Έρχεται και επανέρχεται – όχι αδίκως - στο προσκήνιο της ενεργειακής σκακιέρας η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με το θερμόμετρο της περιοχής να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, δίχως κανείς να μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να χτυπήσει κόκκινο το επόμενο διάστημα.
Στον ενεργειακό στίβο έχουμε πρόσφατα (16 Νοεμβρίου) την έναρξη της γεώτρησης από την Exxon Mobil στο τεμάχιο 10 της Κυπριακής ΑΟΖ, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένονται πριν το τέλος του χρόνου, ενώ ταυτόχρονα οι προκλήσεις της Τουρκικής πλευράς διαδέχονται η μία την άλλη, επιζητώντας μερίδιο από την όποια πίτα προκύψει. Παράλληλα, σημαντικές πρωτοβουλίες αναλαμβάνουν Ισραήλ και Αίγυπτος, καθώς και άλλοι σημαντικοί ενεργειακοί παίκτες στην περιοχή.
Επιπρόσθετα, την εβδομάδα που πέρασε ανακοινώθηκε ότι ενεργειακοί κολοσσοί Total και Eni υπέβαλαν αίτηση ως κοινοπραξία για να κάνουν έρευνες στο οικόπεδο 7 της κυπριακής ΑΟΖ, επιδιώκοντας να διευρύνουν την παρουσία τους στην περιοχή (έχουν δραστηριοποιηθεί, μαζί ή χώρια, σε πολλά ακόμα «οικόπεδα» της Κύπρου).
Ταυτόχρονα, πυρετό διαβουλεύσεων σε κυβερνητικά και επιχειρηματικά επιτελεία καταγράφουν και δημοσιεύματα που μεσοβδόμαδα υποστήριξαν (π.χ. «Times of Israel») ότι Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία και Ισραήλ βρίσκονται ένα βήμα πριν από την τελική υπογραφή για την κατασκευή του αγωγού EastMed, ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη διασχίζοντας τις τέσσερις αυτές χώρες.
Είναι λοιπόν φανερό ότι τα διάφορα επιτελεία σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο έχουν «πάρει φωτιά», εστιάζοντας στις ισορροπίες της συγκεκριμένης περιοχής και εκτιμώντας ότι μπορούν να διασφαλίσουν οφέλη ικανά για να προωθήσουν ευρύτερες επιδιώξεις τους, στο πλαίσιο αναμέτρησης με παλιούς αλλά και νέους ανταγωνιστές τους.
Σε αυτές τις συνθήκες, κλιμακώνεται σταθερά η επιθετικότητα της Τουρκίας, η οποία επιδιώκει να διασφαλίσει τα δικά της στρατηγικά συμφέροντα. Βεβαίως, αξίζει να επισημάνουμε ότι σε αυτή την κατεύθυνση δεν αποκλείει συμβιβασμούς και επομένως σε αυτήν την βάση, εντείνει ολόπλευρα κάθε είδους παζάρι, πρώτα απ’όλα με «παίκτες» μεγάλου βεληνεκούς και βάρους, όπως οι ΗΠΑ, με τις οποίες την συνδέουν πολλά αλλά και την χωρίζουν αρκετά, αφού διμερείς αντιθέσεις και ανταγωνισμοί δυναμώνουν.
Κρίσιμο ζήτημα η κατάλληλη στιγμή
Υπό το πρίσμα αυτό, αποκτά ιδιαίτερη αξία η εκτίμηση του επικεφαλής της Israel Opportunity Energy Ressources, Rony Halman, ο οποίος σε συνέντευξή του στο Petroleum Economist τόνισε πως στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου συντελούνται σημαντικές αλλαγές που προμηνύουν κάτι «μεγάλο», με ορισμένα, όμως σημάδια αβεβαιότητας να παραμένουν στο τραπέζι και να λειτουργούν καταλυτικά στην διαμόρφωση της αυριανής «εικόνας» της περιοχής.
Ειδικότερα, ο γεωπολιτικός παράγοντας βαραίνει σημαντικά στην έκβαση των πραγμάτων, γεγονός που καθιστά αναγκαία μια βαθιά εκτίμηση των πραγμάτων σε συνάρτηση πάντα με το ειδικό περιβάλλον όπου ξετυλίγονται.
Αναλυτικότερα, αναφέρει ο ίδιος « Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να εκμεταλλευτούμε τα αποθέματα λόγω των υψηλών τιμών φυσικού αερίου και της βελτιωμένης γεωπολιτικής σκηνής». Προσθέτει πως «Οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Αιγύπτου βρίσκονται στο καλύτερο σημείο που έχουν βρεθεί ποτέ. Επομένως πρέπει να σταθμίσουμε την θετική γεωπολιτική κατάσταση, γιατί, όπως γνωρίζουμε, δεν πρόκειται για κάτι δεδομένο και μόνιμο, με την Μέση Ανατολή να είναι δίπλα».
Επιπλέον, ενδιαφέρον έχει η επισήμανση του Halman σχετικά με την ανάγκη οικοδόμησης ενός δικτύου συνεργασίας μεταξύ των παικτών της Ανατολικής Μεσογείου προκειμένου να προχωρήσει η προμήθεια φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της περιοχής προς την αγορά της Ευρώπης. «Είμαστε ακόμη σε πολύ πρώιμη φάση. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο υποδομών από το μηδέν, ώστε έπειτα να πούμε ότι συντελείται ένα σημαντικό βήμα προς την επιθυμούμενη κατεύθυνση που δεν είναι άλλη από την εξαγωγή υδρογονανθράκων προς την ευρωπαϊκή αγορά.
Στο πλαίσιο αυτό, η επίλυση των διαφορών μεταξύ Ισραήλ – Λιβάνου, Ισραήλ – Κύπρου για το οικόπεδο της Αφροδίτης, καθώς και άλλες εκκρεμότητες θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα μπροστά, σύμφωνα με όσα αναφέρει σε συνέντευξή του ο Halman.
Αναβαθμίζεται ο ρόλος του φυσικού αερίου
Ένα ακόμη στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ο ρόλος που έρχεται να επιτελέσει το φυσικό αέριο στο ενεργειακό μίγμα των χωρών της Μεσογείου και ιδίως στις περιπτώσεις Ισραήλ και Αιγύπτου.
Πιο συγκεκριμένα, η ευρύτερη χρήση του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή και τις μεταφορές για την επόμενη δεκαετία, αποτυπώνεται στην ενεργειακή στρατηγική του Ισραήλ, σύμφωνα με σχετικές δηλώσεις του Υπουργού Ενέργειας της χώρας. Οι μεταφορές θα λειτουργούν μονάχα με αέριο.
Συγκεκριμένα, μέχρι το 2030, στόχος είναι το CNG να αποτελεί το βασικό καύσιμο για τα βαριά οχήματα (φορτηγά), ενώ τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από φυσικό αέριο.
Στην περίπτωση του Αιγύπτου, βασική προτεραιότητα της χώρας στην αξιοποίηση της εγχώριας παραγωγής φυσικού αερίου είναι να καλύψει την διψασμένη εγχώρια αγορά και να καθιστώντας εαυτόν όσο το δυνατόν ενεργειακά αυτάρκη και στη συνέχεια εξετάζονται εξαγωγές LNG προς άλλες χώρες.
Γίνεται φανερό πλέον πως η γεωπολιτική πραγματικότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο σε ένα πρόβλημα για δύσκολους "λυτές", με βασικά χαρακτηριστικό την όξυνση των ανταγωνισμών και των αντιθέσεων μεταξύ νέων αλλά και παλιών «παικτών» στην περιοχή. Οι όποιες συμμαχίες και συμβιβασμοί επιχειρούνται και επιτυγχάνονται δεν αναιρούν τους λόγους που τις καθιστούν ρευστές και αβέβαιες.
