Το συμβόλαιο αυτό απέφερε δισεκατομμύρια δολάρια στη Μόσχα από έσοδα φυσικού αερίου και στο Κίεβο από τέλη διέλευσης.
Ο τερματισμός της παλαιότερης οδού μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη σηματοδοτεί το τέλος μιας δεκαετίας τεταμένων σχέσεων, που ξεκίνησαν με την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέτεινε τις προσπάθειές της να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το 2022, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές.
Εναλλακτικές Προμήθειες
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από το Κατάρ και τις Ηνωμένες Πολιτείες βοήθησε την ΕΕ να βρει εναλλακτικές προμήθειες, ενώ αγωγοί από τη Νορβηγία επίσης συνέβαλαν στη διαφοροποίηση. Η αλλαγή φάνηκε πέρυσι, όταν η Gazprom, η κρατικά ελεγχόμενη εξαγωγέας φυσικού αερίου της Ρωσίας, κατέγραψε ζημιά 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων – την πρώτη της από το 1999 – παρά τις προσπάθειες να αυξήσει τις εξαγωγές προς την Κίνα.
Οι εναπομείναντες αγοραστές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, όπως η Σλοβακία και η Αυστρία, έχουν επίσης διασφαλίσει εναλλακτικές προμήθειες. Ένας εκπρόσωπος του αυστριακού Υπουργείου Ενέργειας δήλωσε την Τρίτη ότι, χάρη στις αγορές μέσω Ιταλίας και Γερμανίας και την πλήρωση αποθεμάτων, η προμήθεια στους καταναλωτές είναι εγγυημένη.
Η Σλοβακία, αν και δεν διατρέχει πλέον κίνδυνο ελλείψεων, θα επιβαρυνθεί με επιπλέον 177 εκατομμύρια ευρώ σε τέλη για εναλλακτικές οδούς, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομίας της.
Προετοιμασία της ΕΕ
Μια εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι οι προετοιμασίες της ΕΕ περιλάμβαναν μέτρα για την ενεργειακή απόδοση, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ένα ευέλικτο σύστημα φυσικού αερίου. «Η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να παρέχει φυσικό αέριο μη ρωσικής προέλευσης στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μέσω εναλλακτικών διαδρομών. Έχει ενισχυθεί με σημαντικές νέες δυνατότητες εισαγωγής LNG από το 2022», δήλωσε η Anna-Kaisa Itkonen.
Επίδραση στην Αγορά
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η διακοπή δεν θα έχει σημαντική επίδραση στην αγορά, καθώς τα εναπομείναντα ρωσικά φορτία είναι σχετικά μικρά. Οι τιμές αναφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη έκλεισαν την Τρίτη στα 48,50 ευρώ ανά μεγαβατώρα, σημειώνοντας μόνο οριακή άνοδο.
Οικονομικές Επιπτώσεις
Παρότι η ΕΕ κατάφερε να αντικαταστήσει τις ρωσικές προμήθειες μέσω Ουκρανίας, η Ευρώπη έχει πληγεί από τις υψηλότερες ενεργειακές τιμές, που μειώνουν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Αυτό έχει συμβάλει σε σοβαρή οικονομική επιβράδυνση, άνοδο του πληθωρισμού και επιδείνωση της κρίσης κόστους διαβίωσης.
Η Ουκρανία θα χάσει περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από τέλη διέλευσης, ενώ η Gazprom θα χάσει σχεδόν 5 δισεκατομμύρια δολάρια από πωλήσεις φυσικού αερίου. Η Μολδαβία, που ήταν κάποτε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, είναι από τις χώρες που πλήττονται περισσότερο, καθώς θα χρειαστεί να μειώσει τη χρήση φυσικού αερίου κατά ένα τρίτο.
Εναλλακτικές Διαδρομές
Η Ρωσία και η πρώην Σοβιετική Ένωση πέρασαν μισό αιώνα δημιουργώντας μια σημαντική παρουσία στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, η οποία έφτασε το μέγιστο το 2018, καλύπτοντας περίπου το 35% της αγοράς. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ωστόσο, κατέστρεψε αυτήν την επιχείρηση για την Gazprom.
Ο αγωγός Yamal-Europe μέσω Λευκορωσίας έχει επίσης κλείσει, ενώ ο αγωγός Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα καταστράφηκε το 2022. Συνολικά, οι διάφορες διαδρομές μετέφεραν ρεκόρ 201 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2018. Το 2023, η Ρωσία μετέφερε περίπου 15 bcm μέσω Ουκρανίας, έναντι 65 bcm όταν ξεκίνησε το τελευταίο πενταετές συμβόλαιο το 2020.
Η μοναδική ενεργή διαδρομή ρωσικού φυσικού αερίου είναι ο TurkStream, που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία. Ο TurkStream διαθέτει δύο γραμμές – μία για την τουρκική εγχώρια αγορά και μία για την κεντρική Ευρώπη, εξυπηρετώντας χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σερβία.
