Τη σημασία της μονάδας του ομίλου Ηρακλής, τη έναρξη των εργασιών για το οποίο κήρυξε χθες ο Πρωθυπουργός, αναδεικνύουν τόσο το μέγεθος του project των 400 εκατ. ευρώ και οι 1.000 θέσεις εργασίας κατά τη φάση της κατασκευής (από τις λιγοστές τέτοιας κλίμακας επενδύσεις στην Ελλάδα), όσο και το γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη και «έργο - ναυαρχίδα» για τη μητρική ελβετική Holcim.
Το «Olympus», όπως ονομάζεται, είναι ένα από τα επτά πιο εμβληματικά έργα στη δέσμευση CO2 που «τρέχει» πανευρωπαϊκά η ηγέτιδα στα δομικά υλικά πολυεθνική των 65.000 εργαζομένων, όλα με χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας, κτίζοντας την επόμενη ημέρα της.
Η ποσότητα του 1 εκατομμυρίου τόνων CO2 που φιλοδοξεί να δεσμεύει ετησίως η επένδυση του Ηρακλή μόλις θα μπει σε λειτουργία από το 2029 και μετά, αντιστοιχεί στο 20% του στόχου που έχει θέσει για τα τέλη της δεκαετίας ο ελβετικός όμιλος για το σύνολο των μονάδων του παγκοσμίως. Τη δέσμευση δηλαδή 5 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο, εκ των οποίων το ένα εκατομμύριο θα προέρχεται από την Ελλάδα.
Ταυτόχρονα τα 2 εκατομμύρια τόνων καθαρού τσιμέντου και σκυροδέματος μηδενικών εκπομπών που θα παράγει ο Ηρακλής στη μονάδα της Ευβοίας αντιστοιχούν στο 25% του συνολικού παγκόσμιου στόχου των Ελβετών (+8 εκατ τόνοι) για το τέλος της δεκαετίας.
Στο ερώτημα, πόσο ακριβότερο από το συμβατικό θα είναι το «πράσινο» αυτό τσιμέντο, η απάντηση παραπέμπει σε ένα premium 30%, γεγονός που σημαίνει ότι το μηδενικού αυτού αποτυπώματος προϊόν θα απευθύνεται καταρχήν στην ευρωπαϊκή αγορά, όχι σε χώρες χωρίς τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της ΕΕ.
Σαν τάση ωστόσο, όπως λένε στελέχη του ομίλου, η ζήτηση για κατασκευές με καθαρό τσιμέντο αυξάνεται διαρκώς. Και φέρνουν για παράδειγμα τις κατοικίες στο έργο του Ελληνικού, οι αγοραστές των οποίων είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μια επιπλέον τιμή, προκειμένου το σκυρόδεμα να είναι μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος.
Το παιχνίδι στο CCS, η ναυπήγηση πλοίου και ο χρονισμός
Σαν επένδυση, το μεγάλο αυτό έργο έχει τη σημασία του ότι γίνεται στην Εύβοια, από τις πλέον πληγείσες από την αποβιομηχάνιση περιοχές της χώρας (από τη Σέλμαν και τη Σκαλιστήρι μέχρι τη ΛΑΡΚΟ, τη Reckitt Benckiser και τόσες άλλες) και ότι με τη λειτουργία του θα φέρει πάνω από 100 νέες θέσεις.
Κυρίως όμως η επένδυση ανοίγει το παιχνίδι στην Ελλάδα για την αγορά της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, ένα τομέα που φιλοδοξεί να ενεργοποιήσει εγχώριες επενδύσεις άνω των 3 δισ. ευρώ σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας, από τα τσιμέντα και τα διυλιστήρια μέχρι τις κατασκευές και τις ναυτιλιακές που θα μεταφέρουν το CO2 στους χώρους εναπόθεσης.
Το μεγάλο στοίχημα για την νέα αυτή αγορά είναι ο ταυτόχρονος χρονισμός των επενδύσεων όλων των κρίκων της αλυσίδας. Οταν δηλαδή θα είναι έτοιμο το «Olympus» στις αρχές του 2029, για το οποίο ο όμιλος Ηρακλή θα πάρει τη τελική επενδυτική απόφαση σε περίπου ένα χρόνο, να βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής και η δεύτερη φάση του project των 1,2 δισ ευρώ για την αποθήκευση CO2 στο Πρίνο. Εκεί όπου θα μεταφέρεται και θα αποθηκεύεται η ποσότητα του 1 εκατ. τόνων από την Εύβοια.
Το εξαντλημένο υπόγειο κοίτασμα φυσικού αέριου στο Πρίνο («Prinos CO2») εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί το 2029-2030, έχοντας τη δυνατότητα να αποθηκεύει συνολικά 3 εκατ. τόνους.
Ο ίδιος χρονισμός ισχύει και για τη ναυπήγηση του πλοίου με το οποίο θα μεταφέρεται το διοξείδιο του άνθρακα από την Εύβοια στην υπόγεια κοιλότητα. Σύντομα ο όμιλος Ηρακλή θα προκηρύξει διαγωνισμό για τη κατασκευή του πλοίου, η οποία υπολογίζεται ότι απαιτεί κοντά στη διετία.
Τα χρονοδιαγράμματα δηλαδή είναι σφικτά και για να πάρει μπροστά αυτή η νέα αγορά απαιτείται συγχρονισμός όλων των εμπλεκομένων πλευρών. Των emitters, της Energean και φυσικά του ΥΠΕΝ που έχει αναλάβει να ολοκληρώσει το θεσμικό πλαίσιο για το CCS στην Ελλάδα.
Αθροίζοντας πάντως τους όγκους μόνο των τριών ελληνικών βιομηχανιών που τρέχουν έργα δέσμευσης CO2 με χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας (1 εκατ τόνους ο Ηρακλής, 1,5 εκατ. ο Τιτάνας και 500.000 η Motor Oil), καλύπτεται η δυναμικότητα του Πρίνου ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης.
Τα ορόσημα, η εξαγορά της W.A.T.T. και το θεσμικό πλαίσιο
Το γεγονός πάντως ότι και οι δύο μεγάλες τσιμεντοβιομηχανίες της χώρας, Ηρακλής και Τιτάνας, έχουν από ένα έργο, ενταγμένο στο Innovation Fund δείχνει και τον ενεργό ρόλο που διεκδικεί η Ελλάδα στην αναπτυσσόμενη αυτή αγορά. Στη περίπτωση άλλων χωρών, όπως π.χ. η Ισπανία, δεν υπάρχει ούτε ένα παρόμοιο project συγχρηματοδοτούμενο από ευρωπαϊκά κεφάλαια.
Απαριθμώντας τα από εδώ και πέρα ορόσημα για το έργο στο Αλιβέρι, αυτά αφορούν την υποβολή της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στο ΥΠΕΝ και μια σειρά από πρόδρομα έργα, προαπαιτούμενα για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος της μονάδας, (όπως η απομάστευση χλωρίου), πριν ξεκινήσει το μεγάλο project της δέσμευσης CO2, με το οποίο θα επιτευχθεί η υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων στο 90%.
Τέτοιες κινήσεις αφορούν την αντικατάσταση των συμβατικών καυσίμων με βιομάζα, λυματολάσπη (DSS) από Ψυτάλλεια και υπολείμματα ανακύκλωσης από τους μπλε κάδους (RDF), δηλαδή υλικά που φτάνουν σε όγκο τους 250.000 τόνους το χρόνο. Οσο θα αυξάνεται η χρήση τους, τόσο θα μειώνεται η εξάρτηση του Ηρακλή από τα συμβατικά καύσιμα.
Στη λογική αυτή, της απεξάρτησης από τρίτους για τη προμήθεια όλων αυτών των ποσοτήτων, εντάσσεται και η πρόσφατη εξαγορά από τον όμιλο της W.A.T.T. Recycling, εταιρείας που διαθέτει δύο Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) στη Φυλή και το Κορωπί, με δυναμικότητα επεξεργασίας περίπου 150.000 τόνων αστικών αποβλήτων ετησίως.
Σημαντικό επίσης κεφάλαιο για να πάρει μπροστά η αγορά του CCS στην Ελλάδα είναι η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου, η οποία φαίνεται να μετατίθεται προς τα τέλη του έτους. Αν και αποτελεί μια από τις υποχρώσεις του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF), η υλοποιησή του έχει πάει προς τα πίσω και συνδέεται πλέον με το έβδομο αίτημα πληρωμής της Ελλάδας.
Εξίσου σημαντικό κεφάλαιο είναι και ο μηχανισμός αποζημίωσης των emitters, που θα περιλαμβάνεται στον Κανονισμό για το CCS, δηλαδή ένα σχήμα Contarct of Diference (CFD) που θα ενεργοποιείται μόνο όταν οι τιμές των ρύπων κινούνται κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο.
Τα κρίσιμα αυτά θέματα, καθώς και όλα όσα εκκρεμούν για να πάρει πιο γρήγορα μπροστά η νέα αυτή αγορά συζητώνται αυτή τη περίοδο μεταξύ των emiters (Ηρακλής, Τιτάνας, Motor Oil, Helleniq Energy, κ.ά), του ΥΠΕΝ και της Energean.
