Τα τελευταία δύο χρόνια, η Ευρώπη απαγκιστρώθηκε με μια δυσκολία από τα ενεργειακά προϊόντα της Ρωσίας στο πλαίσιο των αντιποίνων της για τον πόλεμο της Μόσχας στην Ουκρανία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε για πρώτη φορά εμπάργκο στην εισαγωγή αργού πετρελαίου από τη Ρωσία τον Δεκέμβριο του 2022, ενώ ακολούθησε εμπάργκο στα πετρελαιοειδή (συμπεριλαμβανομένης της βενζίνης και του ντίζελ) τον Φεβρουάριο του 2023.
Την ίδια στιγμή, οι ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου έχουν μειωθεί από περίπου 450 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως (mcm/d) στο τέλος του 2021 σε περίπου 150 mcm/d σήμερα.
Κατά τα άλλα, η Ευρώπη συνεχίζει να εισάγει αέριο κυρίως υπό τη μορφή του LNG, αλλά και μέσω αγωγών, από την Ουκρανία και άλλους δρόμους μεταφοράς (κυρίως μέσω της Τουρκίας προς τη Βουλγαρία, αλλά και της Λευκορωσίας προς τη Λιθουανία). Η Ευρώπη θα περάσει τον τρίτο χειμώνα του πολέμου, έχοντας άφθονο φυσικό αέριο στις αποθήκες της παρά τη δραματική μείωση των ρωσικών εισαγωγών.
Οι αποθήκες φυσικού αερίου της Ευρώπης ήταν σχεδόν κατά 60% γεμάτες τον Απρίλιο του 2024, ποσοστό ρεκόρ για το κλείσιμο της χειμερινής περιόδου.
Αν και με την πρώτη ματιά το κατόρθωμα αυτό φαίνεται εντυπωσιακό, ωστόσο αποδεικνύεται ότι η γηραιά ήπειρος δεν έχει σημειώσει την πρόοδο που πολλοί θα ήθελαν ως προς τη μείωση των ρωσικών προμηθειών, την ώρα που ορισμένα κράτη πιέζουν την ΕΕ για οριστικό stop στην εισαγωγή των ρωσικών ενεργειακών προϊόντων, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να δείχνει σημάδια επιβράδυνσης.
Πράγματι, οι αναλυτές ενεργειακών προϊόντων της Standard Chartered ανέφεραν ότι έχει σημειωθεί μηδενική πρόοδος στη μείωση των εισαγωγών από τότε που σταμάτησαν οι ροές μέσω του Nord Stream.
Αντιθέτως, οι εισαγωγές φυσικού αερίου της Ευρώπης από τη Ρωσία έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50% από το α' τρίμηνο του 2023.
Η πρόσφατη αντεπίθεση της Ουκρανίας στο Κουρσκ έχει προκαλέσει ανησυχίες στην αγορά σχετικά με τις ροές μέσω της Ουκρανίας- ωστόσο, η StanChart θεώρησε ότι οι φόβοι αυτοί είναι υπερβολικοί.
Πίσω στο 2019, η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν πενταετή συμφωνία διέλευσης από αγωγό για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αν και το Κίεβο έχει διαμηνύσει ότι δεν θα ανανεώσει το σύμφωνο όταν αυτό λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2024, ενώ η επικεφαλής της ΕΕ για θέματα ενέργειας Kadri Simson έχει δηλώσει ότι το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δεν έχει «κανένα ενδιαφέρον» να πιέσει την Ουκρανία για την ανανέωση της συμφωνίας.
Οι χώρες που είναι στο «κόκκινο»
Το φυσικό αέριο της Ουκρανίας ανέρχεται στο 5% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ, με την Aura Sabadus, αναλύτρια της ICIS, να δηλώνει στο Politico ότι η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία είναι πιθανό να πληγούν περισσότερο όταν διακοπούν οι εισαγωγές.
Η StanChart, ωστόσο, λέει ότι υπάρχει περιθώριο να αναζητηθούν άλλοι προμηθευτές για αυτές τις χώρες ώστε να αντικατασταθούν οι ροές αερίου μέσω Ουκρανίας. Οι αναλυτές επεσήμαναν ότι οι ροές μη ρωσικού LNG στην ΕΕ έχουν μειωθεί κατά περίπου 140 mcm/d από τον Απρίλιο.
Σύμφωνα με τους αναλυτές επίσης, η απομάκρυνση των τελευταίων ρωσικών μορίων από την ΕΕ είναι περισσότερο θέμα πολιτικής βούλησης, κάτι που φαίνεται να λείπει από ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη τα οποία κρατούν εδώ και καιρό μια φιλορωσική στάση.
Οι εκτιμήσεις της StanChart επιβεβαιώνονται σε μεγάλο βαθμό από τα ευρήματα του Bruegel, του οικονομικού ινστιτούτου μελετών με έδρα το Βέλγιο, αλλά με ορισμένες σημαντικές επιφυλάξεις. Το Bruegel εξέτασε σε βάθος το πώς θα τα πάει η ΕΕ αν διακοπεί η ροή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι η ΕΕ όχι μόνο θα μπορούσε να περάσει τον επόμενο χειμώνα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά θα μπορούσε επίσης να το κάνει χωρίς να να βιώσει οικονομική καταστροφή.
Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, η Ευρώπη θα πρέπει να ξεπεράσει σοβαρές τεχνικές και ρυθμιστικές προκλήσεις και επίσης να μειώσει την ετήσια ζήτησή της για φυσικό αέριο κατά 10-15%.
Οι πρώτες κυρώσεις με στόχο το αέριο
Τον Ιούνιο, η ΕΕ ενέκρινε κυρώσεις για το ρωσικό φυσικό αέριο, για πρώτη φορά μετά την εισβολή της Ρωσίας, σε μια κίνηση που θα μπορούσε ενδεχομένως να στερήσει εκατοντάδες εκατομμύρια από τα ταμείο της Μόσχας.
Η απόφαση ελήφθη αφού η Γερμανία και η Ουγγαρία καθυστέρησαν τη συμφωνία για εβδομάδες--αν και για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια. Οι κυρώσεις δεν θα πλήξουν την πλειονότητα των εξαγωγών του LNG προς την ΕΕ- αντίθετα, θα εμποδίσουν τις χώρες της ΕΕ να επανεξάγουν ρωσικό LNG μετά την παραλαβή του και θα απαγορεύσουν επίσης τη συμμετοχή της ΕΕ σε επερχόμενα έργα LNG στη Ρωσία.
Οι κυρώσεις θα απαγορεύσουν επίσης τη χρήση λιμανιών, χρηματοδότησης και υπηρεσιών της ΕΕ για την επανεξαγωγή του υγρού καυσίμου, πράγμα που ουσιαστικά σημαίνει ότι η Ρωσία θα πρέπει να αναθεωρήσει το μοντέλο εξαγωγής LNG που εφαρμόζει.
Επί του παρόντος, η Ρωσία προμηθεύει LNG στην Ασία μέσω της Ευρώπης, με το Βέλγιο, την Ισπανίακαι τη Γαλλία να αποτελούν σημαντικούς κόμβους.
Η Νορβηγία και οι ΗΠΑ έχουν αντικαταστήσει τη Ρωσία ως οι μεγαλύτεροι προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρώπης: Πέρυσι, η Νορβηγία προμήθευσε 87,8 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου στην Ευρώπη, που αντιστοιχούσε στο 30,3% των συνολικών εισαγωγών, ενώ οι ΗΠΑ προμήθευσαν 56,2 bcm, που αντιστοιχούσαν στο 19,4% των συνολικών εισαγωγών.
www.worldenergynews.gr
Την ίδια στιγμή, οι ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου έχουν μειωθεί από περίπου 450 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως (mcm/d) στο τέλος του 2021 σε περίπου 150 mcm/d σήμερα.
Κατά τα άλλα, η Ευρώπη συνεχίζει να εισάγει αέριο κυρίως υπό τη μορφή του LNG, αλλά και μέσω αγωγών, από την Ουκρανία και άλλους δρόμους μεταφοράς (κυρίως μέσω της Τουρκίας προς τη Βουλγαρία, αλλά και της Λευκορωσίας προς τη Λιθουανία). Η Ευρώπη θα περάσει τον τρίτο χειμώνα του πολέμου, έχοντας άφθονο φυσικό αέριο στις αποθήκες της παρά τη δραματική μείωση των ρωσικών εισαγωγών.
Οι αποθήκες φυσικού αερίου της Ευρώπης ήταν σχεδόν κατά 60% γεμάτες τον Απρίλιο του 2024, ποσοστό ρεκόρ για το κλείσιμο της χειμερινής περιόδου.
Αν και με την πρώτη ματιά το κατόρθωμα αυτό φαίνεται εντυπωσιακό, ωστόσο αποδεικνύεται ότι η γηραιά ήπειρος δεν έχει σημειώσει την πρόοδο που πολλοί θα ήθελαν ως προς τη μείωση των ρωσικών προμηθειών, την ώρα που ορισμένα κράτη πιέζουν την ΕΕ για οριστικό stop στην εισαγωγή των ρωσικών ενεργειακών προϊόντων, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να δείχνει σημάδια επιβράδυνσης.
Πράγματι, οι αναλυτές ενεργειακών προϊόντων της Standard Chartered ανέφεραν ότι έχει σημειωθεί μηδενική πρόοδος στη μείωση των εισαγωγών από τότε που σταμάτησαν οι ροές μέσω του Nord Stream.
Αντιθέτως, οι εισαγωγές φυσικού αερίου της Ευρώπης από τη Ρωσία έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50% από το α' τρίμηνο του 2023.
Η πρόσφατη αντεπίθεση της Ουκρανίας στο Κουρσκ έχει προκαλέσει ανησυχίες στην αγορά σχετικά με τις ροές μέσω της Ουκρανίας- ωστόσο, η StanChart θεώρησε ότι οι φόβοι αυτοί είναι υπερβολικοί.
Πίσω στο 2019, η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν πενταετή συμφωνία διέλευσης από αγωγό για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αν και το Κίεβο έχει διαμηνύσει ότι δεν θα ανανεώσει το σύμφωνο όταν αυτό λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2024, ενώ η επικεφαλής της ΕΕ για θέματα ενέργειας Kadri Simson έχει δηλώσει ότι το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δεν έχει «κανένα ενδιαφέρον» να πιέσει την Ουκρανία για την ανανέωση της συμφωνίας.
Οι χώρες που είναι στο «κόκκινο»
Το φυσικό αέριο της Ουκρανίας ανέρχεται στο 5% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ, με την Aura Sabadus, αναλύτρια της ICIS, να δηλώνει στο Politico ότι η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία είναι πιθανό να πληγούν περισσότερο όταν διακοπούν οι εισαγωγές.
Η StanChart, ωστόσο, λέει ότι υπάρχει περιθώριο να αναζητηθούν άλλοι προμηθευτές για αυτές τις χώρες ώστε να αντικατασταθούν οι ροές αερίου μέσω Ουκρανίας. Οι αναλυτές επεσήμαναν ότι οι ροές μη ρωσικού LNG στην ΕΕ έχουν μειωθεί κατά περίπου 140 mcm/d από τον Απρίλιο.
Σύμφωνα με τους αναλυτές επίσης, η απομάκρυνση των τελευταίων ρωσικών μορίων από την ΕΕ είναι περισσότερο θέμα πολιτικής βούλησης, κάτι που φαίνεται να λείπει από ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη τα οποία κρατούν εδώ και καιρό μια φιλορωσική στάση.
Οι εκτιμήσεις της StanChart επιβεβαιώνονται σε μεγάλο βαθμό από τα ευρήματα του Bruegel, του οικονομικού ινστιτούτου μελετών με έδρα το Βέλγιο, αλλά με ορισμένες σημαντικές επιφυλάξεις. Το Bruegel εξέτασε σε βάθος το πώς θα τα πάει η ΕΕ αν διακοπεί η ροή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι η ΕΕ όχι μόνο θα μπορούσε να περάσει τον επόμενο χειμώνα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά θα μπορούσε επίσης να το κάνει χωρίς να να βιώσει οικονομική καταστροφή.
Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, η Ευρώπη θα πρέπει να ξεπεράσει σοβαρές τεχνικές και ρυθμιστικές προκλήσεις και επίσης να μειώσει την ετήσια ζήτησή της για φυσικό αέριο κατά 10-15%.
Οι πρώτες κυρώσεις με στόχο το αέριο
Τον Ιούνιο, η ΕΕ ενέκρινε κυρώσεις για το ρωσικό φυσικό αέριο, για πρώτη φορά μετά την εισβολή της Ρωσίας, σε μια κίνηση που θα μπορούσε ενδεχομένως να στερήσει εκατοντάδες εκατομμύρια από τα ταμείο της Μόσχας.
Η απόφαση ελήφθη αφού η Γερμανία και η Ουγγαρία καθυστέρησαν τη συμφωνία για εβδομάδες--αν και για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια. Οι κυρώσεις δεν θα πλήξουν την πλειονότητα των εξαγωγών του LNG προς την ΕΕ- αντίθετα, θα εμποδίσουν τις χώρες της ΕΕ να επανεξάγουν ρωσικό LNG μετά την παραλαβή του και θα απαγορεύσουν επίσης τη συμμετοχή της ΕΕ σε επερχόμενα έργα LNG στη Ρωσία.
Οι κυρώσεις θα απαγορεύσουν επίσης τη χρήση λιμανιών, χρηματοδότησης και υπηρεσιών της ΕΕ για την επανεξαγωγή του υγρού καυσίμου, πράγμα που ουσιαστικά σημαίνει ότι η Ρωσία θα πρέπει να αναθεωρήσει το μοντέλο εξαγωγής LNG που εφαρμόζει.
Επί του παρόντος, η Ρωσία προμηθεύει LNG στην Ασία μέσω της Ευρώπης, με το Βέλγιο, την Ισπανίακαι τη Γαλλία να αποτελούν σημαντικούς κόμβους.
Η Νορβηγία και οι ΗΠΑ έχουν αντικαταστήσει τη Ρωσία ως οι μεγαλύτεροι προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρώπης: Πέρυσι, η Νορβηγία προμήθευσε 87,8 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου στην Ευρώπη, που αντιστοιχούσε στο 30,3% των συνολικών εισαγωγών, ενώ οι ΗΠΑ προμήθευσαν 56,2 bcm, που αντιστοιχούσαν στο 19,4% των συνολικών εισαγωγών.
www.worldenergynews.gr
