Εδώ και καιρό η Ασγκαμπάτ έστελνε αντιφατικά μηνύματα σχετικά με τα σχέδια για τον αγωγό Trans-Caspian. Όμως, προ ημερών οι Τουρκμένιοι αξιωματούχοι επεχείρησαν να διαλευκάνουν το τοπίο. Σε μια σύνθετη δήλωση που εξέδωσε το Υπουργείο Εξωτερικών του Τουρκμενιστάν, η χώρα στέλνει ένα σαφές μήνυμα υποστήριξης για ένα αγωγό που θα διαπερνά την Κασπία.
«Το Τουρκμενιστάν, δεσμευμένο στη στρατηγική της διαφοροποίησης των ροών ενέργειας, εκφράζει την ετοιμότητά του να συνεχίσει τη συνεργασία με τους εταίρους για την υλοποίηση του έργου του αγωγού Trans-Caspian», ανέφερε χαρακτηριστικά το υπουργείο.
Πρόσθεσε μάλιστα ότι υπάρχει η πεποίθηση στη χώρα ότι «δεν υπάρχουν πολιτικοί, οικονομικοί, χρηματοοικονομικοί παράγοντες που να εμποδίζουν την κατασκευή» ενός διακασπιακού αγωγού και ότι η Σύμβαση του 2018 για το νομικό καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας παρέχει επαρκή νομική βάση για ένα τέτοιο έργο .
«Ο αγωγός Trans-Caspian είναι ένα απολύτως ρεαλιστικό έργο, δικαιολογημένο από οικονομική άποψη, ικανό να συμβάλει εμπράκτως στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρασία, παρέχοντας μακροπρόθεσμη και αδιάλειπτη πρόσβαση σε πηγές πρώτων υλών για τους ευρωπαίους καταναλωτές»
Λίγες ημέρες αργότερα, απεσταλμένος του Τουρκμενιστάν συναντήθηκε με την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εκφράζοντας την ετοιμότητα του Τουρκμενιστάν να «αναπτύξει αποτελεσματική συνεργασία με την ΕΕ».
Η κατασκευή του αγωγού
Όπως αναφέρει το eurasianeta εάν κατασκευαστεί ένας αγωγός για εξαγωγές με προορισμό την Ευρώπη, το Τουρκμενιστάν πρόκειται να καταλάβει ορισμένες από τις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου της Ρωσίας ή/και να αντικαταστήσει τις ρωσικές εξαγωγές προς την Τουρκία. Η Ρωσία παρέχει σήμερα περίπου το 40% των αναγκών της Τουρκίας σε φυσικό αέριο.
Προηγούμενα έργα στην Κασπία προέβλεπαν αγωγούς που θα μπορούσαν να παρέχουν 32 bcm ετησίως. Οποιαδήποτε νέα κατασκευαστική πρωτοβουλία πιθανότατα θα στοχεύει αρχικά σε αυτόν τον εξαγωγικό στόχο. Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, τόσο πιο πιθανό είναι είτε να κατασκευαστεί μεγαλύτερος αγωγός είτε να τοποθετηθούν επιπλέον παράλληλοι αγωγοί. Φυσικά, η δολιοφθορά των αγωγών NordStream έδειξε ότι οι υποθαλάσσιοι αγωγοί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. Έτσι, θα υπάρχει σημαντικός κίνδυνος σε οποιοδήποτε έργο της Υπερκασπίας.
Ικανοποίηση
Προς το παρόν, περιφερειακοί παρατηρητές χαιρετίζουν την αλλαγή πορείας του Τουρκμενιστάν.
«Το γεγονός ότι οι Τουρκμένιοι τώρα παραδέχονται ότι η συμφωνία οριοθέτησης της Κασπίας επιτρέπει τους αγωγούς μεταξύ δύο χωρών είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός», δήλωσε ο Άλαν Μάσταρντ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Τουρκμενιστάν, περιγράφοντας τη μετατόπιση ως «σημαντική ανατροπή».
Ο Μάσταρντ είναι συνιδρυτής της TransCaspianResources , μιας εταιρείας με έδρα τις ΗΠΑ, η οποία προωθεί ένα έργο για έναν σύντομο αγωγό στη μέση της Κασπίας για τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου που εκτοξεύεται από ένα κοίτασμα του Τουρκμενιστάν, στο Αζερμπαϊτζάν. Δεν είναι σαφές εάν η ανακοίνωση της Ασγκαμπάτ θα μπορούσε να καταργήσει αυτό το έργο ή αν η κυβέρνηση του Τουρκμενιστάν επικεντρώνεται περισσότερο στην ανάπτυξη ενός μεγάλου αγωγού για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα κύρια χερσαία κοιτάσματα φυσικού αερίου της μέχρι την Ευρώπη.
Μεγάλα αποθέματα
Με εκτιμώμενα αποθέματα φυσικού αερίου μεταξύ 10-14 τρισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων –το πέμπτο μεγαλύτερο στον πλανήτη– το ενδιαφέρον για τη διέλευση φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν μέσω της Κασπίας Θάλασσας και μέσω της Γεωργίας και της Τουρκίας στην Ευρώπη, δεν είναι κάτι νέο.
Ωστόσο, οι προηγούμενες προσπάθειες για την ανάπτυξη αγωγών από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 απέβησαν άκαρπες λόγω ενός συνδυασμού παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της ανακάλυψης σημαντικών αποθεμάτων φυσικού αερίου στον τομέα της Κασπίας του Αζερμπαϊτζάν και της επιθετικής επέκτασης από τη Ρωσία της δικής της υποδομής εξαγωγής φυσικού αερίου σε μια προσπάθεια παγώσει τον πιθανό ανταγωνισμό.
«Ξαφνικό ενδιαφέρον»
Τώρα, χάρη στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν απολαμβάνουν αυτό που η δήλωση του υπουργείου περιέγραψε με ακρίβεια ως «ξαφνική εκδήλωση ενδιαφέροντος», και όχι χωρίς αιτία. Τα 175 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως φυσικού αερίου που προμήθευε η Ρωσία πριν από την εισβολή έχουν μειωθεί, με αποτέλεσμα οι τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρώπη να ανέβουν σε πρωτοφανή επίπεδα.
Καταλύτης το Μπακού
Η όρεξη στην Ευρώπη για φυσικό αέριο του Τουρκμενιστάν παραμένει έντονη. Μια συμφωνία μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να προκαλέσει διπλασιασμό του όγκου του αζερικού φυσικού αερίου που ρέει στην Ευρώπη στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2027. Αλλά αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 12% του χαμένου ρωσικού φυσικού αερίου.
Το εάν το Μπακού μπορεί να παραδώσει τέτοιο όγκο στην ΕΕ παραμένει αβέβαιο, με ερωτήματα ακόμη για το εάν το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να ενισχύσει την παραγωγή επαρκώς για να καλύψει την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση, ενώ τηρεί τις υπάρχουσες εξαγωγικές δεσμεύσεις και την υπόσχεσή του προς τις Βρυξέλλες.
Το φυσικό αέριο από το Τουρκμενιστάν θα μπορούσε να βοηθήσει το Αζερμπαϊτζάν να εκπληρώσει τη δέσμευσή του για 20 bcm/έτος και ενδεχομένως να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει αυτόν τον όγκο.
Ενδιαφέρον από την Τουρκία
Όπως υπογραμμίζει το eurasianet υπάρχουν έκδηλα σημάδια ότι το ενδιαφέρον για το τουρκμενικό αέριο δεν περιορίζεται στην Ευρώπη.
Στις 25 Μαΐου, η τουρκική ρυθμιστική αρχή ενέργειας EPDK εξέδωσε άλλη μια 10ετή άδεια εισαγωγής στον κρατικό εισαγωγέα αερίου της Τουρκίας Botas για εισαγωγή φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν, τη δεύτερη φορά που ανανεώνεται αυτή η άδεια. Η άδεια αφορά σύμβαση εισαγωγής 16 bcm/έτος φυσικού αερίου Τουρκμενιστάν, που υπογράφηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με την προσδοκία ότι θα κατασκευαστεί αγωγός.
Αυτό δεν συνέβη, αλλά η Άγκυρα συνέχισε να υποστηρίζει ότι το συμβόλαιο παραμένει σε ισχύ.
Χρηματοδότηση
Ακόμη και με το πράσινο φως από το Ασγκαμπάτ, το ερώτημα παραμένει: ποιος θέλει να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του αγωγού, ένα έργο που σίγουρα θα κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια; Μιλώντας τον Μάιο, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ilham Aliyev επιβεβαίωσε ότι το Μπακού θα χαρεί να διαμετακομίσει το αέριο του Τουρκμενιστάν, αλλά δεν θα βοηθήσει στη χρηματοδότηση αγωγών και κάλεσε τις εταιρείες που αναπτύσσουν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν, τους διεθνείς επενδυτές και τους αγοραστές φυσικού αερίου στην Ευρώπη που ενδιαφέρονται να μεταφέρουν το φυσικό αέριο στο κανονίσουν χρηματοδότηση.
Μία εταιρεία της οποίας το όνομα έχει αναφερθεί ως πιθανός επενδυτής είναι η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου του Άμπου Ντάμπι (ADNOC). Η εταιρεία δραστηριοποιείται στην εξόρυξη, τη διύλιση και την εμπορία υδρογονανθράκων του Τουρκμενιστάν για περίπου 15 χρόνια, έχει μετρητά και προσπαθεί να επεκτείνει περαιτέρω τις επενδύσεις της εκτός των Εμιράτων.
Στις 4 Αυγούστου, η ADNOC ανακοίνωσε ότι αποκτά μερίδιο 30% στο κοίτασμα φυσικού αερίου Absheron του Αζερμπαϊτζάν, μια κίνηση που σηματοδοτεί την πρόθεση να γίνει παίκτης στην ανάπτυξη των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Κασπίας και πιθανώς να συμμετάσχει σε συζητήσεις για έναν αγωγό Trans-Caspian.
