτό συμβαίνει σε ελεύθερες και δίκαιες αγορές, με την κατάλληλη διαφάνεια, οι εμπορικοί συμμετέχοντες δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα. Ωστόσο, εάν οποιοδήποτε σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου υφίσταται χειραγώγηση – συμπεριλαμβανομένου του ψεύδους στους παρόχους δεδομένων – αυτό είναι μια σοβαρή ανησυχία που πρέπει να αντιμετωπιστεί από την CFTC και άλλες αρμόδιες αρχές.
- Ο Simon Johnson, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, είναι καθηγητής στο Sloan School of Management του MIT και συμπρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτικής για την COVID-19.
(Project Syndicate, Οικονομικός Ταχυδρόμος)
