Πηγές από το Ιράν αλλά και τον τομέα ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκάλυψαν στο oilprice.com ότι ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ έδωσε και τυπικά την έγκρισή του σε μια νέα 20ετή καθολική συμφωνία συνεργασίας μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και της Ρωσίας. Πρόκειται για τη «Συνθήκη για τη Βάση των Αμοιβαίων Σχέσεων και τις Αρχές Συνεργασίας μεταξύ Ιράν και Ρωσίας» που παρουσιάστηκε προς εξέταση στις 11 Δεκεμβρίου 2023.
Το νέο deal θα αντικαταστήσει τη 10ετή συμφωνία που υπογράφηκε τον Μάρτιο του 2001, και που έχει ήδη παραταθεί δύο φορές κατά πέντε χρόνια, και έχει επεκταθεί όχι μόνο σε διάρκεια αλλά και σε εύρος και κλίμακα, ιδιαίτερα στους τομείς της άμυνας και της ενέργειας.
Από πολλές απόψεις, η νέα συμφωνία συμπληρώνει βασικά στοιχεία της συνολικής «25χρονης ολοκληρωμένης συμφωνίας συνεργασίας Ιράν-Κίνας».
Ενεργειακές ισορροπίες
Αρχικά, στον ενεργειακό τομέα, η νέα συμφωνία δίνει στη Ρωσία το αρχικό δικαίωμα εξόρυξης στο ιρανικό τμήμα της Κασπίας Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένου του δυνητικά τεράστιου κοιτάσματος στην Χαλούς. Η ευρύτερη περιοχή της λεκάνης της Κασπίας, συμπεριλαμβανομένων τόσο των χερσαίων όσο και των υπεράκτιων κοιτασμάτων, εκτιμάται με συντηρητικές προβλέψεις, ότι έχει περίπου 48 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και 292 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) φυσικού αερίου σε αποδεδειγμένα και πιθανά αποθέματα.
Υπενθυμίζεται ότι το 2019, η Ρωσία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή του νομικού καθεστώτος της περιοχής των λεκανών της Κασπίας, μειώνοντας το μερίδιο του Ιράν από 50% σε μόλις 11,875%.
Όπως επισημαίνει το oilprice.com, πριν από την ανακάλυψη του Χαλούς, αυτό σήμαινε ότι το Ιράν θα είχε απώλειες τουλάχιστον 3,2 τρις. Δολ. σε έσοδα από τη χαμένη αξία των ενεργειακών προϊόντων στα κοινά περιουσιακά στοιχεία των πόρων της Κασπίας Θάλασσας στο μέλλον. Δεδομένων των πιο πρόσφατων εκτιμήσεων μόνο για εσωτερική χρήση από το Ιράν και τη Ρωσία, ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερος.
Το κοίτασμα φυσικού αερίου
Οι αρχικές εκτιμήσεις ανέφεραν ότι η Χαλούς περιέχει περίπου 124 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια (bcf) αερίου. Αυτό ισοδυναμεί με περίπου το ένα τέταρτο των αποθεμάτων φυσικού αερίου που περιέχονται στο τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου του Ιράν στο South Pars που αντιπροσωπεύει περίπου το 40% των συνολικών εκτιμώμενων αποθεμάτων φυσικού αερίου του Ιράν και περίπου το 80% της παραγωγής φυσικού αερίου του.
Δίδυμα πεδία
Οι νέες εκτιμήσεις είναι ότι πρόκειται για μια τοποθεσία δίδυμων πεδίων, σε απόσταση εννέα χιλιομέτρων, με τη «Μεγάλη» Χαλούς να έχει 208 bcf αερίου και τη «Μικρότερη» Χάλους να έχει 42 bcf αερίου, δίνοντας ένα συνδυασμένο αριθμό 250 bcf αερίου. .
Οι κυρώσεις
Το ίδιο δικαίωμα πρώτης εξόρυξης για τη Ρωσία θα ισχύει τώρα και για τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν στο Khorramshahr και τις κοντινές επαρχίες Ilam που συνορεύουν με το Ιράκ. Τα κοινά κοιτάσματα του Ιράν και του Ιράκ επέτρεψαν εδώ και πολύ καιρό στην Τεχεράνη να παραμερίσει τις κυρώσεις κατά του βασικού πετρελαϊκού της τομέα, καθώς είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς τι πετρέλαιο προέρχεται από την ιρανική ή την ιρακινή πλευρά αυτών των κοιτασμάτων, πράγμα που σημαίνει ότι το Ιράν είναι σε θέση απλώς να μετονομάσει το δικό της εγκεκριμένο πετρέλαιο ως μη εγκεκριμένο ιρακινό πετρέλαιο και να το στείλει οπουδήποτε θέλει.
Το 2020 ο πρώην υπουργός Πετρελαίου, Bijan Zanganeh είχε περιγράψει δημόσια αυτή ακριβώς την πρακτική: «Αυτό που εξάγουμε δεν είναι υπό το όνομα του Ιράν. Τα έγγραφα αλλάζουν ξανά και ξανά, καθώς και [οι] προδιαγραφές.”
Το μακροχρόνιο σχέδιο
Ένα άλλο πλεονέκτημα των κοινών κοιτασμάτων είναι ότι επιτρέπουν την ουσιαστική ελεύθερη μετακίνηση από την ιρανική προς την ιρακινή πλευρά. Παράλληλα η αξιοποίηση των βασικών εξελίξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου σε όλο το Ιράκ αποτελεί βασικό μέρος του μακροχρόνιου σχεδίου του Ιράν, που υποστηρίζεται πλήρως από τη Ρωσία, να κατασκευάσει μια «χερσαία γέφυρα» προς τις ακτές της Μεσογείου της Συρίας.
Ενεργειακό υλικό
Η τιμή όλων των ειδών που διακινούνται μεταξύ Ρωσίας και Ιράν, συμπεριλαμβανομένου του στρατιωτικού και ενεργειακού υλικού, έχει επισημοποιηθεί στη νέα συμφωνία, αν και επίσης δεν είναι προς όφελος του Ιράν. Για τα ιρανικά προϊόντα που εξάγονται στη Ρωσία, η Τεχεράνη θα λάβει το κόστος παραγωγής συν 8%. Ωστόσο, αυτές οι εξαγωγικές πωλήσεις στη Ρωσία δεν θα μεταφερθούν στο Ιράν, αλλά θα διατηρηθούν ως πίστωση στην Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας (CBR).
Επιπλέον, το Ιράν θα λάβει τεράστια μείωση στις συναλλαγματικές ισοτιμίες δολαρίου ΗΠΑ/ρούβλι ή ευρώ/ρούβλι που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των πιστώσεων του στο CBR. Αντίθετα, για τα ρωσικά προϊόντα που εξάγονται στο Ιράν, η Μόσχα θα λάβει την πληρωμή πριν από την παράδοση και με πολύ ισχυρότερη συναλλαγματική ισοτιμία που ωφελεί τη Ρωσία.
Ο ρόλος της Λευκορωσίας
Αυτό το σύστημα είναι ανεπίσημα σε εφαρμογή εδώ και αρκετές εβδομάδες και σύμφωνα με ανώτερη πηγή του ενεργειακού τομέα στην Τεχεράνη στην οποία μίλησε αποκλειστικά το OilPrice.com, η Ρωσία έχει εξασφαλίσει την υψηλότερη δυνατή τιμή πουλώντας στη Λευκορωσία σε πολύ μεγάλο ασφάλιστρο όποιο κι αν είναι προϊόν που σκοπεύει να διαθέσει αργότερα στο Ιράν, καθορίζοντας έτσι το απαιτούμενο σημείο αναφοράς τιμολόγησης.
Οι πληρωμές για αγαθά και υπηρεσίες που δεν εμπίπτουν στην άμεση χρηματοδότηση μεταξύ των κεντρικών τραπεζών των δύο χωρών μπορούν πλέον να γίνονται μέσω διατραπεζικών μεταφορών μεταξύ ιρανικών και ρωσικών τραπεζών.
Eνεργειακός κόμβος
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Αύγουστο Ιράν και Ρωσία κατέληξαν σε ορισμένες συμφωνίες για τη δημιουργία ενός ενεργειακού κόμβου.
«Η Ρωσία πρότεινε τη δημιουργία ενός ενεργειακού κόμβου μεταξύ Τεχεράνης και Μόσχας», αποκάλυψε ο αναπληρωτής υπουργός Πετρελαίου της Ισλαμικής Δημοκρατίας και Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Ιρανικής Εταιρείας Αερίου (NIGC) Majid Chegini. Και πρόσθεσε ότι «έχουν συναφθεί συμφωνίες σε αυτό το θέμα ».
Στις 5 Ιουλίου, στο περιθώριο του 8ου Διεθνούς Σεμιναρίου του ΟΠΕΚ στη Βιέννη, ο Ιρανός υπουργός Πετρελαίου Τζαβάντ Ουτζί σημείωσε ότι η Τεχεράνη αξιολογεί θετικά τις διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα για τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου στη δημοκρατία. Νωρίτερα, ο Oudji είπε ότι το Ιράν, με τη συμμετοχή της Ρωσίας, του Κατάρ και του Τουρκμενιστάν, σχεδιάζει να δημιουργήσει έναν κόμβο φυσικού αερίου στη βιομηχανική περιοχή Asaluyeh, που βρίσκεται στην επαρχία Bushehr στη βόρεια ακτή του Περσικού Κόλπου.
Ο Ρώσος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ σημείωσε ότι η Ρωσία και το Ιράν συζητούν τη δυνατότητα δημιουργίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας εμπορίας φυσικού αερίου στο νότιο Ιράν. Για την υλοποίηση αυτής της ιδέας, είναι απαραίτητο να προσελκύσουμε συνεργάτες και προμηθευτές, να βρούμε πηγές προμηθειών, μία από τις οποίες μπορεί να είναι το ιρανικό αέριο που παράγεται με τη συμμετοχή ρωσικών εταιρειών.
