Η κλιμακούμενη απειλητική ρητορική της Τουρκίας δεν προβληματίζει την αμερικανική εταιρεία ExxonMobil που έχει αναλάβει ρόλο operator στην κοινοπραξία με την HELLENiQ ENERGY στις δύο παραχωρήσεις δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου η διενέργεια σεισμικών ερευνών αποτελεί και την πρώτη ενάσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε θαλάσσιες ζώνες όπου αμφισβητούνται τα κυριαρχικά μας δικαιώματα μέσω του τουρκολιβυκού μνημονίου. Αντιθέτως, υψηλόβαθμα στελέχη της αμερικανικής εταιρείας έχουν μεταφέρει στην ελληνική κυβέρνηση την αποφασιστικότητά τους να ολοκληρώσουν με ταχείες διαδικασίες τις σεισμικές έρευνες και να περάσουν στην επόμενη φάση της απόφασης και υλοποίησης ερευνητικής γεώτρησης τη διετία 2024-2025, έναντι του αρχικού προγραμματισμού που την τοποθετούσε στο διάστημα 2025-2026.
Τα στελέχη της ExxonMobil, όπως μεταφέρουν στην «Κ» αρμόδιες πηγές, διαβεβαίωσαν επίσης την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν τους προκαλεί καμία ανησυχία η στάση της Τουρκίας. Οι διαβεβαιώσεις δόθηκαν επί αμερικανικού εδάφους στη συνάντηση που είχαν ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας και ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) Αριστοφάνης Στεφάτος, στο περιθώριο του συνεδρίου Capital Link στις 9 Δεκεμβρίου στη Ν. Υόρκη με τον αντιπρόεδρο της ExxonMobil, υπεύθυνο για τις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και των Διεθνών Διακυβερνητικών Σχέσεων, Ρόχντι Γιούνσι. Τα υψηλόβαθμα στελέχη της ExxonMobil έλαβαν, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον υπουργό Κώστα Σκρέκα διαβεβαιώσεις για την πλήρη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στο ερευνητικό πρόγραμμα της εταιρείας.
Γεώτρηση
Το ειδικό σεισμογραφικό σκάφος «Sanco Swift» της νορβηγικής εταιρείας PGS που ναύλωσε η ExxonMobil, ολοκληρώνει στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου τη συλλογή δισδιάστατων δεδομένων που ξεκίνησε τον Νοέμβριο, στις δύο παραχωρήσεις της Κρήτης που εκτείνονται σε 40.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η αμερικανική εταιρεία σε συνεργασία με την ΕΔΕΥΕΠ και στο πλαίσιο επιτάχυνσης του ερευνητικού προγράμματος προχώρησε στην πρόσκτηση διπλάσιων δισδιάστατων δεδομένων από τον αρχικό προγραμματισμό για να έχει στα χέρια της υψηλής αξίας δεδομένα νωρίτερα, χωρίς να χρειαστεί και συλλογή τρισδιάστατων. Από την ανάλυση των στοιχείων που θα ακολουθήσει, θα κριθεί κατά πόσον θα χρειαστούν κάποιες πρόσθετες γραμμές δισδιάστατων δεδομένων ή και τρισδιάστατων όπου η εικόνα δεν είναι αρκετά σαφής σε σχέση με τις γεωλογικές δομές του υπεδάφους. Η διαδικασία της αξιολόγησης θα διαρκέσει ένα εξάμηνο, με την κοινοπραξία των ExxonMobil / HELLENiQ ENERGY να επιδιώκει τη λήψη επενδυτικής απόφασης για ερευνητική γεώτρηση εντός του 2024, προκειμένου να μπει το πρώτο γεωτρύπανο μέσα στο 2025. Αυτό είναι και το πλέον αισιόδοξο σενάριο σε σχέση με τα χρονοδιαγράμματα, σύμφωνα με την ΕΔΕΥΠ. Οπως εξηγούν αρμόδια στελέχη στην «Κ», από τη στιγμή που θα ληφθεί η απόφαση για γεώτρηση μεσολαβεί τουλάχιστον ένα έτος για να προχωρήσουν οι διαδικασίες υλοποίησής της, και αυτό γιατί εμπλέκονται πολλοί προμηθευτές στην εφοδιαστική αλυσίδα, οι οποίοι επιλέγονται μέσω διεθνών διαγωνισμών, όπως για παράδειγμα η εταιρεία που θα αναλάβει να φέρει το γεωτρύπανο, η εταιρεία που θα κάνει συλλογή των δεδομένων κ.ά. «Θα πρέπει να κλειστούν συμβόλαια άνω των 100 εκατ. ευρώ, λεφτά που θα βάλουν οι επενδυτές που διαθέτουν την αυξημένη εμπειρία που απαιτούν αυτές οι διαδικασίες», τονίζουν.
Των διαγωνιστικών αυτών διαδικασιών θα πρέπει να έχει προηγηθεί μια πολύ μελετημένη επιλογή και ιεράρχηση των στόχων για τις ερευνητικές γεωτρήσεις, καθώς και η σύνταξη και υποβολή μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ερευνητική γεώτρηση.
Το ραντεβού στο Κάιρο
Εχοντας διασφαλίσει τη συμμετοχή της μεγαλύτερης πολυεθνικής διεθνώς, της αμερικανικής ExxonMobil, και μαζί τη στήριξη του αμερικανικού παράγοντα για την πλέον δύσκολη από γεωπολιτικής άποψης περιοχή της Κρήτης, το επόμενο στοίχημα για την Ελλάδα είναι η προσέλκυση και νέων μεγάλων πολυεθνικών. Σταθμό σε αυτή την προσπάθεια θα αποτελέσει το ετήσιο πετρελαϊκό συνέδριο που θα διεξαχθεί τον Φεβρουάριο στην Αίγυπτο. Εκεί θα βρίσκονται όλες οι μεγάλες πετρελαϊκές που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και η διοίκηση της ΕΔΕΥΕΠ προετοιμάζεται για μία νέα, πιο ελπιδοφόρα προσέγγισή τους, αφού πλέον έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη χώρα. «Οι επενδύσεις και τα βήματα που έγιναν μέχρι τώρα αποτελούν παρακαταθήκη για την επόμενη φάση. Θα έχουμε να παρουσιάσουμε στις πετρελαϊκές που είναι στην Ανατολική Μεσόγειο περισσότερα στοιχεία, να τις ακούσουμε και να προσαρμόσουμε ανάλογα τις ενέργειές μας», τονίζει στην «Κ» ο επικεφαλής της ΕΔΕΥΕΠ Αριστοφάνης Στεφάτος.
Ο ίδιος δηλώνει ικανοποιημένος από την πρόοδο των εργασιών, η οποία όπως σημειώνει, «αντικατοπτρίζει την ξεκάθαρη κυβερνητική στήριξη σε αυτά τα έργα εθνικής σημασίας, την προφανή βούληση των μισθωτών να επιταχύνουν τις επενδύσεις τους, αλλά και τη σκληρή δουλειά της ΕΔΕΥΕΠ προς αυτήν την κατεύθυνση τα τελευταία έτη. Ευελπιστούμε ότι μετά την ολοκλήρωση των σεισμογραφικών ερευνών, την επεξεργασία και την ερμηνεία των σχετικών δεδομένων, θα προχωρήσουμε σύντομα στο στάδιο των ερευνητικών γεωτρήσεων, ώστε να αποκτήσουμε μια σαφή εικόνα για τα δυνητικά κοιτάσματα φυσικού αερίου της πατρίδας μας».
Γεωτρήσεις στην Αλβανία, νέα σχέδια για Ιταλία, Λιβύη
Οι πρόσφατες ανακαλύψεις δύο νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κύπρου («Κρόνος 1» και «Zeus 1»), αλλά και οι σημαντικές εξελίξεις στα βόρεια και στα νότια σύνορα της χώρας, δημιουργούν υψηλές προσδοκίες και για τα ελληνικά κοιτάσματα και παράλληλα επιβεβαιώνουν το ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ευρύτερης περιοχής με μεγάλο ενδιαφέρον αναφορικά με τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Οι νέες ανακαλύψεις στην Κύπρο είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές και για τα αποτελέσματα των ελληνικών ερευνών στην Κρήτη, αφού οι γεωλογικές λεκάνες των δύο περιοχών θεωρούνται παρόμοιες και μάλιστα προσομοιάζουν με αυτές του μεγάλου κοιτάσματος «Zohr» της Αιγύπτου.
Εξίσου σημαντικές όμως για την Ελλάδα είναι και οι πρόσφατες εξελίξεις τόσο στα βόρεια όσο και στα νότια σύνορά μας. Στα βόρεια, στην Αλβανία, τον Ιούλιο του 2022 ο ενεργειακός κολοσσός Shell ανακοίνωσε ότι προετοιμάζεται για δραστηριότητες γεώτρησης στην παραχώρηση «Shpirag 5», δεσμευόμενη να επενδύσει περισσότερα από 40 εκατομμύρια ευρώ, μετά τα επιτυχή αποτελέσματα της εξερευνητικής γεώτρησης στο «Shpirag 4». Στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί ελαφρύ πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε αναλογίες 1 προς 4. Λίγο νωρίτερα, τον Μάιο του 2022, ανακοινώθηκε ότι οι αρχές της χώρας παρέλαβαν πρόταση για την ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου «Delvina», που βρίσκεται μόλις μερικά χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα.
Στην Ιταλία, τον Φεβρουάριο του 2022 ψηφίσθηκε από την ιταλική Βουλή το νέο σχέδιο ενεργειακής μετάβασης, το οποίο επιτρέπει την επανέναρξη της έρευνας και παραγωγής σε ενεργές μισθώσεις, ενώ επίσης επιτρέπει την κατάθεση νέων και την επανεξέταση εκκρεμουσών αιτήσεων αδειοδότησης για φυσικό αέριο. Η νέα ιταλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να διπλασιάσει την εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου στα 6 bcm/έτος σε μια προσπάθεια να μειώσει την εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Αντιστοίχως, στα νότια σύνορά μας, στις 31 Οκτωβρίου 2022 η κρατική εταιρεία πετρελαίων της Λιβύης ανακοίνωσε τη συμφωνία με Eni και BP για την επένδυση 8 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη και παραγωγή κοιτασμάτων αερίου αλλά και την εξερεύνηση στόχων αντίστοιχων με αυτών του κοιτάσματος «Zohr» της Αιγύπτου στο Λιβυκό Πέλαγος.
Στην τελική ευθεία οι έρευνες σε Ιωάννινα, Ιόνιο, Κόλπο Κυπαρισσίας
Νωρίτερα από τα χρονοδιαγράμματα ολοκληρώνουν τα προγράμματα γεωφυσικών ερευνών και οι ελληνικές εταιρείες HELLENiQ ENERGY και Energean, οι οποίες βρίσκονται στην αναζήτηση διεθνούς εταίρου για την επόμενη φάση των ερευνητικών γεωτρήσεων. Η HELLENiQ ENERGY μάλιστα, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» σε παλαιότερο δημοσίευμα, φέρεται να έχει υπογράψει ήδη συμφωνία εχεμύθειας με την αμερικανική πολυεθνική Chevron, η οποία εξαγόρασε τον Οκτώβριο τα σεισμικά δεδομένα για την είσοδό της μέσω εξαγοράς μεριδίου στις υπό παραχώρηση περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου. H Chevron έχει τοποθετηθεί στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου από το 2020 με την εξαγορά της Noble Energy, που ανακάλυψε τα πρώτα κοιτάσματα στο Ισραήλ και την Κύπρο. Αντιστοίχως η Energean φέρεται να βολιδοσκοπεί τη Shell. Ο αγγλοολλανδικός πετρελαϊκός κολοσσός εκμεταλλεύεται ήδη κοίτασμα στην Αλβανία, σε περιοχή που αποτελεί συνέχεια της γεωλογικής ζώνης των Ιωαννίνων. Κεντρικό ρόλο στις προσπάθειες των δύο ελληνικών εταιρειών αναζήτησης επενδυτή παίζει η ΕΔΕΥΕΠ, αναγνωρίζοντας ότι οι επενδύσεις σε ερευνητικές γεωτρήσεις είναι εντάσεως κεφαλαίου και υψηλού ρίσκου. Προϋποθέτουν επίσης εμπειρία που δεν διαθέτουν. Η HELLENiQ ENERGY δεν δραστηριοποιείται στο Upstream ενώ η Energean, παρότι εκτός του κοιτάσματος του Πρίνου, αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα και στο εξωτερικό και δεν έχει επενδύσει σε ανακαλύψεις κοιτασμάτων. Μπαίνει και αναπτύσσει κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί ήδη από άλλες εταιρείες. Τα προγράμματα που πρέπει να υλοποιήσουν στην Ελλάδα στις περιοχές που τους έχουν παραχωρηθεί είναι αμιγώς εξερευνητικά, που σημαίνει υψηλά κεφάλαια και υψηλό ρίσκο, αφού η κάθε ερευνητική γεώτρηση κοστίζει πάνω από 100 εκατ. ευρώ.
Και οι δύο ελληνικές εταιρείες, πάντως, έχουν επισπεύσει τα προγράμματα των σεισμικών ερευνών και τα ολοκλήρωσαν νωρίτερα από τα χρονοδιαγράμματα που έθεσε η ΕΔΕΥΕΠ. Η Energean έχει καταθέσει προς έγκριση και τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων, στην οποία έχει επενδύσει συνολικά μέχρι σήμερα περισσότερα από 40 εκατ. ευρώ. Οι ενδείξεις από τις γεωφυσικές έρευνες είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές για την ύπαρξη κοιτάσματος και η εταιρεία έχει δεσμευθεί για την πραγματοποίηση της πρώτης γεώτρησης μέσα στο 2023.
Ιδιαίτερης υψηλής ποιότητας δεδομένα 2.200 χιλιομέτρων συνέλεξε η Energean και στο οικόπεδο 2 του Ιονίου, στην παραχώρηση του οποίου συμμετέχει και η HELLENiQ ENERGY με ποσοστό 25%. Σύμφωνα με πηγές της εταιρείας, στη διάρκεια της έρευνας κινητοποιήθηκαν συνολικά 5 εξειδικευμένα σκάφη με επικεφαλής το σεισμογραφικό Ramform Hyperion της PGS, εφοδιασμένα με τον πλέον εξελιγμένο για τις έρευνες αυτού του είδους εξοπλισμό.
Η Energean ανταποκρίθηκε στο αίτημα της ΕΔΕΥΕΠ να προχωρήσει απευθείας σε τρισδιάστατα δεδομένα τα οποία ολοκλήρωσε και πλέον σε διάστημα 8-12 μηνών θα πρέπει να πάρουν απόφαση για ερευνητική γεώτρηση. Σε περίπτωση που δεν προχωρήσουν και εάν η HELLENiQ ENERGY, που είναι ο έτερος μέτοχος στην παραχώρηση, δεν αυξήσει το ποσοστό της για να αναλάβει την υλοποίηση του προγράμματος, τότε η παραχώρηση επιστρέφει στο Δημόσιο. Η αίσθηση που επικρατεί πάντως στα αρμόδια επιτελεία είναι ότι η Energean μετά και την εξαγορά της Edison έχει μεγαλώσει σημαντικά για να μπορεί να βρει τα κεφάλαια που απαιτούνται για ερευνητική γεώτρηση.
Με εξαιρετική ταχύτητα προχωράει και το πρόγραμμα σεισμικών ερευνών της HELLENiQ ENERGY στην παραχώρηση του Ιονίου και στο οικόπεδο 10 στον Κυπαρισσιακό Κόλπο. Οπως τονίζει στην «Κ» ο επικεφαλής της ΕΔΕΥΕΠ, Αριστοφάνης Στεφάτος, η HELLENiQ ENERGY «στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους θα έχει ολοκληρώσει και τις δισδιάστατες (2D) αλλά και τις τρισδιάστατες (3D) σεισμογραφικές έρευνες (4 στο σύνολο), γεγονός που σημαίνει ότι στις δύο αυτές παραχωρήσεις είμαστε μπροστά από το χρονοδιάγραμμα που είχε τεθεί τον περασμένο Απρίλιο». Θα ακολουθήσει η ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων, βάσει των οποίων θα ληφθεί η απόφαση για ερευνητικές γεωτρήσεις τη διετία 2024-2025. Ο διευθύνων σύμβουλος της HELLENiQ ENERGY, πάντως, Ανδρέας Σιάμισιης έχει επισήμως σημειώσει ότι η εταιρεία θα αναζητήσει εταίρο και για τις δύο περιοχές.
Ο κ. Στεφάτος δηλώνει αισιόδοξος και ιδιαίτερα ικανοποιημένος για την πορεία των ερευνητικών προγραμμάτων σε όλες τις παραχωρήσεις. «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από την πρόοδο των εργασιών, καθώς ολοκληρώνονται τα προγράμματα γεωφυσικών ερευνών σε όλες τις παραχωρήσεις. Για να γίνει αντιληπτή η πρόοδος που έχει επιτευχθεί, αξίζει να συγκρίνουμε την εκτέλεση μόλις δύο σεισμογραφικών ερευνών την προηγούμενη δεκαετία με τις επτά που διενεργήθηκαν το τελευταίο έτος (5 έχουν ολοκληρωθεί ήδη και 2 βρίσκονται σε εξέλιξη). Η πρόοδος αυτή ουσιαστικά σημαίνει αύξηση των επενδύσεων της ExxonMobil, της HELLENiQ ENERGY και της Energean κατά 150%», τονίζει.
Με την ολοκλήρωση του ερευνητικού προγράμματος η χώρα μας θα αποκτήσει για πρώτη φορά μια πραγματική εικόνα σε σχέση με την ύπαρξη δυνητικών αποθεμάτων της τάξης των 70-90 τρισ. κυβικών ποδών φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου. Πρόκειται για ποσότητα ικανή να καλύψει το 15%-20% των ετήσιων αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο.
