Οι μεταρρυθμίσεις και πολιτικές που υλοποιούνται στον ενεργειακό τομέα της χώρας μας τα τελευταία χρόνια είναι πολυδιάστατες και πολυσύνθετες.
Παρά τις όποιες αναποτελεσματικότητες ή καθυστερήσεις, οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί ή δρομολογηθεί, αποτελούν καθοριστικά βήματα για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές αγορές, την προσέλκυση επενδύσεων και την προστασία των καταναλωτών.
Τι έχει αλλάξει;
Η επικείμενη λειτουργία των αγορών του target model και η σύζευξη με όμορες αγορές, η ίδρυση κομβικών φορέων, όπως το Χρηματιστήριο Ενέργειας και ο Φορέας Εκκαθάρισης, η θέσπιση νέων εργαλείων και ρόλων (όπως τα προθεσμιακά προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας, το βάθρο εξισορρόπησης για το φυσικό αέριο, οι aggregators και τα γενικά εκκαθαριστικά μέλη), ο έντονος ανταγωνισμός στον τομέα της λιανικής και το πλήθος εναλλακτικών προϊόντων (με διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά, πρόσθετες παροχές ή συνδυαστικά πακέτα), η ψηφιοποίηση της διαδικασίας αλλαγής προμηθευτή, ο εξορθολογισμός των τιμολογίων της ΔΕΗ, η σημαντική υποχώρηση του μεριδίου των δεσποζουσών εταιρειών (ΔΕΗ και ΔΕΠΑ), η είσοδος νέων επενδυτών στα δίκτυα, η εντυπωσιακή αύξηση του βαθμού αξιοποίησης της Ρεβυθούσας, που υπογράμμισε την ανάγκη για εισαγωγή ενός μηχανισμού δημοπρασιών για την κατανομή της δυναμικότητας, και οι νέες δραστηριότητες που αναπτύσσονται (truck loading, small scale LNG), η υλοποίηση νησιωτικών διασυνδέσεων και κρίσιμων γραμμών μεταφοράς, η αναδιάρθρωση της διανομής φυσικού αερίου, η δυνατότητα πρόσβασης απομακρυσμένων περιοχών στο CNG, η ανάπτυξη κρίσιμων ενεργειακών υποδομών σε διαφορετικό βαθμό υλοποίησης ή ωρίμανσης (όπως η επέκταση και αναβάθμιση της Ρεβυθούσας, οι αγωγοί TAP και IGB, το FSRU Αλεξανδρούπολης, η υπόγεια αποθήκη της Καβάλας, ο διασυνδετήριος αγωγός με τη Βόρεια Μακεδονία, η Διώρυγα Gas, ο EastMed, και οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με τη Βουλγαρία και την Κύπρο), η εφαρμογή σχεδίων για την αποτροπή και αντιμετώπιση ενεργειακών κρίσεων, οι μηχανισμοί για τη διασφάλιση επάρκειας και ευελιξίας, η αλλαγή του καθεστώτος στήριξης των ΑΠΕ, η σταδιακή συμμετοχή τους στην αγορά και η διεξαγωγή διαγωνιστικών διαδικασιών, η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, σηματοδοτούν κάποιες από τις σημαντικές εξελίξεις, που εκσυγχρονίζουν το ενεργειακό τοπίο και τη γεωπολιτική ισχύ της χώρας μας, επιφέροντας πολλαπλά οφέλη στους καταναλωτές ενέργειας και την εθνική οικονομία.
Σε επίπεδο σχεδιασμού, καταλυτικής σημασίας είναι η ύπαρξη πλέον ενός συγκροτημένου οδικού χάρτη, του ΕΣΕΚ, με σαφείς και φιλόδοξους στόχους για το 2030, που θα αξιολογείται συστηματικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παράλληλα, διαμορφώνεται το σχέδιο δίκαιης μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών, με έμφαση στην πράσινη καινοτομία (π.χ. υδρογόνο), και οι βάσεις για τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα του 2050.
Σε δομικό επίπεδο, η απολιγνιτοποίηση έως το 2023, με την εξαίρεση της Πτολεμαΐδας 5, οι επενδύσεις σε νέες μονάδες φυσικού αερίου και αποθήκευσης, και κρίσιμες ιδιωτικοποιήσεις αναμένεται να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα καθώς και την ανάπτυξη των δικτύων, στον ρυθμό που απαιτεί η ενεργειακή μετάβαση. Επιπλέον, η εφαρμογή μέτρων σχετικά με το μονοπώλιο στο λιγνίτη, σε συνδυασμό με την νέα ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική, την αναθεώρηση του πλαισίου κρατικών ενισχύσεων και τα κίνητρα απανθρακοποίησης, μπορούν να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά στο ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας, που παραμένει δυσανάλογα υψηλό στις διεθνείς συγκρίσεις.
Σε εταιρικό επίπεδο, οι ενεργειακές εταιρείες επιδεικνύουν ισχυρή προσήλωση στις ΑΠΕ, την παροχή νέων υπηρεσιών και τις συνέργειες μεταξύ τομέων, εμφανίζοντας δυνατά αντανακλαστικά και στην κρίση του κορωνοϊού, με επιτυχή εφαρμογή σχεδίων επιχειρησιακής συνέχειας, ψηφιακές και τηλεφωνικές υπηρεσίες, καθώς και εκπτωτικές πολιτικές. Καθώς η θέση της ΔΕΗ, ως δεσπόζουσας εταιρείας, επηρεάζει καθοριστικά τη ρευστότητα σε όλη την αγορά, αξίζει να τονιστεί ο εκ βάθρων επαναπροσδιορισμός της στρατηγικής της σε μια βιώσιμη κατεύθυνση, σε περιβαλλοντικούς αλλά και οικονομικούς όρους.
Η κατακύρωση του φωτοβολταϊκού πάρκου 200 MW της Κοζάνης με την χαμηλότερη τιμή που έχει προσφερθεί σε διαγωνισμό ΑΠΕ (49.11 €/MWh) αλλά και η επικείμενη ανάπτυξη φωτοβολταϊκού 50 ΜW στη Μεγαλόπολη, μέσω διμερούς συμβολαίου PPA, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα ενός ολικού μετασχηματισμού, που θα οδηγήσει την δεσπόζουσα εταιρεία από τα 153 ΜW εγκατεστημένης ισχύος στο 1 GW έως το 2024.
Κάποιες προκλήσεις στο επόμενο διάστημα
1. Παρενέργειες Covid
Η βύθιση της ζήτησης ηλεκτρισμού, η μεταβολή του ενδοημερησίου προφίλ της, η υποχώρηση των τιμών χονδρεμπορικής, η ενίσχυση των αρνητικών επιπέδων τους, και τα προβλήματα εισπραξιμότητας, αποτελούν μια πρόκληση για τον ενεργειακό κλάδο διεθνώς, με τις χαμηλές τιμές αερίου και CO2 να λειτουργούν αντισταθμιστικά σε κάποιες περιπτώσεις. Είναι ενδεικτικό ότι στα τέλη Μαΐου, το γερμανικό συμβόλαιο Cal 21 υποχώρησε στα 37 €/MWh, ενώ στη Μ. Βρετανία καταγράφηκε η πιο χαμηλή τιμή στην προημερήσια αγορά, σε αρνητική ζώνη, όχι απλά σε μεμονωμένες ώρες αλλά ως μέσο ημερήσιο επίπεδο (-10 €/ΜWh). Οι παραπάνω παράμετροι, σε συνδυασμό με την πρωτόγνωρη υποχώρηση των τιμών πετρελαίου, ως αντανάκλαση και του «πολέμου τιμών», ανέτρεψαν τους ισολογισμούς των ενεργειακών εταιρειών, σε διαφορετικό βαθμό και κατεύθυνση, ανάλογα με τη δομή και το χαρτοφυλάκιο τους. Παρά τις όποιες αρρυθμίες, η παραγωγή ΑΠΕ εμφάνισε γενικά ανθεκτικότητα, λόγω προτεραιότητας στα δίκτυα ή και χαμηλότερου κόστους.
Στη χώρα μας, είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο, το μερίδιο των ΑΠΕ ανήλθε στο 39% έναντι 30% του φυσικού αερίου, ενώ η ζήτηση συρρικνώθηκε κατά 9.8% και η ΟΤΣ κατά 54%, συγκριτικά με τον Απρίλιο του 2019. Παράλληλα, ο μηχανισμός ανάκτησης μεταβλητού κόστους αυξήθηκε από 8.5 εκατ. € τον Ιανουάριο στα 13.4 εκατ. € τον Απρίλιο, αποτυπώνοντας εν μέρει την ένταξη λιγνιτικών μονάδων εκτός ΗΕΠ, στο πλαίσιο ειδικών συνθηκών.
Οι οικονομικές επιπτώσεις σε επίπεδο έτους εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από τα επόμενα κύματα της πανδημίας, την ένταση και τη διάρκειά τους. Παρά την ικανοποιητική πορεία της εισπραξιμότητας στη λιανική της ενέργειας έως τώρα, η συρρίκνωση κάποιων καταναλώσεων, π.χ. λόγω σύντμησης τουριστικής περιόδου ή μη επαναλειτουργίας καταστημάτων, συνιστά μια σοβαρή παράμετρο των εξελίξεων.
Μια θετική παράμετρος είναι ότι οι χαμηλές τιμές LNG επιτάχυναν την αλλαγή δομής τιμολόγησης και στα συμβόλαια της Gazprom, με εν μέρει εφαρμογή TTF indexation, συντείνοντας στην απομείωση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής και καθιστώντας πιο ελκυστικές τις εξαγωγές αερίου, ιδίως προς Βουλγαρία και Ρουμανία. Εν προκειμένω, η εξάμηνη υστέρηση στην ενσωμάτωση των πετρελαϊκών δεικτών στην τιμή του αερίου αγωγών, θα επιφέρει και αργότερα εντός του έτους, ευνοϊκά επίπεδα για τους χρήστες.
2. ΕΛΑΠΕ
Η δυναμική της ζήτησης ηλεκτρισμού, της ΟΤΣ, και του κόστους CO2, αλλά και η ποσότητα δικαιωμάτων που θα αποσυρθεί μέσω του Market Stability Reserve, θα προσδιορίσουν το έλλειμμα του ΕΛΑΠΕ. Είναι ενδεικτικό ότι στη Γερμανία ο ΕΛΑΠΕ, που τον Μάρτιο του 2019 εμφάνιζε πλεόνασμα 5 δις €, τον Μάρτιο του 2020, παρουσίασε έλλειμμα 0.5 δις, το οποίο εκτιμάται να κυμανθεί στα 3-7 δις σε επίπεδο έτους. Ο CEO της ΕΟΝ δήλωσε ότι θα χρειαζόταν αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ στα 80 €/MWh, μια ιδιαίτερα ανησυχητική εξέλιξη για τους καταναλωτές (και αντίρροπη με τον στόχο που είχε θέσει η γερμανική κυβέρνηση για μείωση του στα 50 €/MWh, μέσω επιβολής φόρων άνθρακα σε άλλους τομείς) και πρότεινε την χρηματοδότηση του ελλείμματος ΕΛΑΠΕ από τον κρατικό προϋπολογισμό και το ταμείο ανάκαμψης. Στη χώρα μας, με την παραδοχή ότι η ζήτηση θα μείνει ανεπηρέαστη στο επίπεδο του 2019, το έλλειμμα εκτιμήθηκε στα 40 εκατ. € στις αρχές Απριλίου και στα 110 εκατ. € στα τέλη Μαΐου, χωρίς να ληφθεί υπόψη το απόθεμα ασφαλείας των 70 εκατ. €. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι έχουν δρομολογηθεί μηχανισμοί εγγυοδοσίας για την αντιμετώπιση δυσμενών σεναρίων.
3. Ρευστότητα στην αγορά
Στο παρόν στάδιο, οι προθεσμιακές συναλλαγές είναι περιορισμένες, καθώς συγκυριακά (λόγω Covid, εποχικότητας, και χαμηλών τιμών LNG), η ΟΤΣ διαμορφώνεται σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα. Παράλληλα, υφίστανται εναλλακτικές proxy hedging με ισχυρότερη ρευστότητα (μέσω TTF ή futures σε ΕΕΧ και GME, συνδυαστικά με PTRs) ή διασυνδετικά δικαιώματα σε συνδυασμό με διμερή συμβόλαια. Ωστόσο, η διάθεση τριμηνιαίων προϊόντων μεγαλύτερου χρονικού ορίζοντα (τριμηνιαία καταρχάς), μπορεί να αυξήσει σημαντικά τη ρευστότητα στην προθεσμιακή αγορά, παράλληλα με την αναγκαία ρυθμιστική ορατότητα, μέσω των αποφάσεων της ΡΑΕ για κρίσιμες παραμέτρους των αγορών. Πέρα από τους δείκτες εποπτείας που θα προσδιοριστούν στο επόμενο διάστημα, με τη βοήθεια εξειδικευμένου συμβούλου, είναι κρίσιμο να υλοποιηθεί και το πληροφοριακό σύστημα παρακολούθησης της αγοράς, που θα τους ενσωματώνει.
Οι ασφάλειες χρηματοπιστωτικής κάλυψης που προβλέπει ο Κανονισμός Εκκαθάρισης για τη συμμετοχή στις αγορές του target model υπογραμμίζουν τον κομβικό ρόλο των τραπεζών, ως γενικά εκκαθαριστικά μέλη, στην παροχή ρευστότητας. Το νέο πλαίσιο θα αποκλείει τη συσσώρευση ληξιπρόθεσμων οφειλών στις νέες αγορές, γεγονός που θα σηματοδοτήσει αλλαγές και στην αντιμετώπιση των ανεξόφλητων λογαριασμών από καταναλωτές, αποτρέποντας κατ’ επέκταση, ληξιπρόθεσμες οφειλές και στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις.
Παράλληλα, είναι σημαντικό το anti-trust σχήμα προθεσμιακών προϊόντων να ενταχθεί αρμονικά και συμπληρωματικά στη δέσμη των εργαλείων διαχείρισης κινδύνου. Επίσης, οι διμερείς συμβάσεις (PPAs), μεγάλων καταναλωτών ή προμηθευτών ενέργειας, με παραγωγούς ΑΠΕ είναι μια σημαντική τάση διεθνώς, που πρέπει να επιταχυνθεί και στη χώρα μας. Στο αρχικό στάδιο των αγορών, το πλαίσιο είναι περιοριστικό για τους traders, παρά τον σημαντικό ρόλο τους στα PPAs σε άλλες χώρες. Στο φυσικό αέριο, η σημαντική αύξηση του αριθμού συμμετεχόντων στο εικονικό σημείο συναλλαγών αλλά και η κλιμάκωση των εξαγωγών (κατά 17% το 1ο τρίμηνο του 2020), σηματοδοτούν ήδη την περιφερειακή διάσταση του trading. Η κατεύθυνση αυτή θα ενισχυθεί ουσιαστικά με τη λειτουργία του TAP, την εισαγωγή προϊόντων αερίου στο χρηματιστήριο ενέργειας από το 2021, καθώς και τις αλλαγές του κώδικα ΕΣΦΑ για τον ετήσιο προγραμματισμό.
3. Απλοποίηση και επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας.
Ο περιβαλλοντικός Νόμος 4685/7.5.2020 έθεσε τις βάσεις για την άρση παρωχημένων διαδικασιών, εστιάζοντας στην αντικατάσταση της άδειας παραγωγής από μια βεβαίωση, που εκδίδεται με διαφανείς και ψηφιοποιημένες διαδικασίες. Περαιτέρω απλοποιήσεις βρίσκονται σε επεξεργασία για τις άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν φαινόμενα κορεσμού δικτύου, χωρίς απαγορευτικά κόστη σύνδεσης, θεσπίστηκε η δυνατότητα για προσθήκη υποσταθμού (50 MW) στα δίκτυα ΑΔΜΗΕ ή ΔΕΔΔΗΕ, εφόσον υποβληθούν αιτήματα πολλαπλών έργων, ώστε το κόστος να επιμερίζεται. Παράλληλα, αναπτύσσεται το ηλεκτρονικό μητρώο, που θα φιλοξενεί ολόκληρη την αδειοδοτική διαδικασία, θα επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξης ενός έργου (με μοναδικό αριθμό ID αντί για πλήθος αριθμών πρωτοκόλλου) και θα επικοινωνεί με το ηλεκτρονικό περιβαλλοντικό μητρώο και οικονομικά δεδομένα, διασφαλίζοντας διαφάνεια και αποτρέποντας καθυστερήσεις μεταξύ υπηρεσιών.
Στο ενδιάμεσο στάδιο, η προσαρμογή του πληροφοριακού συστήματος της ΡΑΕ θα καταστήσει εφικτή την αποτελεσματική αντιμετώπιση των 4 κατηγοριών έργων: αιτήσεις που εξετάζονται με τον προηγούμενο κανονισμό αξιολόγησης, αιτήσεις που αξιολογούνται με τις διαδικασίες του νέου νόμου, ειδικά έργα, και βεβαιώσεις για τροποποιήσεις ή μεταβιβάσεις. Το σχήμα στήριξης ΑΠΕ, ως προς τη διενέργεια μικτών διαγωνισμών, είναι εγκεκριμένο έως το 2025, ενώ επίκειται κοινοποίηση που θα τεκμηριώνει την ανάγκη συνέχισης και διαγωνισμών ανά τεχνολογία για ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Παράλληλα, είναι σημαντικό να εκσυγχρονιστεί η αδειοδότηση και σε άλλους τομείς, όπως η προμήθεια, η εμπορία, οι ΦΟΣΕ και το μητρώο χρηστών φυσικού αερίου. Σε αρκετές χώρες, αντί για μακροχρόνιες διαδικασίες έκδοσης αδειών με αξιολόγηση απολογιστικών δεδομένων, εφαρμόζεται η εγγραφή των εταιρειών σε ένα μητρώο, με ισχυρές εγγυήσεις χρηματοπιστωτικής κάλυψης και αυστηρή εποπτεία κατά τη δραστηριοποίηση τους. Είναι ενδεικτικό ότι στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο των traders, το ισχυρότερο εμπόδιο που αναφέρθηκε για τις εξαγωγές φυσικού αερίου από τη χώρα μας, δεν αφορούσε ζητήματα συμφόρησης ή δυσανάλογες ταρίφες σε όμορες χώρες, αλλά την εγγραφή στο μητρώο χρηστών του ΕΣΦΑ, καθώς η διαδικασία μπορεί να υπερβεί ακόμα και το 1 έτος. Η απλοποίηση των διαδικασιών και η επαρκής στελέχωση της ΡΑΕ είναι καταλυτικής σημασίας για την ανάπτυξη της αγοράς.
4. Ρυθμιστικά Πλαίσια σε Εξέλιξη
Η πιο κρίσιμη ίσως οντότητα για την ενεργειακή μετάβαση είναι ο ΔΕΔΔΗΕ, με καθοριστικό ρόλο για την ομαλή διείσδυση των ΑΠΕ, την φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων, την αποθήκευση, την απόκριση ζήτησης, και τις πλατφόρμες για νέες υπηρεσίες, όπως η παροχή ευελιξίας σε τοπικό επίπεδο. Αν και ο Διαχειριστής Δικτύου εμφανίζει μια ρυθμιζόμενη περιουσιακή βάση της τάξης των 3 δις ευρώ, με την υφιστάμενη δομή του, είναι εγκλωβισμένος σε υπο-επενδύσεις, με το βαθμό υλοποίησης σε κάποιους τομείς να ανέρχεται μόλις στο 10% του προγραμματισμού. Η είσοδος νέων επενδυτών θα επιτρέψει την ψηφιοποίηση και αναβάθμιση των δικτύων, την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, αλλά και την μετεξέλιξη του Διαχειριστή σε market facilitator για καινοτόμες υπηρεσίες και τεχνολογίες.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο που θα διέπει τη μεθοδολογία εσόδου του ΔΕΔΔΗΕ εισάγει μηχανισμούς κινήτρων, σχετικά με τα λειτουργικά έξοδα, τις απώλειες και την ποιότητα υπηρεσιών, δίνοντας μια ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική. Παράλληλα, μεθοδολογίες κινήτρων και πρόσθετης απόδοσης οριστικοποιούνται για τη διανομή και μεταφορά αερίου. Οι μηχανισμοί για επίτευξη στόχων απανθρακοποίησης και μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων στα δίκτυα, που έχουν ήδη εφαρμόσει άλλοι ρυθμιστές, μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό σημείο αναφοράς και για τη χώρα μας στο επόμενο στάδιο.
Μετά το θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, με ένα ευρύ φάσμα κινήτρων, χωροταξικών ρυθμίσεων και μηχανισμών ανταγωνιστικής ανάπτυξης των φορτιστών, η οριστικοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου των υβριδικών σταθμών στο προσεχές διάστημα, έχοντας λάβει υπόψη και τη γνωμοδότηση της ΡΑΕ, καθώς και οι αρχές του κανονισμού τιμολόγησης για την υπόγεια αποθήκη της Καβάλας, στη βάση της μελέτης κόστους οφέλους που εκπονεί το ΤΑΙΠΕΔ, είναι καταλυτικής σημασίας για την ανάπτυξη των αντίστοιχων έργων. Η ενδελεχής μελέτη του ΕΜΠ για την αποθήκευση, που παρουσιάστηκε στην ημερίδα της ΡΑΕ τον Μάιο, αποτελεί μια σημαντική αφετηρία για τη διαμόρφωση του σχετικού πλαισίου και τον καθορισμό του ενδεδειγμένου μίγματος αντλησιοταμίευσης και συσσωρευτών. Σε συνέχεια της έγκρισης μεταβατικών σχημάτων και της κοινοποίησης σχήματος στήριξης για την αντλησιοταμίευση, η συγκρότηση ενός μακροπρόθεσμου μηχανισμού είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της επάρκειας και ευελιξίας, αλλά και για την αποτροπή ασύμμετρων επιπτώσεων, ιδίως καθώς τα όρια τιμών στις αγορές του target model μεταβάλλονται ουσιωδώς συγκριτικά με τα υφιστάμενα.
5. Ευρωπαϊκή Σαφήνεια. Παρά τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Κομισιόν για την πράσινη ανάκαμψη, ο ρόλος του φυσικού αερίου στο πρίσμα της ΕΕ μένει να αποσαφηνιστεί. Σε πρόσφατη συζήτηση στο Ατλαντικό Συμβούλιο, ο εκπρόσωπος της ΕΙΒ επανέλαβε τη θέση για παύση χρηματοδοτήσεων σε ορυκτά καύσιμα από το τέλος του 2021, ενώ η Διευθύντρια της DG Energy τόνισε ότι δεν υπάρχει phase-out plan για το αέριο σε βάθος δεκαετίας, σημειώνοντας ότι το 2050 απέχει αρκετά. Η Επίτροπος Ενέργειας ανέφερε ότι το φυσικό αέριο αποκλείεται από τον μηχανισμό δίκαιης μετάβασης περιοχών άνθρακα, δίνοντας έμφαση στο υδρογόνο, το βιοαέριο και τα απανθρακοποιημένα αέρια. Κρίσιμες λεπτομέρειες μένουν να αποτυπωθούν στο ενιαίο πλαίσιο ταξινόμησης, που θα καθορίζει την περιβαλλοντική διάσταση αναφορικά με τη χρηματοδότηση των επιμέρους τομέων. Πάντως σε τραπεζικό επίπεδο, οι δείκτες ESG θα εφαρμοστούν μεν στα stress tests από το 2021, αλλά στις απαιτήσεις κεφαλαίου μόνο από το 2025. Η εξέλιξη αυτή είναι μάλλον ευνοϊκή για τα ορυκτά καύσιμα.
6. Ο ρόλος της ΡΑΕ. Ο ισχυρός μετασχηματισμός του ενεργειακού τομέα προϋποθέτει μια εκτενέστατη δέσμη ρυθμίσεων από τη ΡΑΕ αλλά και τον εκσυχρονισμό της προσέγγισής της, μακριά από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Η πλήρης στελέχωση της Αρχής είναι θεμελιώδους σημασίας. Διαχρονικά, οι προκλήσεις της εποπτείας και ρύθμισης των αγορών ενέργειας είναι συνεχείς και ισχυρές, όμως η ενεργειακή μετάβαση επιφέρει τεκτονικές μεταβολές. Η βασική αρχή, πανευρωπαϊκά, είναι η διαμόρφωση ενός σύγχρονου πλαισίου, που θα επιτρέπει ισότιμα την ανάπτυξη εναλλακτικών επιλογών, με όρους ανταγωνισμού, καινοτομίας και ισχυρές συνέργειες τομέων, ώστε η ενεργειακή μετάβαση να επιτευχθεί με το ελάχιστο δυνατό κόστος.
Προκειμένου να υλοποιηθούν οι επενδύσεις 44 δις €, που απαιτούν οι στόχοι του ΕΣΕΚ στην προσεχή δεκαετία και να μετασχηματιστεί ουσιαστικά ο ρόλος των καταναλωτών (σε prosumers ή active consumers), μια από τις παραμέτρους που αναμφίβολα χρειάζεται είναι η ρυθμιστική επανεκκίνηση. Με βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, εξειδικευμένη γνώση, και τα δυνατά αντανακλαστικά, που απαιτούν οι ανατρεπτικές αλλαγές που έρχονται. Μια χρήσιμη αλλαγή θα ήταν η συγκρότηση τεχνικών ομάδων εργασίας, με μόνιμο χαρακτήρα, υψηλή εξειδίκευση και διευρυμένη συμμετοχή όλων των stakeholders, από τους φορείς υλοποίησης των έξυπνων πόλεων έως τους aggregators και τους καταναλωτές. Πρόκειται για μια προσέγγιση που εφαρμόζεται επιτυχώς σε πολλές χώρες, διασφαλίζοντας συνεκτικότητα στο θεσμικό πλαίσιο και ένα σημαντικό βαθμό συναίνεσης.
Ένα ανάλογο σχήμα έχει υιοθετηθεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο θεσμικό φόρουμ της Μαδρίτης για το φυσικό αέριο. Η αλλαγή φιλοσοφίας, από το στάδιο των μελετών και το fine-tuning των παραδοχών τους επί σειράς ετών στην πρακτική εφαρμογή ευέλικτων ρυθμιστικών πλαισίων και τη βελτιστοποίηση τους στην πράξη, με συγκροτημένες διαδικασίες και έγκαιρη εμπλοκή των ευρωπαϊκών αρχών όπου απαιτείται, συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για την αποφυγή καθυστερήσεων και στρεβλώσεων, στην κρίσιμη και σύνθετη πορεία προς την ενεργειακή μετάβαση. Άλλωστε, όπως έχει επισημάνει ο Ηράκλειτος «Δεν υπάρχει τίποτα πιο σταθερό από την αλλαγή». Η κλιματική αλλαγή υποδεικνύει αντίστοιχα, ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο ασταθές από τη στατικότητα.
- Η κα. Νεκταρία Καρακατσάνη είναι μαθηματικός με εξειδίκευση στα οικονομικά της ενέργειας, μέλος της ΡΑΕ, του ACER και του CEER.
Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο GREEK ENERGY 2020 που εκδίδει για ένατη χρονιά το επιτελείο του energypress
(energypress)
