Ειδικότερα, την Τρίτη, η Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων υιοθέτησαν την έκθεση για την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (EU Emissions Trading System/ETS) με 62 ψήφους υπέρ, 20 κατά και 5 αποχή.
Υπενθυμίζεται ότι το ETS είναι μέρος του πακέτου «Fit for 55», το οποίο αποτελεί το σχέδιο της ΕΕ για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 55% μέχρι το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και σε ευθυγράμμιση με τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο.
Η μεταρρύθμιση του ETS περιλαμβάνει τις εξής αλλαγές:
- Νέο σύστημα εμπορίας ρύπων (ETS II) για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές με τους πολίτες να μην συμπεριλαμβάνονται πριν το 2029
Η απόφαση των Επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου προβλέπει την δημιουργία ενός ξεχωριστού συστήματος εμπορίας ρύπων για την διανομή καυσίμων για τις εμπορικές οδικές μεταφορές και κτίρια και προβλέπεται να εφαρμοστεί την 1η Ιανουαρίου 2025. Για να αποτραπεί η ενδεχόμενη επιβάρυνση των καταναλωτών με πρόσθετο ενεργειακό κόστος, τα ιδιωτικά κτίρια και οι ιδιωτικές μεταφορές δεν θα πρέπει να περιληφθούν πριν το 2029 και μόνο υπό την αξιολόγηση της Κομισιόν και ακολουθώντας νέα νομοθετική πρόταση σε συμφωνία με το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Επιπρόσθετα, οι Ευρωβουλευτές προτείνουν να εισαχθεί ανώτατο όριο τιμής 50 ευρώ, έτσι ώστε εάν η μέση τιμή δικαιωμάτων στο ETS II υπερβεί αυτό το όριο πριν από την 1η Ιανουαρίου 2030, 10 εκατομμύρια δικαιώματα θα δοθούν από το Market Stability Reserve.
Τα έσοδα από τις δημοπρασίες των 150 εκατομμυρίων δικαιωμάτων ρύπων βάσει του συστήματος ETS II θα πρέπει να διατεθεί στο Ταμείο Κοινωνικού Κλίματος (Social Climate Fund) προς ανακούφιση και βοήθεια των χαμηλότερων εισοδηματικά οικογενειών.
- Σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων ρύπων από το 2026 και πλήρης κατάργηση μέχρι το 2030
Σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής, η διάθεση δωρεάν δικαιωμάτων στα πλαίσια του ETS πρέπει να καταργείται σταδιακά από το 2026 και να πάψει τελείως μέχρι το 2030, όταν και το Ευρωκοινοβούλιο θέλει να τεθεί σε πλήρη λειτουργία ο διασυνοριακός μηχανισμός προσαρμογής άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism/CBAM). Μάλιστα η πρόθεση των ευρωβουλευτών είναι να εφαρμοστεί εμπροσθοβαρώς και σγκεκριμένα πέντε χρόνια νωρίτερα σε σύγκριση με την πρόβλεψη της Κομισιόν. Τα δωρεάν δικαιώματα θα πρέπει να μειώνονται προοδευτικά σε 90% το 2025, 80% το 2026, 70% το 2027, 50% το 2028, 25% το 2029 και 0% το 2030.
- Την εισαγωγή ενός συστήματος bonus-malus από το 2025
Προκειμένου να υπάρξουν κίνητρα βέλτιστης επιχειρηματικής δράσης και καινοτομίας, οι ευρωβουλευτές θέλουν να εισάγουν ένα τέτοιο σύστημα από το 2025, σύμφωνα με το οποίο, οι πιο αποτελεσματικές εγκαταστάσεις στον τομέα θα λαμβάνουν πρόσθετα δωρεάν δικαιώματα. Αντιθέτως, αυτές που δεν εφαρμόζουν τις συστάσεις των ενεργειακών επιθεωρήσεων ή των πιστοποιήσεων ενεργειακών συστημάτων ή δεν καταρτίσουν ένα σχέδιο απανθρακοποίησης για τις εγκαταστάσεις τους, θα χάνουν μερικά ή ακόμη και όλα τα δωρεάν δικαιώματα που διαθέτουν.
Μόνο για κλιματική δράση τα έσοδα από τους ρύπους
Τα χρήματα που προκύπτουν ως έσοδα του ETS να χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη της πράσινης μετάβασης μέσω στήριξης σε τεχνολογίες που συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων και στην μείωση της μόλυνσης. Επιπρόσθετα, οι Ευρωβουλευτές υπενθυμίζουν ότι ένα καθορισμένο μέρος των εσόδων από τις δημοπρασίες θα πρέπει να αξιοποιείται ως εγχώριος πόρος για την χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της ΕΕ ως γενικό έσοδο. Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη πρέπει να δαπανήσουν τα έσοδα που αποκομίζουν από το ETS (Ι και ΙΙ) για δράσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή και να μην δύναται να χρησιμοποιηθούν προς υποστήριξη δραστηριοτήτων και τεχνολογιών που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια.
Επίσης οι Ευρωβουλευτές συμφωνούν με την πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Εκσυγχρονισμού (Modernisation Fund) να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση και να εκσυγχρονίσει τα ενεργειακά συστήματα σε λιγότερο πλούσιες χώρες-μέλη. Το Ταμείο θα μπορούσε επίσης να χρηματοδοτήσει διασυνοριακά έργα σε περιοχές με χαμηλό δείκτη ανάπτυξης, όπου σε άλλη περίπτωση θα ήταν αδύνατο να κριθούν επιλέξιμα προς χρηματοδότηση.
Τα επόμενα βήματα
Τέλος, να αναφέρουμε ότι η έκθεση της επιτροπής θα τεθεί σε ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στις 6-9 Ιουνίου και μετά την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα είναι έτοιμο να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη.
