Το τελευταίο διάστημα καταγράφεται έντονη κινητικότητα στη Σόφια, με την κυβέρνηση να εκκινεί τις διαδικασίες για πρόωρο τερματισμό της εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου.
Υπενθυμίζεται ότι στα μέσα του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε στη Βουλγαρία εξαίρεση από το ευρωπαϊκό εμπάργκο πετρελαίου προς τη Ρωσία, με ισχύ έως τα τέλη του 2024.
Αυτό δίνει στη χώρα τη δυνατότητα να εισάγει φθηνό αργό και προϊόντα πετρελαίου από τη Ρωσία δια θαλάσσης τα οποία μεταφέρονται για επεξεργασία στο διυλιστήριο Lukoil Neftochim Burgas της ρωσικής εταιρείας Lukoil κοντά στην πόλη Μπουργκάς της Μαύρης Θάλασσας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο διυλιστήριο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τώρα η κατάσταση έχει αλλάξει: προ ημερών το Συμβούλιο Ασφαλείας του υπουργικού συμβουλίου ανέλυσε τις επιπτώσεις του πρόωρου τερματισμού της εν λόγω εξαίρεσης.
«Οι αποφάσεις για τις αναλύσεις που παρουσιάζονται θα ληφθούν στην επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας και θα μεταβιβαστούν στην κυβέρνηση», ανακοίνωσε η κυβέρνηση.
Θέμα εθνικής ασφαλείας
Για να βοηθήσει την τελική της απόφαση, η κυβέρνηση έλαβε πληροφορίες από τις ειδικές υπηρεσίες και το υπουργείο Οικονομίας για το εάν η αναστολή των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου απειλεί την εθνική ασφάλεια της χώρας.
Στα τέλη Ιουλίου, τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση – PP-DB, GERB και DPS- υπέβαλαν πρόταση για την πρόωρη λήξη της εξαίρεσης, η οποία φαίνεται να έχει την επαρκή πλειοψηφία για να οριστικοποιηθεί.
Σύμφωνα με τις προτάσεις, η Βουλγαρία πρέπει να ακυρώσει την εξαίρεση για τη χρήση ρωσικού πετρελαίου εντός ενός μηνός από την έναρξη ισχύος του νόμου. Αυτό αναμένεται να συμβεί τον Οκτώβριο, καθώς το κοινοβούλιο βρίσκεται σε καλοκαιρινές διακοπές.
Προβλήματα στις προμήθειες
Ωστόσο, οι βουλευτές άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο να παραταθούν οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου εάν το Συμβούλιο Ασφαλείας κρίνει ότι η περίοδος δεν επαρκεί. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση πρέπει να προτείνει άλλη προθεσμία για έγκριση από το κοινοβούλιο. Σκοπός αυτής της δυνατότητας είναι να μην προκληθεί κρίση στην προμήθεια πετρελαιοειδών.
Νωρίτερα τον Αύγουστο, η Βουλγαρία πήρε τον έλεγχο του μοναδικού λιμανιού πετρελαίου στην επικράτειά της, κοντά στο Μπουργκάς, από τη Lukoil.
Πίεση στους Ρώσους
Εν τω μεταξύ, ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, αναλυτής από το Κέντρο για τη Μελέτη της Δημοκρατίας (CID), είπε στην EURACTIV Βουλγαρίας ότι η κατάσχεση του πετρελαϊκού λιμανιού είναι «ένα αρχικό άλμα που θα προκαλέσει μια ευρύτερη σύγκρουση και η Lukoil θα πουλήσει τα περιουσιακά της στοιχεία επειδή δεν έχει συμφέρον να μην ελέγχει πλήρως την εισαγωγή πετρελαίου».
Το δεύτερο πλήγμα είναι η στέρηση της Lukoil από το φτηνό ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο μεταφέρεται στη Βουλγαρία με τάνκερ μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Η Lukoil Bulgaria είναι κυρίαρχος παίκτης στη βουλγαρική αγορά πετρελαίου και μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες πετρελαίου στην περιοχή λόγω του ελέγχου της στο βουλγαρικό διυλιστήριο.
Το μέλλον για το διυλιστήριο «θα είναι μια ιστορία παρακμής», υποστήριξε από την πλευρά του ο Viktor Katona, επικεφαλής αναλυτής αργού πετρελαίου για την εταιρεία πληροφοριών αγοράς Kpler.
Οικονομικό μεγαθήριο
Προς το παρόν, η Lukoil είναι ένα οικονομικό μεγαθήριο για τα δεδομένα της Βουλγαρίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Kpler, που δημοσιεύει το Politico, εισάγει 3 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου το μήνα, καθιστώντας τη χώρα τον τέταρτο μεγαλύτερο αγοραστή αργού πετρελαίου της Μόσχας στον κόσμο μετά την Ινδία, την Κίνα και την Τουρκία. Η Neftochim παρέχει το 80% των αναγκών ντίζελ και βενζίνης της Βουλγαρίας και αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ της χώρας.
Το διυλιστήριο είναι «πολύ σημαντικό γιατί είναι ο μεγαλύτερος πάροχος εργασίας και δίνει τους καλύτερους μισθούς» στην περιοχή, δήλωσε ο δήμαρχος του Μπουργκάς, Dimitar Nikolov. Μαζί με τον κοντινό τερματικό σταθμό εισαγωγής πετρελαίου Rosenets, οι εγκαταστάσεις απασχολούν 5.000 άτομα.
«Για μένα ως δήμαρχος είναι σημαντικό να λειτουργεί το διυλιστήριο γιατί είναι μέρος της οικονομικής ασφάλειας της πόλης», είπε, προσθέτοντας ότι το κλείσιμό του θα ήταν «αδιανόητο».
Τα πολιτικά λόμπι
Και όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Politico, αυτό το οικονομικό και ενεργειακό αποτύπωμα σημαίνει πολιτική επιρροή.
"Στη Βουλγαρία, υπάρχει ένας συνασπισμός Lukoil που σχηματίζεται αμέσως μετά την έναρξη κάθε κοινοβουλίου", δήλωσε ο Delyan Dobrev, ο πρόεδρος της επιτροπής ενέργειας στο κοινοβούλιο της Βουλγαρίας, ο οποίος ηγείται των προσπαθειών για απομάκρυνση της Lukoil. Έχει καταθέσει 18 προτάσεις κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους για να περιορίσει την επιρροή της εταιρείας, αλλά οι περισσότερες απέτυχαν.
Η Lukoil «μπόρεσε να μεταφράσει το οικονομικό της αποτύπωμα σε μεγάλη πολιτική μόχλευση» χρηματοδοτώντας μέσα ενημέρωσης και κόμματα, δήλωσε ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, ειδικός στο Κέντρο για τη Μελέτη της Δημοκρατίας. «Η επιρροή της στη βουλγαρική πολιτική και οικονομική ελίτ είναι τεράστια».
Η εξάρτηση της Βουλγαρίας από το ρωσικό αργό ήταν ένας από τους λόγους που η χώρα πίεσε σκληρά για εξαίρεση από τις κυρώσεις της ΕΕ κατά των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου - μια προσπάθεια που υποστηρίχθηκε από όλο το πολιτικό φάσμα, συμπεριλαμβανομένου του μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού Κίριλ Πετκόφ.
Το Politico επισημαίνει ότι ο άνθρωπος πίσω από τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ ήταν ο υπουργός Οικονομικών Ασέν Βασίλεφ, ο οποίος απείλησε να ασκήσει βέτο στο πακέτο κυρώσεων για το πετρέλαιο εκτός εάν η Σόφια λάβει εξαίρεση. Το υπουργείο Οικονομικών της Βουλγαρίας αρνήθηκε ότι ο Βασίλεφ είχε ασκήσει πίεση για λογαριασμό της Lukoil.
Το υπουργείο είπε ότι το βασικό επιχείρημα που χρησιμοποίησε ο Βασίλεφ για την εξασφάλιση της εξαίρεσης της Βουλγαρίας ήταν ότι το διυλιστήριο της Lukoil πουλά καύσιμα στην Ουκρανία.
Ο Πετκόφ έχει δηλώσει στην Die Welt στο παρελθόν, ότι τα καύσιμα που παρήχθησαν στο Neftochim στάλθηκαν στο Κίεβο, τονίζοντας ότι οι ποσότητες κάλυπταν περισσότερο από το ένα τρίτο των αναγκών σε καύσιμα της Ουκρανίας στην αρχή του πολέμου πέρυσι.
Η Lukoil είπε στο POLITICO ότι είναι μια «διεθνής ιδιωτική εταιρεία χωρίς κρατικό μερίδιο» και αρνήθηκε ότι έχει «μόνιμες συμβάσεις για την προμήθεια προϊόντων πετρελαίου στην Ουκρανία».
Σπάζοντας τους δεσμούς
Παρά το γεγονός ότι είναι ένας ιστορικός σύμμαχος της Ρωσίας, η Σόφια υποστηρίζει σθεναρά την Ουκρανία στον πόλεμο - στέλνοντας όπλα και πυρομαχικά. Πέρυσι, απέρριψε τις απαιτήσεις του Κρεμλίνου να πληρώσει για τις εισαγωγές φυσικού αερίου σε ρούβλια, καθιστώντας τη Βουλγαρία την πρώτη χώρα της ΕΕ που αποκόπηκε από τις ρωσικές παραδόσεις.
Τον περασμένο μήνα, Βούλγαροι βουλευτές ψήφισαν υπέρ της λήξης μιας συμφωνίας που έδινε στη Lukoil τον έλεγχο του τερματικού σταθμού εισαγωγής αργού Rosenets του Μπουργκάς. Και προ ημερών, η κυβέρνηση είπε ότι στόχευε να επεξεργαστεί τον τρόπο μετάβασης του διυλιστηρίου της Lukoil σε επεξεργασία μη ρωσικού πετρελαίου.
Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση είπε ότι η εταιρεία θα πρέπει να αρχίσει να πληρώνει τοπικούς φόρους για πρώτη φορά, με τα χρήματα να πηγαίνουν σε ένα ταμείο ενεργειακής ασφάλειας. Αλλά η εταιρεία δεν έχει πληρώσει τίποτα από τότε που επιβλήθηκε αυτό το μέτρο.
