Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεσή του, εστιάζονται ιδίως στους τομείς τεχνολογίας μπαταριών / συστημάτων αποθήκευσης, μερών κινητήρων fuel cells, εξοπλισμού αποθήκευσης, ανάπτυξης σταθμών φόρτισης και ανακύκλωσης υλικών.
Όπως τονίζεται σχετικά με τη γενικότερη εικόνα, στην Υποσαχαρική Αφρική την περίοδο 2023 – 2028 εκτιμάται ότι θα προστεθεί δυναμικότητα AΠΕ περίπου 64 GW (διπλασιασμός υφιστάμενης). Το 50% της νέας δυναμικότητας θα προέλθει από τη Νότια Αφρική (ακολουθούν : Αιθιοπία, Νιγηρία, Angola, Kenya κλπ.). Το 80% της νέας δυναμικότητας αφορά σε ηλιακή και αιολική ενέργεια, η συντριπτική πλειοψηφία της οποίας αντιστοιχεί στη Νότια Αφρική. Η χώρα έχει ήδη προκηρύξει το έβδομο πρόγραμμα δημοπράτησης παραγωγής νέων ποσοτήτων ενέργειας “Bid Window 7” για 5.000 MW. Σημειώνεται ότι πολλές χώρες της Υποσαχαρικής Αφρικής βασίζονται σημαντικά στην παραγωγή ενέργειας από μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα (πχ. Αιθιοπία, Τανζανία, Αγκόλα), τα οποία παράγουν, μεν, ηλεκτρική ενέργεια ανταγωνιστικού κόστους, χρειάζονται, όμως, μεγάλο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον 10ετία) ανέγερσης και έναρξης παραγωγής. O τομέας ΑΠΕ, σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας αναμένεται να σημειώσει ανάπτυξη, στην Υποσαχαρική Αφρική και ιδιαίτερα στη Νότια Αφρική, προφέροντας ευκαιρίες επιχειρηματικής συνεργασίας.
Στο νοτιο-αφρικανικό τομέα ηλεκτροπαραγωγής, υφίστανται ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις, κυρίως στον τομέα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών και γενικότερα συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, είτε μικρής κλίμακας για οικιακούς και βιομηχανικούς χρήστες, είτε ανάπτυξης μεγαλύτερων projects παραγωγής ενέργειας για πώληση στην κρατική ενεργειακή εταιρεία ESKOM.
Όσον αφορά στο δίκτυο διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, σημαντική εξέλιξη αποτελεί η ψήφιση στις 14.03.2024 από τη Νοτιοαφρικανική Βουλή, του νόμου ΕRA με ισχυρή πλειοψηφία (234 υπέρ έναντι 25 κατά), ο οποίος επιφέρει ριζικές αλλαγές στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (Electricity Regulation Act, 2006). Η σημαντικότερη διάταξη του ΕRA είναι η μετακύλιση αρμοδιοτήτων μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος από την κρατική μονοπωλιακή ESKOM στη νέα (επίσης κρατική) National Transmission Company South Africa / NTCSA, η οποία, πλέον, θα είναι ο συνομιλητής των ανεξάρτητων ιδιωτών παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος. Μεταξύ άλλων βασικών προβλέψεων του ERA συμπεριλαμβάνονται : δημιουργία πλαισίου ίδρυσης Transmission System Operator / TSO (για ρύθμιση θεμάτων εμπορίας ηλεκτρισμού, εντός 5ετίας), ενδυνάμωση του ρόλου της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας NERSA (αδειοδοτήσεις και έλεγχος τιμών), ενώ εισάγονται διατάξεις προστασίας υποδομών ηλεκτρισμού στην περίπτωση βανδαλισμών. Ο ERA ενθαρρύνει την ιδιωτική συμμετοχή στον τομέα παραγωγής και εμπορίας ηλεκτρικού ρεύματος και ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ ιδιωτών παραγωγών και ESKOM, με αναμενόμενο όφελος τη μελλοντική μείωση των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος.
H κρατική ESKOM θα μεταβιβάσει στην ΝΤCSA 33.000 χλμ. δικτύου και άλλα περιουσιακά στοιχεία, κατακρατώντας τα υφιστάμενα χρέη διανομής. Αποτελεί καταλυτικό βήμα διευκόλυνσης εισόδου στο σύστημα παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ιδιωτικές εταιρείες και υλοποίησης επενδύσεων επέκτασης δικτύου. Οι εν λόγω εξελίξεις θα μπορούσαν να προσφέρουν επενδυτικές και εμπορικές (πχ καλώδια) ευκαιρίες για ελληνικές εταιρείες, που θα είχαν σχετικό ενδιαφέρον.
H ενεργειακή μετάβαση της χώρας μέσω του Just Energy Transition Investment Plan της Νότιας Αφρικής, στο πλαίσιο του Just Energy Transition Partnership, εγκρίθηκε από την Κυβέρνηση στις 16.11.2023, έχει πενταετή διάρκεια (2023 – 2027), προβλέπει επενδυτικές δράσεις σε έξι τομείς (i. Ηλεκτρική Ενέργεια, ii. Δίκαιη Μετάβαση της λιγνιτικής Περιφέρειας Mpumalanga iii. Ηλεκτρικά Οχήματα iv. Πράσινο Υδρογόνο, v. Ανάπτυξη δεξιοτήτων και vi. Υποστήριξη Δήμων), ενώ τρεις επιπλέον τομείς θα προστεθούν κατά τη διάρκεια του 2024 (South African Renewable Energy Masterplan, Energy Efficiency και Road-to-Rail), συνολικού ύψους 1,5 τρις ZAR (περίπου 100 δις δολ.), εν μέρει συγχρηματοδοτούμενου από Γερμανία, Γαλλία, Δανία, Ολλανδία ΕΕ, HΠΑ και ΗΒ.
Από την ανάλυση των καταγεγραμμένων επενδυτικών αναγκών του JET IP, προκύπτουν σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες και για ελληνικές εξωστρεφείς εταιρείες (ενδεικτική αναφορά), πχ. στους τομείς εγκατάστασης φωτοβολταϊκού και αιολικού εξοπλισμού / πάρκων, μπαταριών, microgrids, υπηρεσιών συντήρησης ηλεκτρικού δικτύου και υποδομών, σχεδιασμού ενεργειακών εγκαταστάσεων, ανάπτυξης δεξιοτήτων, ανάπτυξης μοντέλων διαχείρισης ενεργειακών εσόδων για Δήμους, συστημάτων διαχείρισης εκπομπών, ανάπτυξης πολιτικών Δίκαιης Μετάβασης στη Mpumalanga, project development για την ανάπτυξη αλυσίδας αξίας πράσινου υδρογόνου κλπ. Η δημοσίευση του JET IP συνοδεύτηκε από την παρουσίαση Μητρώου Καταγραφής Δωρεών προς τη Νότια Αφρική, για χρηματοδότηση συγκεκριμένων δράσεων, θα επικαιροποιείται κάθε τρίμηνο, προσφέροντας διαφάνεια στην υλοποίηση του JET IP, λειτουργώντας έμμεσα ως πηγή ενημέρωσης δυνητικών επιχειρηματικών δράσεων και θα εμπλουτιστεί περαιτέρω συμπεριλαμβάνοντας και τα δάνεια (βλ. https://www.stateofthenation.gov.za/assets/downloads/JET%20Grants%20Register%20-%20Public%20Nov2023.pdf. ).
Επίσης ο τομέας απόκτησης δεξιοτήτων στον τομέα της ενέργειας (και όχι μόνον), μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες, αφού το έμπειρο ηλικιωμένο προσωπικό της ESKOM, κλήθηκε τα τελευταία έτη να συνταξιοδοτηθεί, προκειμένου να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για νεαρότερο μαύρο προσωπικό (πχ. μηχανικοί).
Στον τομέα ανάπτυξης πράσινου υδρογόνου έχουν εντοπιστεί 17 δεξιότητες από τη Chemical Industries Education and Training Authority, οι οποίες θα συμβάλλουν στην δημιουργία περίπου 14.000 νέων θέσεων εργασίας κλπ. Σχετική μελέτη συγχρηματοδότησε το Ηνωμένο Βασίλειο σε συνεργασία με τα νοτιοαφρικανικά Υπουργεία Ανώτατης Εκπαίδευσης και Επιστήμης - Καινοτομίας.
Η έλλειψη δεξιοτήτων αποτελεί, γενικότερα, δομικό πρόβλημα της νοτιοαφρικανικής οικονομίας, συναντάται σε όλους σχεδόν τους οικονομικούς κλάδους και σε όλα τα επίπεδα διοικητικής ιεραρχίας. Η συνεργασία μέσω εκπόνησης προγραμμάτων βελτίωσης / απόκτησης δεξιοτήτων προς όφελος των νοτιοαφρικανικών ΜΜΕ σε διάφορους τομείς, αποτελεί τρόπο ενίσχυσης επιχειρηματικών συνεργασιών.
