Οι δύο παράγοντες που επιδρούν στην αγορά
Σύμφωνα με το Bruegel, υπάρχουν δύο λόγοι που επηρεάζεται η αγορά. Πρώτον, οι παγκόσμιες αγορές ενέργειας δεν θέλουν τις αναταραχές στη Μέση Ανατολή, καθώς η περιοχή συνεισφέρει περίπου το ένα τρίτο τη παγκόσμιας παραγωγής αργού. Δεύτερον, η αγορά ανησυχεί για τον πιθανό ρόλο του Ιράν στη σύγκρουση.
Ο ρόλος του Ιράν
Η Τεχεράνη έχει πραγματοποιήσει μια σημαντική επαναφορά στις αγορές πετρελαίου διεθνώς, τα τελευταία χρόνια. Όπως εκτιμάει ο ΙΕΑ, μόνο κατά τους πρώτους 8 μήνες του 2023, η παραγωγή ιρανικού αργού αυξήθηκε κατά 600.000 βαρέλια ημερησίως. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή πρόσθετης προσφοράς παγκοσμίως, μετά τις ΗΠΑ.
Ειδικότερα, η παραγωγή της χώρας τον Αύγουστο έφτασε τα 3,14 εκατ. bpd, το υψηλότερο επίπεδο από το 2018, όταν η κυβέρνηση Τραμπ αποχώρησε από τη συμφωνία για τα πυρηνικά και επανέφερε τις κυρώσεις στο ιρανικό αργό. Επιπλέον, Οι εξαγωγές αργού του Ιράν αυξήθηκαν σε 1,9 εκατ. bpd σύμφωνα με το Kpler, το 80% των οποίων κατευθύνεται στην Κίνα.
Οι Αμερικανοί κάνουν πίσω
Τα μέτρα που επέβαλε ο Τραμπ κατάφεραν να μειώσουν την παραγωγή και τις εξαγωγές της Τεχεράνης σε χαμηλό 30 ετών. Ωστόσο, το 2022 η κυβέρνηση Μπάιντεν έκανε “τα στραβά μάτια” στις κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, υποχωρώντας από ορισμένες κυρώσεις, που αποσκοπούσαν να διακόψουν τις αποστολές πετρελαίου από το Ιράν.
Το Bruegel σημειώνει ότι, η χαλάρωση των αμερικανικών πιέσεων έγινε για να διευκολυνθούν οι διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην απελευθέρωση πέντε Αμερικανών, οι οποίοι είχαν φυλακιστεί στο Ιράν και κυρίως για να αυξηθεί η ρευστότητα της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και των κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο.
Η νέα κατάσταση ταράζει την αγορά
Η πιθανή εμπλοκή του Ιράν στην επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ θα μπορούσε να ωθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλουν εκ νέου κυρώσεις, μειώνοντας σημαντικά τις εξαγωγές πετρελαίου της Τεχεράνης.
Αυτό θα μπορούσε να ανεβάσει τις παγκόσμιες τιμές του αργού στα 100 δολάρια το βαρέλι ή και περισσότερο, ωθώντας τον πληθωρισμό σε υψηλότερα επίπεδα και περιπλέκοντας περαιτέρω τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να τον θέσουν υπό έλεγχο. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και θα μπορούσαν δυνητικά να αυξήσουν την παραγωγή.
Παράλληλα, οι διεθνείς ενεργειακές αγορές φοβούνται ότι η ενδεχόμενη εμπλοκή του Ιράν θα μπορούσε να προκαλέσει αστάθεια γύρω από τα Στενά του Ορμούζ, το σημαντικότερο ενεργειακό σημείο διέλευσης στον κόσμο.
Τονίζεται ότι, κάθε μέρα, το 20% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου και το 25% του παγκόσμιου εμπορίου LNG περνούν από αυτή τη θαλάσσια οδό, μεταξύ Ομάν και Ιράν.
Σύμφωνα με όσα εκτιμάει το Bruegel, σε περίπτωση διακοπής της διαμετακόμισης, έστω και για λίγες ημέρες, οι επιπτώσεις στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα ήταν καίριες. Εξίσου σημαντικές θα ήταν οι επιπτώσεις οποιασδήποτε πράξης δολιοφθοράς κατά των υποδομών πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Αν και δεν είναι απαραίτητα ορατοί σήμερα, οι κίνδυνοι αυτοί για την ασφάλεια πρέπει να εκτιμηθούν προσεκτικά και να αντιμετωπιστούν από τις κυβερνήσεις, πρώτα και κύρια από εκείνες της Ευρώπης.
