Στο σημείο που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, μια ανάπαυλα στον πόλεμο γύρω από τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου δεν θα έκανε ιδιαίτερη διαφορά, σε έναν κλάδο που ήδη καταρρέει κάτω από το βάρος μιας καταστροφικής μείωσης της ζήτησης.
Με τις τιμές να κινούνται σε χαμηλό 18 ετών τη Δευτέρα, είναι πολύ αργά για να χρησιμοποιήσει κανείς διπλωματία και περίτεχνες διαπραγματεύσεις για να μοιράσει το βάρος των περικοπών στην παραγωγή, οι οποίες πλέον είναι αναπόφευκτες.
Η ελευθερία άντλησης "μαύρου χρυσού" την οποία "εξαπέλυσαν" η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία μέσω της διαμάχης τους έχει μεγάλη σημασία όσον αφορά τη μορφή την οποία θα λάβει μακροπρόθεσμα η πετρελαϊκή βιομηχανία, ωστόσο, όπως επισήμανε ο συνάδελφός μου Javier Blas, αποτελεί δευτερεύον στοιχείο σε σχέση με την πανωλεθρία που έχει σαρώσει - μέσω καραντίνας - τις οικονομίες σε παγκόσμια κλίμακα, ως απάντηση στην πανδημία του κορονοϊού.
Οι δίοδοι διαφυγής έχουν κλείσει
Οι προβλέψεις για μια καταστροφική πτώση της ζήτησης πετρελαίου αφθονούν, με εκτιμήσεις για μια επιβλητικού χαρακτήρα μείωση κατά 20% σε ετήσια βάση της παγκόσμιας κατανάλωσης τον Απρίλιο να είναι πλέον κυρίαρχες. Κάτι τέτοιο μεταφράζεται σε 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, ποσότητα η οποία ισοδυναμεί με το σύνολο της κατανάλωσης των Ηνωμένων Πολιτειών. Ακόμη δε και αυτές οι ζοφερές προβλέψεις ενδέχεται να αποδειχθούν υπερβολικά αισιόδοξες, σύμφωνα με την Goldman Sachs.
Θα ήταν αδύνατο για οποιαδήποτε μικρή ομάδα παραγωγών να μετριάσουν αυτού του είδους τις επιπτώσεις με μια κάποια μείωση της παραγωγής, εκτός εάν η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία αποφάσιζαν από κοινού να μειώσουν την παραγωγή τους σχεδόν στο μηδέν. Κάτι τέτοιο απλώς δεν πρόκειται να συμβεί.
Την Τετάρτη, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο κάλεσε τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν να αναλάβει ηγετικό ρόλο, καθώς η χώρα του πρόκειται να φιλοξενήσει μια συνάντηση της G20, δηλαδή των 19 πιο ανεπτυγμένων οικονομιών του πλανήτη και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Πομπέο προέτρεψε το βασίλειο "να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να καθησυχάσει τις διεθνείς χρηματοοικονομικές και ενεργειακές αγορές".
Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα εύλογο αίτημα. Κάποιος πρέπει να ασκήσει ηγετικό ρόλο σε αυτή την κρίση και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν μοιάζει να είναι ο κατάλληλος άνθρωπος γι’ αυτό τον ρόλο.
Το πρόβλημα εδώ είναι ότι εκείνο που πιθανότατα εννοούσε με τη συγκεκριμένη δήλωσή του ο Πομπέο είναι μάλλον η Σαουδική Αραβία να περικόψει μονομερώς την παραγωγή της και όχι τόσο να προσπαθήσει να συμπήξει μια βραχυχρόνια "συμμαχία των προθύμων", συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, με στόχο τη συνεργασία για την αντιμετώπιση ενός παγκόσμιας κλίμακας ζητήματος. Σε τελική ανάλυση, αυτό συνέβαινε σχεδόν πάντα στο παρελθόν.
Το 2020 δεν είναι 1999
Ας πάρουμε για παράδειγμα την απάντηση στην ασιατική χρηματοοικονομική κρίση. Τον Φεβρουάριο του 1999, ο υπουργός Ενέργειας στην κυβέρνηση του τότε προέδρου Μπιλ Κλίντον, Μπιλ Ρίτσαρντσον, εξέφρασε την ανησυχία των ΗΠΑ για την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου κάτω από τα 10 δολάρια το βαρέλι. Δύο μήνες αργότερα, ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC), σε σύνοδό του, αποφάσισε μια τρίτη διαδοχική περικοπή της παραγωγής του και μέχρι το τέλος του έτους, το αργό πετρέλαιο τύπου brent είχε ανακάμψει στα 25 δολάρια το βαρέλι.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία ήταν πρόθυμη να ασκήσει τον ηγετικό της ρόλο εκείνη την εποχή, αναλαμβάνοντας το βάρος των περικοπών στην πετρελαϊκή παραγωγή. Σε τελευταία ανάλυση, επιθυμούσε και η ίδια υψηλότερες τιμές για το πετρέλαιο.
Επρόκειτο για την εποχή που το πετρέλαιο θεωρείτο ένα "εξαντλημένο" περιουσιακό στοιχείο, η αξία του οποίου θα αυξανόταν μονάχα σε ένα απροσδιόριστο μέλλον, όταν η ζήτηση θα ξεπερνούσε ξανά τη διαθέσιμη προσφορά. Η περικοπή της παραγωγής, σε τελική ανάλυση, θα άφηνε στο έδαφος πετρέλαιο του οποίου η αξία θα αυξανόταν με το πέρασμα του χρόνου.
Από τότε, ωστόσο, έχει κυλίσει πολύ νερό στο αυλάκι. Η άποψη αυτή δεν έχει πλέον την ίδια βαρύτητα, τόσο λόγω ενός "τσουνάμι" σχιστολιθικού πετρελαίου τα τελευταία χρόνια, όσο και λόγω μιας αυξανόμενης διεθνούς συνειδητοποίησης της ανάγκης μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η τελευταία έχει οδηγήσει σε αντικατάσταση των ανησυχιών για υπερβολική αύξηση της παραγωγής πετρελαίου με ανησυχίες - μεταξύ των παραγωγών - για κορύφωση της ζήτησης. Το πετρέλαιο το οποίο αφήνεται στο έδαφος κινδυνεύει πλέον να μην εξορυχθεί ποτέ.
Φυσικά, το 1999, θα ήταν παράλογο να περιμένουμε από την Αμερική να λάβει μέρος στην προσπάθεια μείωσης της παραγωγής. Οι ΗΠΑ αντλούσαν λίγο περισσότερα από 6 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως από το υπέδαφός τους (λιγότερο από το ήμισυ της σημερινής παραγωγής τους), ενώ η ενεργειακά αδηφάγος χώρα εισήγε 10 εκατομμύρια περισσότερα βαρέλια αργού και διυλισμένων προϊόντων του ημερησίως σε σχέση με όσα εξήγε.
Το 2020 ωστόσο δεν είναι 1999. Οι ΗΠΑ είναι πλέον ο μεγαλύτερος παραγωγός αργού στον κόσμο, με 13 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως - πολύ περισσότερα από όσα η Σαουδική Αραβία μπορεί να προμηθεύσει τον πλανήτη εάν ανοίξει πλήρως τις "κάνουλές" της. Και μέχρι στιγμής φέτος έχουν εξαγάγει περισσότερο πετρέλαιο απ’ όσο έχουν εισαγάγει.
Η έλλειψη ηγεσίας, ωστόσο, τόσο από πλευράς Ριάντ όσο και από πλευράς Ουάσινγκτον, σημαίνει ότι πλέον είναι πολύ αργά για να δοθεί μια συντονισμένη απάντηση στην κατάρρευση της ζήτησης.
Η ελεύθερη αγορά θα λύσει το ζήτημα
Όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, ο OPEC δεν πρόκειται να συνεδριάσει μέχρι τις αρχές Ιουνίου, ενώ το εάν οι εξωτερικοί προς τον οργανισμό σύμμαχοί του, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, θα συνεδριάσουν μαζί του σε μια διευρυμένη σύνοδο του OPEC+ είναι ακόμη άδηλο.
Όπως και να έχει, όσες ενέργειες συμφωνηθούν εκεί δεν θα έχουν κανέναν αντίκτυπο μέχρι τον Ιούλιο, στην καλύτερη των περιπτώσεων. Ακόμη και μια συμφωνία που θα επιτυγχανόταν αύριο, θα είχε πολύ μικρή επίδραση μέχρι τον Μάιο, καθώς οι συναλλαγές για πώληση αργού τον Απρίλιο έχουν ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό.
Μέχρι τότε οι δεξαμενές αποθήκευσης σε όλο τον κόσμο θα έχουν σχεδόν γεμίσει, ενώ πλοία γεμάτα με πετρέλαιο που δεν θα το χρειάζεται κανείς απλώς θα επιπλέουν σε ασφαλή αγκυροβόλια. Οι παραγωγοί θα αναγκαστούν έτσι να κλείσουν πετρελαιοπηγές, καθώς θα έχουν απλώς εξαντλήσει κάθε πιθανό αποθηκευτικό χώρο για αποθέματα αργού.
Χωρίς περικοπές στην παραγωγή, η διακοπή της σε πολλά πετρελαϊκά πεδία είναι αναπόφευκτη. Σύμβουλοι οι οποίοι εργάζονται για την IHS Markit "βλέπουν" πλεόνασμα 1,8 δισεκατομμυρίων βαρελιών αργού το α’ εξάμηνο του 2020, μολονότι υπάρχουν αποθηκευτικοί χώροι για μόλις 1,6 δισεκατομμύρια βαρέλια.
Το "παράθυρο" για μια δίκαιη μοιρασιά αυτών των αναγκαίων περικοπών μεταξύ των παραγωγών έχει κλείσει. Ο OPEC είχε την τελευταία του ευκαιρία τον Μάρτιο και οι ηγέτες της Αμερικής σπατάλησαν στη συνέχεια την ευκαιρία τους να ασκήσουν ηγεσία.
Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, οι περικοπές στην παραγωγή θα κατανεμηθούν από την ίδια την αγορά, στη βάση του ποιος έχει πρόσβαση σε δεξαμενές αποθήκευσης και ποιος απλώς χάνει χρήματα αντλώντας πετρέλαιο. Καλώς ήρθατε στην ελεύθερη αγορά.
(του Τζούλιαν Λι, Bloomberg, capital.gr)
