Οι φόβοι για μία νέα ενεργειακή κρίση αυξάνονται καθώς ο Λεβιάθαν σταματά, ο κίνδυνος στο Ορμούζ διαφαίνεται και η Νορβηγία αντιμετωπίζει αιφνιδιαστική διακοπή φυσικού αερίου.
Την Παρασκευή τα ευρωπαϊκά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου κατέγραψαν τη μεγαλύτερη άνοδό τους σε διάστημα άνω του ενός μήνα — και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί. Μετά το κύμα αεροπορικών επιδρομών του Ισραήλ σε ιρανικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών εγκαταστάσεων και στρατιωτικών ηγετών, οι περιφερειακές αγορές ενέργειας αντέδρασαν γρήγορα. Τα ολλανδικά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης πρώτου μήνα σημείωσαν άνοδο έως και 6,6% πριν κλείσουν με άνοδο 5,38% στα 38,13 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Ενώ οι φυσικές παραδόσεις LNG παραμένουν άθικτες προς το παρόν, οι επενδυτές βλέπουν το Στενό του Ορμούζ — το σημείο συμφόρησης για το 18% των παγκόσμιων εξαγωγών LNG — ως πιθανό σημείο ανάφλεξης. Εάν οι μεταφορείς αρχίσουν να αναδρομολογούν ή να ανακαλούν τα φορτία, η βραχυπρόθεσμη αστάθεια θα μπορούσε να κλιμακωθεί γρήγορα.
Σύμφωνα με την Florence Schmit της Rabobank, ακόμη και μια μικρή διαταραχή στις εξαγωγές LNG από βασικούς προμηθευτές του Κόλπου, όπως το Κατάρ, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θα μπορούσε να ωθήσει τις τιμές πάνω από τα 100 ευρώ/MWh στη χειρότερη περίπτωση.
Όπως γράφει ο Κάκ Φου Νγκουγιέν στο gurufocus.com αυτό μπορεί να ακούγεται ακραίο, αλλά με την Ευρώπη να προσπαθεί ακόμα να καλύψει το χαμένο έδαφος στα επίπεδα αποθήκευσης, αφού έχασε το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού φυσικού αερίου που προέρχεται από αγωγούς, τα διακυβεύματα είναι υψηλά.
Η περιοχή έχει βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στο LNG των ΗΠΑ, αλλά το περιθώριο σφάλματος είναι μικρό. «Η απώλεια ακόμη και μιας μικρής ποσότητας εφοδιασμού είναι ένας σημαντικός ανοδικός παράγοντας», προειδοποίησε η Schmit - ειδικά με την χειμερινή αναπλήρωση των αποθεμάτων να πλησιάζει.
Το κλείσιμο του Λεβιάθαν
Αυξάνοντας την πίεση, το Ισραήλ έκλεισε προσωρινά το κοίτασμα φυσικού αερίου Λεβιάθαν και αναμένεται να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα του φυσικού αερίου. Στη Νορβηγία, τον μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου μέσω αγωγών στην Ευρώπη, ένα βασικό εργοστάσιο επεξεργασίας είναι εκτός λειτουργίας λόγω μιας απρογραμμάτιστης διακοπής - επιπλέον της εποχιακής συντήρησης. Αυτό περιορίζει την προσφορά ακριβώς τη στιγμή που οι αγορές την χρειάζονται λιγότερο. Για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες και εταιρείες , που ήδη διαχειρίζονται την αστάθεια του κόστους εισροών, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ένα ακόμη κύμα αβεβαιότητας στις τιμές. Οι traders θα παρακολουθούν στενά για να δουν εάν οι εντάσεις θα εξασθενήσουν - ή θα κλιμακωθούν.
Η Chevron, η διαχειρίστρια εταιρεία του Λεβιάθαν, επιβεβαίωσε την διακοπή την Παρασκευή, μετά την έκδοση της εντολής από το Υπουργείο Ενέργειας του Ισραήλ, επικαλούμενη κλιμακούμενες απειλές για την ασφάλεια. Η Energean Plc ανέστειλε επίσης την παραγωγή από τα ισραηλινά της περιουσιακά στοιχεία. Το κλείσιμο του Λεβιάθαν επηρεάζει ήδη τις ροές φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο, σύμφωνα με πηγές του Bloomberg κοντά στο δίκτυο αγωγών.
Η Αίγυπτος, αντιμετωπίζοντας την κορύφωση της καλοκαιρινής ζήτησης και ένα αυξανόμενο εγχώριο έλλειμμα φυσικού αερίου , θα κληθεί τώρα να προχωρήσει σε έκτακτες αγορές LNG νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα, περιορίζοντας την ήδη εύθραυστη παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου. Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη εκτοξεύτηκαν έως και 6,6% την Παρασκευή μετά την είδηση.
Το κοίτασμα Λεβιάθαν, που βρίσκεται στη λεκάνη του Λεβάντε, είναι το μεγαλύτερο ενεργειακό περιουσιακό στοιχείο του Ισραήλ με 22,9 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια ανακτήσιμου φυσικού αερίου και εξήγαγε όγκους ρεκόρ στην Αίγυπτο — 981 εκατομμύρια κυβικά πόδια την ημέρα το 2024, μια αύξηση 18% σε ετήσια βάση. Η Αίγυπτος, με μειωμένη εγχώρια παραγωγή και φιλοδοξίες εξαγωγής ΥΦΑ, βασιζόταν όλο και περισσότερο στις ισραηλινές εισαγωγές για να καλύψει το κενό.
Το κοίτασμα Ταμάρ της Chevron παραμένει σε λειτουργία και το κοίτασμα Καρίς της Energean συνεχίζει να εξυπηρετεί την εγχώρια ισραηλινή ζήτηση. Αλλά εάν συνεχιστούν οι διακοπές λειτουργίας, η ικανότητα εξαγωγής ΥΦΑ της Αιγύπτου -και το δικό της δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας- θα μπορούσαν να υποστούν πιέσεις, ενώ η πρόσβαση της Ιορδανίας στο φυσικό αέριο διατρέχει επίσης κίνδυνο.
Ο αντίκτυπος στην Ευρώπη
Η χρονική στιγμή είναι καθοριστική. Μόλις πριν από λίγους μήνες, οι φορείς εκμετάλλευσης του Λεβιάθαν ανακοίνωσαν σχέδια για επέκταση της χωρητικότητας από 12 σε 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα , με στόχο την Ευρώπη ως βασικό πελάτη. Τώρα, το πεδίο είναι εκτός λειτουργίας καθώς το Ισραήλ προετοιμάζεται για αντίποινα μετά την έναρξη επιθέσεων σε ιρανικές πυρηνικές υποδομές.
Για την Αίγυπτο, οι επιπτώσεις είναι άμεσες. Για τους παγκόσμιους εμπόρους φυσικού αερίου, η κατάσταση υπογραμμίζει την ευθραυστότητα των οδών εφοδιασμού της Ανατολικής Μεσογείου σε ένα γεωπολιτικό σημείο ανάφλεξης.
Η Chevron δήλωσε ότι το προσωπικό και οι υποδομές της παραμένουν ασφαλείς. Ωστόσο, το φυσικό αέριο δεν ρέει — και η περιφερειακή ενεργειακή ισορροπία απλώς άλλαξε εν μία νυκτί.
Τα κοιτάσματα στο Ιράν
Μέεσα σε όλα αυτά, το Ιράν αναγκάστηκε να διακόψει εν μέρει την παραγωγή φυσικού αερίου στο μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο, το South Pars, μετά από ισραηλινή αεροπορική επιδρομή που προκάλεσε πυρκαγιά σε μία από τις βασικές μονάδες επεξεργασίας του το Σάββατο.
Η επίθεση, η οποία έπληξε τη Φάση 14 της υπεράκτιας εγκατάστασης, οδήγησε στην αναστολή της παραγωγής 12 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ημερησίως. Αυτή ήταν η πρώτη άμεση επίθεση του Ισραήλ στις υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν.
Σχετικά με το South Pars
Το κοίτασμα φυσικού αερίου South Pars, που βρίσκεται στην ανοιχτή θάλασσα της επαρχίας Μπουσέρ του Ιράν και μοιράζεται με το Κατάρ (το οποίο αποκαλεί το τμήμα του Βόρειο Κοίτασμα), είναι το μεγαλύτερο απόθεμα φυσικού αερίου στον κόσμο. Παρέχει σχεδόν τα δύο τρίτα (περίπου το 66%) του εγχώριου φυσικού αερίου του Ιράν, το οποίο είναι απαραίτητο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης και πετροχημικών.
Το Ιράν είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία, παράγοντας περίπου 275 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως, περίπου το 6,5% της παγκόσμιας παραγωγής.
Λόγω των διεθνών κυρώσεων, το μεγαλύτερο μέρος αυτού του φυσικού αερίου καταναλώνεται εγχώρια, αν και ένα μέρος εξάγεται σε χώρες όπως το Ιράκ.
Το Κατάρ, με τη βοήθεια παγκόσμιων εταιρειών ενέργειας όπως η Shell και η ExxonMobil, εξάγει 77 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κάθε χρόνο από το ίδιο κοίτασμα στην Ευρώπη και την Ασία.
Νέο μέτωπο σε μια επικίνδυνη σύγκρουση
Μέχρι τώρα, οι ισραηλινές επιθέσεις επικεντρώνονταν στα στρατιωτικά και πυρηνικά περιουσιακά στοιχεία του Ιράν. Ωστόσο, η στόχευση ενεργειακών υποδομών όπως το South Pars ξεπερνά μια κόκκινη γραμμή, σηματοδοτώντας ότι πλέον βρίσκεται σε εξέλιξη οικονομικός πόλεμος.
«Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική επίθεση σε υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου από την εποχή του Abqaiq», δήλωσε ο Jorge Leon, αναλυτής της Rystad Energy, αναφερόμενος στην επίθεση του 2019 σε εγκαταστάσεις πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας που συγκλόνισε τις παγκόσμιες αγορές, σύμφωνα με το Bloomberg .
Το South Pars είναι ένα κοινό κοίτασμα με το Κατάρ, το οποίο είναι ένας σημαντικός παγκόσμιος προμηθευτής LNG.
Η κλιμάκωση σε αυτήν την περιοχή εγείρει φόβους για επιθέσεις σε άλλα κρίσιμα σημεία όπως το νησί Kharg (ο κύριος τερματικός σταθμός εξαγωγής πετρελαίου του Ιράν) και το Στενό του Ορμούζ, μέσω του οποίου διέρχονται καθημερινά το 21% του παγκόσμιου LNG και 14 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου.
«Αυτή είναι μια προειδοποίηση ότι το Ισραήλ είναι πρόθυμο να χτυπήσει τις ιρανικές ενεργειακές υποδομές εάν στοχοποιηθούν Ισραηλινοί πολίτες», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Μπρόνζ, επικεφαλής γεωπολιτικής στην Energy Aspects, σύμφωνα με τους New York Times .
Εξαγωγές ενέργειας
Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι εάν η σύγκρουση συνεχίσει να κλιμακώνεται, οι ενεργειακές δραστηριότητες του Κατάρ και οι υποδομές του Ισραήλ θα μπορούσαν επίσης να γίνουν στόχοι. Και οι δύο χώρες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στις εξαγωγές ενέργειας και οποιαδήποτε επίθεση θα μπορούσε να δημιουργήσει κυματιστικές επιπτώσεις σε όλη την Ασία, την Ευρώπη και τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Παγκόσμιος αντίκτυπος
Αν και το South Pars τροφοδοτεί το Ιράν εγχώρια, η θέση του στον Περσικό Κόλπο, μια βασική παγκόσμια ενεργειακή οδό, τον καθιστά κρίσιμο. Η ισραηλινή επίθεση δείχνει ότι τα ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται πλέον στο πεδίο της μάχης, αυξάνοντας τους κινδύνους για τις αγορές πετρελαίου. Οποιαδήποτε κλιμάκωση θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις τιμές των καυσίμων και να πυροδοτήσει τον πληθωρισμό, ειδικά σε ενεργειακά εξαρτώμενες περιοχές όπως η Ευρώπη και η Ασία.
