Το 1973 στη Λευκή Βίβλο με τις «10 εντολές περί υδρογονανθράκων» η Νορβηγική Κυβέρνηση και το Νορβηγικό Κοινοβούλιο, συνομολόγησαν ότι οι πετρελαϊκοί πόροι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη μιας ποιοτικά καλύτερης κοινωνίας σε μια μακροπρόθεσμη βάση όπως πιο κάτω:
Δεύτερη εντολή: Οι ανακαλύψεις υδρογονανθράκων θα πρέπει να τύχουν εκμετάλλευσης έτσι ώστε η Νορβηγία να είναι ανεξάρτητη από τρίτους όσον αφορά τις ανάγκες της σε υδρογονάνθρακες,
Τρίτη εντολή: Θα αναπτυχθεί νέα πετρελαϊκή βιομηχανία,
Τέταρτη εντολή: Η ανάπτυξη πετρελαϊκής βιομηχανίας θα πρέπει να λάβει υπόψη υφιστάμενες βιομηχανικές δραστηριότητες καθώς επίσης και την προστασία της φύσης και του περιβάλλοντος,
Πέμπτη εντολή: Η καύση εκμεταλλεύσιμου Νορβηγικού αέριου δεν είναι αποδεκτή εκτός κατά τη διάρκεια μικρών δοκιμαστικών περιόδων,
Έκτη εντολή: Οι Νορβηγικοί υδρογονάνθρακες θα πρέπει να τυγχάνουν επεξεργασίας και διαχείρισης σε Νορβηγικό έδαφος, έκτος σε περιπτώσεις όπου κοινωνικό-πολιτικοί λόγοι καταδείξουν διαφορετικά,
Έβδομη εντολή: Η Νορβηγική Πολιτεία θα πρέπει να εμπλακεί σε όλα τα επίπεδα και να συμβάλει στο συντονισμό των Νορβηγικών συμφερόντων της βιομηχανίας πετρελαίου της Νορβηγίας καθώς επίσης και στη δημιουργία ολοκληρωμένου πετρελαϊκού συνδέσμου τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο,
Όγδοη εντολή: Θα δημιουργηθεί κρατική εταιρεία υδρογονανθράκων όπου θα προασπίζεται τα εμπορικά συμφέροντα του Νορβηγικού Κράτους και θα διατηρεί την κατάλληλη συνεργασία με εγχώρια και ξένα πετρελαϊκά συμφέροντα,
Ένατη εντολή: Θα πρέπει να επιλεγούν διάφορες δραστηριότητες βόρεια του 62ου παράλληλου όπου θα αντικατοπτρίζουν τις ειδικές κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτό το τμήμα της Νορβηγίας,
Δέκατη εντολή: Οι μεγάλες ανακαλύψεις υδρογονανθράκων μπορούν να επαναστοχοθετήσουν την εξωτερική πολιτική της Νορβηγίας.
Η διακηρυγμένη θέση της Νορβηγίας ότι οι πετρελαϊκοί πόροι ανήκουν στο Νορβηγικό λαό και ότι αυτός θα πρέπει να τους διαχειρίζεται κατά τρόπο που να ωφελείται το σύνολο της Νορβηγικής κοινωνίας, αποτέλεσε το θεμέλιο της διαχείρισης των πετρελαϊκών της πόρων. Το Νορβηγικό μοντέλο διαχείρισης υδρογονανθράκων θεωρείται διεθνώς το πλέον αξιόπιστο, διαφανές και ελκυστικό σύστημα, με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα στα περίπου 50 χρόνια εφαρμογής και λειτουργίας του.
Οι Νορβηγοί επενδύουν τα χρήματα που προκύπτουν από την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, τα οποία αντιστοιχούν στο 25% του συνολικού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ), σε προγράμματα χρηματοδότησης με άξονα την ευημερία των πολιτών της χώρας τους. Παράλληλα, μερίδιο από τα κέρδη που αποκομίζει το κράτος επενδύονται με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλιστούν και οι επόμενες γενιές, όταν και εφ' όσον τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου της Νορβηγίας εξαντληθούν.
Οι Νορβηγοί έχουν μεγάλη τεχνογνωσία στα θέματα των ερευνών, αλλά και το πλέον προχωρημένο θεσμικό πλαίσιο. Πρωτοποριακό, με ιδιαίτερα κοινωνική διάσταση, είναι το σύστημα φορολόγησης και ο τρόπος αξιοποίησης των εσόδων του Νορβηγικού Κράτους που προέρχονται από τη βιομηχανία υδρογονανθράκων και που ανέρχονται σήμερα στο 25% του συνολικού ΑΕΠ της Νορβηγίας. Οι ειδικοί αυτοί πόροι αξιοποιούνται προς όφελος της κοινωνίας, μέσα από τη δημιουργία ταμείου συντάξεων για την κάλυψη των πολιτών.
Το Ταμείο αυτό διαθέτει σήμερα περιουσία που ξεπερνά τα 400 δισεκατομμύρια Ευρώ. Τα έσοδα συγκεντρώνονται από τη φορολογία, τα μερίσματα των πετρελαϊκών εταιριών και από τη διάθεση αδειών για έρευνες. Τα κεφάλαια επενδύονται από την Κεντρική Τράπεζα της Νορβηγίας σε ακίνητα, μετοχές και ομόλογα ανά τον κόσμο, ενώ η διαχείριση γίνεται εκτός από οικονομικά και με ηθικά κριτήρια. Για παράδειγμα δεν γίνονται επενδύσεις σε εταιρίες που δεν πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.
Μπορούμε να αξιοποιήσουμε το Νορβηγικό μοντέλο για τις ανάγκες τις Κύπρου; Ναι θα μπορούσαμε. Ήδη, έχει ειπωθεί αρκετές φορές ότι πρόθεση της Πολιτείας είναι το Κυπριακό μοντέλο ανάπτυξης υδρογονανθράκων να βαδίσει σε παράλληλο δρόμο με το Νορβηγικό μοντέλο και να δημιουργηθούν ανάλογες δομές.
Δηλαδή, τα έσοδα της Πολιτείας από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, θα πρέπει να αποτελέσουν το βασικό στοιχείο ενός ταμείου κοινωνικής αλληλεγγύης γενεών, που θα στηρίξει σε βάθος δεκαετιών το ασφαλιστικό σύστημα της Κύπρου, κατά το αντίστοιχο πρότυπο της Νορβηγίας και ταυτόχρονα θα δώσει τεράστια γεωοικονομική ώθηση και αναβάθμιση στη χώρα μας, μέσα από την επίλυση βασικών προβλημάτων της εθνικής οικονομίας.
Όπως και στην περίπτωση της Νορβηγίας, οι πετρελαϊκοί πόροι ανήκουν στον Κυπριακό λαό και θα πρέπει να διαχειρίζονται κατά τρόπο που να ωφελείται το σύνολο της Κυπριακής κοινωνίας. Γι’ αυτό, είναι αναγκαίο πριν ακόμη προχωρήσουμε σε οποιεσδήποτε άλλες ενέργειες σχετικά με την διαχείριση των Κυπριακών αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου να κωδικοποιήσουμε τις Κυπριακές δέκα εντολές περί υδρογονανθράκων. Αυτές θα πρέπει να αποτελέσουν μια όσο το δυνατό ευρεία διακομματική συμφωνία, όπως έγινε το 1973 στη Νορβηγία. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα διασφαλιστεί η συνέχεια και η σωστή διαχείριση των Κυπριακών υδρογονανθράκων ανεξάρτητα από την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία, προς όφελος των Κυπρίων πολιτών.
Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς
Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου
