Το πρώτο κύμα μείωσε δραματικά την κατανάλωση στα καύσιμα και σημαντικά την κατανάλωση στο ρεύμα,“χτύπησε” εισπράξεις και λογαριασμούς, μεγένθυνε το έλλειμμα του ΕΛΑΠΕ που κινείται προς τα 290 εκατ ευρώ και γέννησε ακόμη ένα, αυτό του λογαριασμού των ΥΚΩ, εκτιμώμενου ύψους 90 εκατ ευρώ. Αν όμως το πρώτο κύμα προκάλεσε τέτοιες ζημιές, τότε το δεύτερο που είναι σαφώς πιο ισχυρό, θα μπορούσε υπό προυποθέσεις, να αφήσει ακόμη μεγαλύτερα “τραύματα” στην ενεργειακή αγορά.
Η ανησυχία είναι εύλογη σε προμηθευτές (ΔΕΗ και ιδιώτες), διαχειριστές, παραγωγούς ΑΠΕ, το αρμόδιο υπουργείο. Ολοι έχουν λόγους να ανησυχούν. Οι παραγωγοί ΑΠΕ επειδή βιώνουν ήδη το πρόβλημα που ξεκίνησε με την μείωση του ΕΤΜΕΑΡ και πήρες διαστάσεις μέσα στην πανδημία. Ο ΔΕΔΔΗΕ που ως διαχειριστής του λογαριασμού των ΥΚΩ βλέπει μήνα με το μήνα το έλλειμμα να μεγαλώνει και ξέρει ότι κάποια στιγμή αυτό θα πρέπει να μηδενιστεί προτού μπουν οι "μνηστήρες" στο data room της ιδιωτικοποίησης. Οι προμηθευτές επειδή βίωσαν από πρώτο χέρι την αγωνία της περιόδου Μαρτίου-Μαίου όταν ημέρα με την ημέρα έβλεπαν τις εισπράξεις τους να μειώνονται, τα προβλήματα ρευστότητας να μεγαλώνουν και άμεση λύση να μην διαφαίνεται.
Νέες ενδείξεις ότι η αγορά βρίσκεται μπροστά σε μια παρόμοια κρίση δεν υπάρχουν. Αρκούν άλλωστε οι υφιστάμενες, το αυξανόμενο έλλειμμα του ΕΛΑΠΕ και του Λογαριασμού των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Σε μια συγκυρία ωστόσο που ο ιός δείχνει απτόητος, τα κρούσματα στην Ελλάδα καταγράφουν εκθετική αύξηση και μεγάλες ευρωπαικές χώρες ανακοινώνουν ξανά lockdown, ουδείς μπορεί να διαβεβαιώσει ότι τα πράγματα θα κυλήσουν ομαλά.
Που εδράζονται οι φόβοι
Δύο είναι οι φόβοι της αγοράς. Ο πρώτος, να βρεθεί αντιμέτωπη με μια νέα μείωση της κατανάλωσης, γεγονός που μεγένθυνε το πρόβλημα στον ΕΛΑΠΕ και προκάλεσε έλλειμμα στο λογαριασμό των ΥΚΩ.
Ο δεύτερος, έχει να κάνει με αυτή καθ' εαυτή την οικονομική υγεία των καταναλωτών. Από την Ανοιξη μέχρι και σήμερα χιλιάδες επιχειρήσεις και νοικοκυριά- πελάτες των προμηθευτών ενέργειας ζουν ως ένα βαθμό με “τεχνητές αναπνοές”. Αναστολές πληρωμών στα τραπεζικά δάνεια για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, μειώσεις ενοικίων, επιστρεπτέες προκαταβολές, πάγωμα πληρωμής φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, κ.ό.κ. Το πρόβλημα είναι ότι τα φετινά δημοσιονομικά μέτρα στήριξης είναι πιθανόν να μην μπορούν να συνεχιστούν εξίσου εύκολα και το 2021. Σε μια οικονομία, όπως η ελληνική με υψηλό χρέος, το να εμφανίσει ελλείμματα ιδιαίτερα μεγάλα, τα οποία δεν ελέγχονται γρήγορα, δηλαδή από το 2022 και μετά, μπορεί να είναι επικίνδυνο. Στο πιθανότερο σενάριο, μετά τον Ιανουάριο του 2021, ναι μεν θα συνεχιστούν οι πολιτικές στήριξης, όμως εκ των πραγμάτων θα είναι λιγότερο γενναίες από τις φετινές.
Αφαιρώντας όμως από την πραγματική οικονομία κάποια από τα μέτρα, ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς εικόνα θα αποκαλυφθεί και ενω η κρίση θα συνεχίζεται: Τι αντοχές θα δείξουν τα νοικοκυριά και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και πόσο όλα αυτά μαζί θα συντηρήσουν ένα κλίμα χαλάρωσης, με την στρεβλή πεποίθηση ότι μέσα στην κρίση οι προμηθευτές ρεύματος δεν κόβουν το ρεύμα.
Στο καλό σενάριο, όπου όλα τα παραπάνω αποδειχθούν δυσμενείς προβλέψεις που απλώς δεν επαληθεύτηκαν, η αγορά ενέργειας θα συνεχίσει κανονικά την ζωή της, έχοντας ως μοναδικούς πονοκεφάλους τον ΕΛΑΠΕ και δευτερευόντως το λογαριασμό ΥΚΩ. Στο κακό σενάριο, θα επανέλθουν οι φόβοι στο μέτωπο της εισπραξιμότητας, παρ’ ότι η αγορά είναι πλέον πολύ καλύτερα θωρακισμένη απ’ ότι τον περασμένο Μάρτιο. Η βύθιση της χονδρεμπορικής τιμής έχει μειώσει σημαντικά τα κόστη, επιτρέποντας στους προμηθευτές να πωλούν ρεύμα με έκπτωση στην λιανική και να αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους τους. Κάποιο "λίπος" υπάρχει, όμως τα πάντα θα κριθούν από την ένταση και την διάρκεια αυτού του δεύτερου κύματος και το αν θα επιβεβαιωθούν προβλέψεις που εσχάτως ακούγονται όλο και περισσότερο ότι το 2021 θα είναι μια χρονιά μηδενικής ανάπτυξης ή ακόμη και ύφεσης.
