Λίγο πριν από το κατώφλι του 2023 οι αναλυτές προσπαθούσαν να εκτιμήσουν τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, κυρίως στην Ευρώπη με τις Κασσάνδρες τότε να μιλούν για μια άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απειλούσε να βυθίσει στο σκοτάδι και στο ψύχος την γηραιά ήπειρο και οι αναλυτές δημοσίευαν προβλέψεις για γενικευμένα μπλακ άουτ ή ηλεκτροδότηση με το δελτίο.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, παράγοντες της αγοράς, διεθνείς οίκοι και παγκόσμιοι οργανισμοί ανέβαζαν τα στοιχήματα για σημαντικές αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Ο ενεργειακός Αρμαγγεδών που προοιωνίζονταν πολλοί διαψεύσθηκε σε μεγάλο βαθμό, εν μέρει χάρη στον ήπιο χειμώνα που απολάμβανε η Ευρώπη πέρυσι. Η Γερμανία χρειάστηκε να προσπαθήσει να ενεργοποιήσει εκ νέου εργοστάσια άνθρακα και φυσικού αερίου για να κρατήσει τα φώτα αναμμένα κατά τις περιόδους αιχμής, αλλά ευτυχώς απέφυγε μια πλήρη καταστροφή.
Η αγορά του πετρελαίου
Η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο έχει τελικά ανακάμψει σε επίπεδα πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα και τόσο ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών όσο και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπουν ότι η αύξηση της ζήτησης θα συνεχιστεί κατά 1,1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα και 2,5 εκατομμύρια bpd αντίστοιχα το 2024.
Το 2023 οι τιμές του πετρελαίου περιορίστηκαν σε γενικές γραμμές μεταξύ 70-90 $ ανά βαρέλι. Το χαμηλό σημείο ήταν λίγο κάτω από τα 72 δολάρια το βαρέλι τον Ιούνιο και πάνω από τα 94 δολάρια στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Οι διακυμάνσεις εντός του μήνα, εντός της εβδομάδας και εντός της ημέρας ήταν σημαντικές κατά καιρούς, κάτι που βάρυνε ιδιαίτερα στους καταναλωτές.
Στην αρχή του έτους, οι ανησυχίες για μια πιο αργή από την προβλεπόμενη οικονομική ανάκαμψη στην Κίνα συμπίεσαν τις τιμές. Οι παραγωγοί πετρελαίου ανησυχούσαν επίσης για τον πληθωρισμό και τα υψηλά επιτόκια.
Ο ρόλος του ΟΠΕΚ
Ο ΟΠΕΚ+ έλαβε μέτρα προκειμένου -όπως ισχυρίστηκε- να σταθεροποιήσει τις αγορές. Τον Απρίλιο ο οργανισμός ανακοίνωσε περικοπές παραγωγής κατά 1,6 εκατομμύρια bpd, οι οποίες τελικά παρατάθηκαν μέχρι το τέλος του 2023. Τον Ιούνιο, η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε επιπλέον 1 εκατομμύριο bpd επιπλέον εθελοντικές περικοπές. Στη Σαουδική Αραβία προστέθηκε αργότερα η Ρωσία, η οποία συμφώνησε σε μια πρόσθετη εθελοντική περικοπή 300.000 bpd. Και οι δύο αυτές περικοπές παρατάθηκαν πολλές φορές και ισχύουν τώρα μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2024. Σε μια συνάντηση του Δεκεμβρίου, οι υπουργοί πρόσθεσαν επιπλέον 780.000 εθελοντικές περικοπές από τα μέλη του ΟΠΕΚ+ για το πρώτο τρίμηνο του 2024.
Την ίδια στιγμή, η Βραζιλία ανακοίνωσε ότι θα ενταχθεί στον ΟΠΕΚ+, αρχικά χωρίς ενδείξεις παραγωγής. Αυτή η κίνηση κρίθηκε εξαιρετικά σημαντική γιατί δίνει στην παραγωγή του ΟΠΕΚ+ μεγαλύτερη ουσιαστικότητα στο παγκόσμιο πλαίσιο.
Αναλυτές εκτιμούν ότι βλέποντας το εύρος διαπραγμάτευσης του πετρελαίου, οι κινήσεις του ΟΠΕΚ ήταν κάτι παραπάνω από δικαιολογημένες. Τα εμπορεύματα είναι από τη φύση τους ασταθή και εκτεθειμένα στις ιδιοτροπίες της παγκόσμιας οικονομίας και στα γεωπολιτικά γεγονότα.
Η COP28
Σημείο καμπής για την ενεργειακή αγορά αποτέλεσε και COP28 στο Ντουμπάι, καθώς συζήτησε ανοικτά τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα. Το τελικό ανακοινωθέν της συμφώνησε στη «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, με δίκαιο, τακτικό και δίκαιο τρόπο, επιταχύνοντας τη δράση σε αυτήν την κρίσιμη δεκαετία, ώστε να επιτευχθεί το καθαρό μηδέν μέχρι το 2050».
Η εκρηκτική άνοδος στις ΑΠΕ
Με leader την ηλιακή ενέργεια, ο κόσμος πρόσθεσε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με ιλιγγιώδη ταχύτητα το 2023.
Η καθαρή ενέργεια είναι συχνά τώρα η λιγότερο δαπανηρή, αιτιολογώντας έτσι ένα μέρος της ανάπτυξης. Και σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας πολλές χώρες υιοθέτησαν πολιτικές που υποστηρίζουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επικαλούμενες ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια.
Ο ΔΟΕ εκτιμά ότι περισσότερα από 440 γιγαβάτ ανανεώσιμης ενέργειας προστέθηκαν το 2023, περισσότερα από το σύνολο της εγκατεστημένης ισχύος της Γερμανίας και της Ισπανίας μαζί.
Η Κίνα, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ σημειώνουν ρεκόρ εγκατάστασης ηλιακής ενέργειας για ένα μόνο έτος, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Η Ευρώπη πρόσθεσε 58 γιγαβάτ.
Η ηλιακή ενέργεια είναι πλέον η φθηνότερη μορφή ηλεκτρικής ενέργειας στις περισσότερες χώρες. Οι τιμές των ηλιακών πάνελ μειώθηκαν κατά 40% έως 53% στην Ευρώπη μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Νοεμβρίου 2023 και βρίσκονται πλέον σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ.
«Ιδιαίτερα στην Ευρώπη, είναι πραγματικά με ιλιγγιώδη ταχύτητα κλιμάκωσης της ανάπτυξης», δήλωσε ο Michael Taylor, ανώτερος αναλυτής στην IRENA.
Όταν καταλήξουν οι τελικοί αριθμοί για το 2023, η ηλιακή ενέργεια αναμένεται να ξεπεράσει την υδροηλεκτρική ενέργεια σε συνολική χωρητικότητα παγκοσμίως, αλλά για την πραγματική παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, η υδροηλεκτρική ενέργεια θα εξακολουθεί να παράγει περισσότερη καθαρή ενέργεια για κάποιο χρονικό διάστημα, επειδή μπορεί να παράγει όλο το εικοσιτετράωρο.
Οι προκλήσεις για την αιολική ενέργεια
Μέχρι το τέλος του 2023, ο κόσμος θα έχει προσθέσει αρκετή αιολική ενέργεια για να τροφοδοτήσει σχεδόν 80 εκατομμύρια σπίτια, καθιστώντας το έτος ρεκόρ.
Όπως και με την ηλιακή ενέργεια, το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης, ή περισσότερα από 58 γιγαβάτ, προστέθηκε στην Κίνα, σύμφωνα με έρευνα της Wood Mackenzie.
Η ταχύτερη αδειοδότηση και άλλες βελτιώσεις σε βασικές αγορές όπως η Γερμανία και η Ινδία συνέβαλαν επίσης στην προσθήκη περισσότερης αιολικής ενέργειας. Ωστόσο, οι εγκαταστάσεις μειώθηκαν στην Ευρώπη κατά 6% από έτος σε έτος.
Βραχυπρόθεσμες προκλήσεις όπως ο υψηλός πληθωρισμός, η αύξηση των επιτοκίων και το αυξημένο κόστος των οικοδομικών υλικών ανάγκασαν ορισμένους κατασκευαστές θαλάσσιων αιολικών πάρκων να επαναδιαπραγματευτούν ή ακόμα και να ακυρώσουν συμβάσεις έργων και ορισμένους κατασκευαστές χερσαίων αιολικών να καθυστερήσουν τα έργα για το 2024 ή το 2025.
Υπενθυμίζεται ότι μεγάλα υπεράκτια αιολικά πάρκα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια εδώ και τρεις δεκαετίες στην Ευρώπη και πιο πρόσφατα στην Ασία.
Τον Ιούνιο, η βιομηχανία ξεπέρασε το 1 τεραβάτ εγκατεστημένης αιολικής ενέργειας παγκοσμίως. Χρειάστηκαν περισσότερα από 40 χρόνια για να επιτευχθεί αυτό το ορόσημο, αλλά μπορεί να χρειαστούν λιγότερα από επτά χρόνια για το δεύτερο τεραβάτ, με τον ρυθμό που ακολουθεί η βιομηχανία τώρα.
