Το Κατάρ, ένα μέλος που παρά το μικρό μέγεθός του, επί χρόνια διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στον ΟΠΕΚ, αποχωρεί από το καρτέλ. Πρόκειται για μία κίνηση- έκπληξη. Ή μήπως όχι;
Η κόντρα του με τη Σαουδική Αραβία κρατάει χρόνια, όπως και το ευρύτερο παιχνίδι συγκρότησης συμμαχιών και προσπάθειας άσκησης επιρροής. Ίσως ήταν τελικά θέμα χρόνου να δοκιμάσουν οι γεωπολιτικές εντάσεις τις αντοχές ενός οργανισμού, που άλλοτε ήταν απόλυτος κυρίαρχος της αγοράς πετρελαίου. Και το ερώτημα τώρα είναι πώς θα επηρεάσουν οι εξελίξεις αυτές το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τις εξελίξεις στη μονίμως σε αναβρασμό περιοχή.
Έχοντας ενταχθεί στον ΟΠΕΚ από το 1961 το Κατάρ ανακοίνωσε ότι αποχωρεί προκειμένου να εστιάσει την προσοχή του στην αγορά φυσικού αερίου. Δεν έκανε βεβαίως καμία αναφορά στη ραγδαία επιδείνωση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία, τις σχέσεις του με το Ιράν, που βαρύνεται με αμερικανικές κυρώσεις ή στις συνεχείς επιθέσεις και πιέσεις του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Το εμιράτο είναι εκ των μεγάλων δυνάμεων στον τομέα του φυσικού, καθώς παράγει 77 εκατ. τόνους, με στόχο να τους αυξήσει στα 110 εκατ. τόνους μέσα στα επόμενα χρόνια. Είναι σαφές όμως πως η απόφαση δεν έχει να κάνει μόνο με τις προτεραιότητές τους στον ενεργειακό τομέα, αλλά και με τα μηνύματα, που θέλει να στείλει στον μεγάλο αντίπαλο και ευρύτερα στις αγορές.
Πηγές από το βασίλειο των Σαούντ έσπευσαν να υπογραμμίσουν ότι η αποχώρηση του Κατάρ, που είναι μόλις 11ο στην λίστα των παραγωγών του καρτέλ, δεν μπορεί να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο. Πράγματι πρόκειται για ένα εμιράτο, που ρίχνει στην αγορά περί τα 600.000 βαρέλια ημερησίως- όταν η προσφορά της Σαουδικής Αραβίας υπερβαίνει τα 10 εκατ. βαρέλια, και καλύπτει μόλις το 2% της συνολικής παραγωγής του καρτέλ.
Ανοίγοντας την πόρτα της εξόδου, όμως, δημιουργεί ένα προηγούμενο. Και αυτό δεν μπορεί παρά να προβληματίζει το Ριάντ. Κανείς δεν αποκλείει ότι θα ακολουθήσουν και άλλα μέλη, δεδομένου ότι οι σημερινές συνθήκες στις οποίες τον πρώτο και τελευταίο λόγο έχουν η Σ. Αραβία και τα όσα διαπραγματεύεται με τη Ρωσία ενοχλούν αρκετά μέλη. Το Κατάρ πάνω από όλα θέλει να στείλει το μήνυμα ότι το καρτέλ εξελίσσεται σε έναν οργανισμό δέσμιο των πολιτικών εξελίξεων και συγκρούσεων, αλλά και έναν παίχτη μικρότερης επιρροής σε μία αγορά, στην οποία οι ΗΠΑ με την εντυπωσιακή ανάπτυξη των σχιστολιθικών κοιτασμάτων, αλλά και οι μεγάλοι καταναλωτές, όπως η Κίνα και η Ινδία, μπορούν επίσης να επηρεάσουν καίρια την κατεύθυνση των τιμών. Ότι το μέλλον ενός οργανισμού, που είχε αντέξει κρίσεις, αναταράξεις, ακόμη και πολέμους, τίθεται εν αμφιβόλω.
Αυτό το τελευταίο το αναγνωρίζει και το ίδιο το Ριάντ, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες της Wall Street Journal έχει ζητήσει από επιτροπή εμπειρογνωμώνων να συντάξει μελέτη, στην οποία θα εξηγεί ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από ενδεχόμενη διάλυση του καρτέλ ή αλλιώς πώς θα είναι ένας κόσμος χωρίς ΟΠΕΚ. Σήμερα η τιμή του πετρελαίου έκανε άλμα στον απόηχο της είδησης. Αλλά το ράλι έχει να κάνει με ευρύτερες εξελίξεις όπως είναι η ανακωχή ΗΠΑ- Κίνα, αλλά και οι προσδοκίες ότι στη συνεδρίαση της Πέμπτης ο ΟΠΕΚ θα αποφασίσει σημαντική μείωση της προσφοράς.
Μένει λοιπόν να φανεί πώς θα επηρεάσει η απόφαση του Κατάρ την δυνατότητα του οργανισμού να προχωρά σε συντονισμένες και να παρεμβαίνει αποφασιστικά στην αγορά. Πριν έλθει σε ρήξη με τη Σαουδική Αραβία, επί χρόνια το Κατάρ λειτουργούσε ως «διαμεσολαβητής» και «ειρηνοποιός» στους κόλπους του καρτέλ, γεφυρώνοντας τις διαφορές των Σαούντ με μέλη όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα.
Η τελευταία τέτοια προσπάθεια εκ μέρους του έγινε τον Απρίλιο του 2016. Τότε ηγήθηκε πρωτοβουλίας στη Σύνοδο της Ντόχας προκειμένου να παγώσει η παραγωγή πετρελαίου. Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, έδωσε εντολή στην αποστολή του βασιλείου να αποσυρθεί από την συμφωνία, με αποτέλεσμα αυτή να καταρρεύσει.
Το Κατάρ δεν έκρυβε έκτοτε την δυσφορία του όχι μόνο για την προσπάθεια του Ριάντ να να το απομονώσει διεθνώς επικαλούμενο διασυνδέσεις με την τρομοκρατία (κάτι που πάντως δεν έχει πετύχει), αλλά και για τις συνεχείς παρεμβάσεις του πρίγκιπα στον ΟΠΕΚ. «Δεν χρειαζόμαστε τη Σαουδική Αραβία ή τη Ρωσία να μας λένε τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνει στην αγορά» σχολίασε αξιωματούχος του Κατάρ στη WSJ. «Δεν χρειαζόμαστε πια το πετρελαϊκό καρτέλ. Έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε έως και 800.000 βαρέλια αργού ημερησίως. Αλλά το μέλλον μας βρίσκεται στο φυσικό αέριο» συμπλήρωσε.
Τον λόγο τώρα θα έχει τις επόμενες ημέρες η Σαουδική Αραβία, αλλά όχι μόνο. Όλοι περιμένουν να δουν πώς θα αντιδράσει το Ιράν. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή προβλέπονται ραγδαίες.
