Η Αίγυπτος ως παράγοντας φυσικού αερίου
Ο αγωγός φυσικού αερίου που συνδέει τις δύο χώρες έκλεισε ξανά μετά τη συμφωνία του Ισραήλ και του Ιράν για κατάπαυση του πυρός στις 23 Ιουνίου, αλλά το επεισόδιο υπογραμμίζει την ευαλωτότητα της Αιγύπτου και τις εξασθενημένες ελπίδες ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα μπορούσε να γίνει μια σημαντική περιοχή εξαγωγής φυσικού αερίου.
Η ανακάλυψη και η ανάπτυξη τεράστιων υπεράκτιων πόρων φυσικού αερίου κοντά στην Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Κύπρο τη δεκαετία του 2000 έχει μεταμορφώσει ριζικά το ενεργειακό τοπίο της περιοχής, μετατρέποντάς την σε σημαντικό κόμβο παραγωγής και προσελκύοντας διεθνείς ενεργειακές εταιρείες.
Η αύξηση της παραγωγής ήταν ένα τεράστιο όφελος, ιδίως για την Αίγυπτο. Η ανακάλυψη το 2015 του κοιτάσματος Ζορ, του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, και η ταχεία ανάπτυξή του έως το 2017 προσέφερε στην Αίγυπτο κρίσιμη ενέργεια για την εγχώρια αγορά της, καθώς και ζωτικό εισόδημα από τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), οι οποίες έφτασαν τα 7 εκατομμύρια τόνους το 2022, σχεδόν το 2% της παγκόσμιας προσφοράς, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης Kpler.
Η μείωση της παραγωγής
Τα πράγματα άρχισαν να πηγαίνουν στραβά για την Αίγυπτο στις αρχές αυτής της δεκαετίας, όταν η παραγωγή άρχισε να μειώνεται ραγδαία, ιδιαίτερα στο ναυαρχικό κοίτασμα Ζορ. Η παραγωγή της χώρας μειώθηκε από την κορύφωση των άνω των 6 δισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών την ημέρα (bcf/d) στις αρχές του 2021 σε 3,5 bcf/d μέχρι τον Απρίλιο του 2025, σύμφωνα με στοιχεία της JODI.
Η παραγωγή αναμένεται να κυμανθεί κατά μέσο όρο στα 4,4 έως 4,6 bcf/d φέτος, σύμφωνα με τον Martin Sherriff, αναλυτή της συμβουλευτικής εταιρείας Welligence Energy Analytics. Ωστόσο, είναι απίθανο να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, δεδομένης της περιορισμένης επιτυχίας της χώρας στην εξερεύνηση φυσικού αερίου στην ανοικτή θάλασσα τα τελευταία χρόνια, πρόσθεσε.
Το ενεργειακό πρόβλημα της Αιγύπτου
Τα ενεργειακά προβλήματα της Αιγύπτου επιδεινώθηκαν από την ταχεία αύξηση του πληθυσμού της από 100 εκατομμύρια το 2015 σε 115 εκατομμύρια έως το 2023. Με την εγχώρια παραγωγή να μην επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού, η Αίγυπτος το 2020 άρχισε να εισάγει φυσικό αέριο από το Ισραήλ, το οποίο είχε επίσης σημειώσει αύξηση στην παραγωγή φυσικού αερίου την τελευταία δεκαετία μετά την ανακάλυψη ορισμένων μεγάλων υπεράκτιων πόρων. Η παραγωγή του Ισραήλ αυξήθηκε κατά πάνω από 70% τη δεκαετία έως το 2024 σε 2,5 bcf/d, με περίπου το ήμισυ του όγκου να εξάγεται στη γειτονική Αίγυπτο και την Ιορδανία, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία.
Η απότομη μείωση της παραγωγής οδήγησε επίσης την Αίγυπτο να επαναλάβει τις εισαγωγές ΥΦΑ το 2024 για πρώτη φορά από το 2018. Η Αίγυπτος αναμένεται να εισάγει έως και 160 φορτία ΥΦΑ φέτος και το επόμενο έτος σε πολύ υψηλότερες τιμές από ό,τι μπορεί να παράγει εγχώρια ή να εισάγει από το Ισραήλ, όπου οι αγωγοί εξαγωγής βρίσκονται ήδη σε πλήρη δυναμικότητα.
Οι συμφωνίες με το Ισραήλ
Το Ισραήλ και η Αίγυπτος, γειτονικές χώρες που υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία το 1979 μετά από δεκαετίες διαλείπουσας σύγκρουσης, είδαν την αλληλεξάρτησή τους να εντείνεται σημαντικά καθώς το εμπόριο φυσικού αερίου μεταξύ τους αναπτυσσόταν.
Αυτές οι ροές φυσικού αερίου ήταν σε μεγάλο βαθμό μετά την 7η Οκτωβρίου 2023. Αλλά αυτό άλλαξε στις 13 Ιουνίου, όταν το Ισραήλ σταμάτησε τις δραστηριότητες σε δύο από τα τρία υπεράκτια πεδία φυσικού αερίου, το Λεβιάθαν και το Καρίς, ώρες αφότου εξαπέλυσε ένα αιφνιδιαστικό κύμα αεροπορικών επιδρομών κατά του Ιράν, οδηγώντας στην αναστολή των εξαγωγών φυσικού αερίου.
Η Αίγυπτος εισήγαγε πάνω από 0,9 bcf/d από το Ισραήλ τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2025, περίπου το 17% της ακαθάριστης παρατηρούμενης κατανάλωσης του Ισραήλ, σύμφωνα με στοιχεία της Jodi.
Η πτώση των παραδόσεων φυσικού αερίου στο Ισραήλ, ακριβώς τη στιγμή που η ζήτηση για ενέργεια πλησίαζε στην κορύφωση της καλοκαιρινής ζήτησης, απείλησε να προκαλέσει ένα σκληρό πλήγμα στην οικονομία της Αιγύπτου. Οι αιγύπτιοι παραγωγοί λιπασμάτων αναγκάστηκαν να διακόψουν τις δραστηριότητές τους στο πλαίσιο ενός κυβερνητικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της μείωσης των προμηθειών φυσικού αερίου στο Ισραήλ. Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής της χώρας αύξησαν τη χρήση μαζούτ στο μέγιστο επίπεδο, ενώ άλλοι στράφηκαν στο ντίζελ για να προστατεύσουν τη σταθερότητα του δικτύου σε μια χώρα που έχει βιώσει τεράστιες διακοπές ρεύματος τα τελευταία χρόνια.
Ένας υπολογισμός στο πίσω μέρος του φακέλου έδειξε ότι για κάθε εβδομάδα διακοπής των εισαγωγών φυσικού αερίου στο Ισραήλ, η Αίγυπτος θα χρειαζόταν να αγοράσει δύο επιπλέον φορτία LNG ή να βρει εναλλακτικές πηγές καυσίμων.
Ευτυχώς για το Κάιρο, το Ισραήλ επανέλαβε τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο στις 25 Ιουνίου. Αλλά αυτό δεν λύνει τα υποκείμενα προβλήματα της Αιγύπτου. Είναι αλήθεια ότι οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας, όπως οι BP, Exxon Mobil, Shell και Chevron, συνεχίζουν να διερευνούν νέους πόρους φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, οι οποίοι, εάν εντοπιστούν, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιστάθμιση της φυσικής μείωσης των υφιστάμενων κοιτασμάτων της.
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς την Αίγυπτο θα μπορούσαν να αυξηθούν όταν το κοίτασμα Λεβιάθαν, που λειτουργεί η Chevron, επεκτείνει την παραγωγή στα 14 δισ. κυβικά μέτρα το 2026 από 12 δισ. κυβικά μέτρα σήμερα, αν και οι καθυστερήσεις στην επέκταση της χωρητικότητας των αγωγών μεταξύ των δύο χωρών θα μπορούσαν να εμποδίσουν αυτή την εξέλιξη.
Η παραγωγή της χώρας
Προς το παρόν, όμως, η παραγωγή φυσικού αερίου της χώρας αντιμετωπίζει δυσοίωνες προοπτικές. Εν τω μεταξύ, το έθνος αντιμετωπίζει επίσης μια υποτονική ανάπτυξη και μια σημαντική απώλεια εσόδων από τα τέλη διέλευσης της Διώρυγας του Σουέζ, καθώς πολλοί πλοιοκτήτες έχουν εκτρέψει τα πλοία τους μακριά από την Ερυθρά Θάλασσα λόγω επιθέσεων από τους υποστηριζόμενους από το Ιράν αντάρτες Χούθι στην Υεμένη από το 2023.
Και από μια ευρύτερη περιφερειακή προοπτική, η παρακμή της βιομηχανίας φυσικού αερίου της Αιγύπτου διαψεύδει τις ελπίδες ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα γίνει ένας σημαντικός κόμβος εξαγωγής ΥΦΑ τα επόμενα χρόνια.
www.worldenergynews.gr
