19 Μαϊου 1919: Η Γενοκτονία των Ποντίων από τον Κεμάλ

19 Μαϊου 1919: Ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ποντίων Ο Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα και αρχίζει τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας.

19 Μαϊου 1919: Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα του Πόντου, αρχίζοντας τον τουρκικό πόλεμο της ανεξαρτησίας. Η συγκεκριμένη ημερομηνία έχει ανακηρυχθεί ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο.

Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, ξεπερνά τις 350.000 άτομα, ο αριθμός των Ποντίων που εξοντώθηκαν μέχρι και το τέλος του 1923.

Ο ελληνισμός στον Πόντο

Η ιστορία του Ελληνισμού στον Πόντο έχει ως επίσημη αφετηρία την ίδρυση της Σινώπης στα βόρεια παράλια της Μικράς Ασίας, περίπου το 800 π.Χ. Οι πρώτοι άποικοι προέρχονταν από τη Μίλητο. Η Τραπεζούντα, η Κερασούντα και τα Κοτύωρα ήταν αποικίες της Σινώπης.

Από τον Πόντο καταγόταν ο φιλόσοφος Διογένης ο Κυνικός και ο ιστορικός και γεωγράφος Στράβων. Στο έργο “Κύρου Ανάβασις”, ένα πολύ σημαντικό ιστορικό σύγγραμμα του Έλληνα ιστορικού, στρατιωτικού, και φιλοσόφου Ξενοφώντα, περιγράφεται η συμμετοχή ενός σώματος 10.000 Ελλήνων μισθοφόρων (των Μυρίων) στο στρατό του Κύρου.

Οι Έλληνες μισθοφόροι έλαβαν μέρος στην πολεμική εκστρατεία που πραγματοποίησε ο Κύρος κατά του αδερφού του Αρταξέρξη. Σ’ αυτό το έργο, ο Ξενοφώντας περιγράφει επίσης την περιπετειώδη επιστροφή των Ελλήνων μισθοφόρων (Η Κάθοδος των Μυρίων) από την Μικρά Ασία προς την θάλασσα, στις ακτές του Πόντου.

Κατά την περίοδο των μεταλεξανδρινών χρόνων ιδρύθηκε στην περιοχή του Πόντου ένα βασίλειο με ισχυρά ελληνικές επιρροές, το ελληνιστικό βασίλειο του Πόντου (302/301-64/63 π.Χ.). Δημιουργός του κράτους υπήρξε ο πρώην σατράπης της Κίου, ο Μιθριδάτης, ο οποίος έκανε πρωτεύουσά του την Αμάσεια.

Εν τέλει, το ελληνιστικό βασίλειο του Πόντου πέρασε μέσα από μια σειρά ένοπλων συγκρούσεων (Μιθριδατικοί Πόλεμοι Α’,Β’,Γ’) στην κυριαρχία της Ρώμης. Αργότερα ο Πόντος αποτέλεσε τμήμα της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ήταν ένα από τα τρία ελληνικά κράτη που δημιουργήθηκαν μετά την προσωρινή διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Ιδρύθηκε από τους αδελφούς Αλέξιο και Δαβίδ Κομνηνούς, εγγονούς του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α’ Κομνηνού, με τη βοήθεια της θείας τους, της βασίλισσας Θάμαρ της Γεωργίας.

Πρωτεύουσά της ήταν η Τραπεζούντα και σύμβολό της, σημαία της, ο αετός των αρχαίων Σινωπέων, με την διαφορά ότι ενώ ο αετός των αρχαίων Σινωπέων έβλεπε προς την Ανατολή, ο αετός της Αυτοκρατορίας του Πόντου έβλεπε προς τη Δύση, σαφής ένδειξη των προθέσεων της νέας Αυτοκρατορίας. Ο αετός των Σινωπέων, ήταν ο αετός των αρχαίων Μιλησίων.

Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας υπήρξε το τελευταίο ελληνικό βασίλειο, μετά την Άλωσης της Κωνσ-ταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1453. Οι Μεγαλοκομνηνοί διατήρησαν την αυτοκρατορία τους ως το 1461 οπότε υπέκυψε και ο Πόντος στους Οθωμανούς.

Κατά την οθωμανική κυριαρχία, θα πραγματοποιηθεί ένα μεγάλο κύμα εξισλαμισμού του ελληνικού πληθυσμού. Ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού κόσμου θα επιλέξει να ζήσει ως κρυπτοχριστιανοί. Από τα τέλη του 17ου αιώνα θα ξεκινήσει η εκπαιδευτική κίνηση στον Πόντο όπως και στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο.

Η Τραπεζούντα θα εξελιχθεί σε κέντρο των ελληνικών γραμμάτων. Το 1917, οι Έλληνες του Πόντου προχωρούν στη σύσταση της Δημοκρατίας του Πόντου.

Η Τραπεζούντα ήταν η πρωτεύουσα της Δημοκρατίας, το οικόσημο ήταν ο μονοκέφαλος αετός, σύμβολο της δυναστείας των Κομνηνών, των κυβερνητών της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.

De facto υπήρξε αυτό το κράτος μόνο μέχρι το 1919.

19 Μαϊου 1919: Η Γενοκτονία των Ποντίων από τον Κεμάλ

Η διαδικασία εξόντωσης των ελληνικών πληθυσμών του Πόντου διακρίνεται ιστορικά σε τρεις συνεχόμενες φάσεις:

·       από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ως την κατάληψη της Τραπεζούντας από τον ρωσικό στρατό (1914-1916),

·       η δεύτερη τελειώνει με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1916-1918)

·       και η τελευταία ολοκληρώνεται με την εφαρμογή του Συμφώνου για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1918-1923).

Η πλειονότητα των Ποντίων προσφύγων που ήρθαν τότε στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης ενώ πολλοί κατέφυγαν στην ΕΣΣΔ. Οι Πόντιοι που είχαν αλλαξοπιστήσει προς το Ισλάμ παρέμειναν στη Τουρκία.