Για τους επόμενους μήνες η ΓΣΕΕ θα λειτουργεί τυπικά: με προσωρινή διοίκηση που μόνη της ουσιαστική αρμοδιότητα είναι η πραγματοποίηση του συνεδρίου που θα αναδείξει την επόμενη διοίκηση.
Προς το παρόν, η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας είναι ακέφαλη, απαξιωμένη και θεσμικά αδύναμη όσο ποτέ να διαπραγματευτεί και να παρέμβει στον κόσμο της εργασίας. Η φετινή Εργατική Πρωτομαγιά βρίσκει τη ΓΣΕΕ στην βαθύτερη, μάλλον, κρίση της ιστορίας της.
Το 37ο Συνέδριο, όπου θα αναδεικνυόταν η νέα, αιρετή διοίκησή της, δεν πραγματοποιήθηκε πρώτα στην Καλαμάτα και έπειτα στη Ρόδο, μέλη του ΠΑΜΕ εμπόδισαν την διεξαγωγή του.
Οι πρώτες συνέπειες έχουν ήδη καταγραφεί – η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος, μια ‘μικρογραφία’ της ΓΣΣΕ, δεν μπορεί να υπογράψει νέα κλαδική σύμβαση, με ότι αυτό συνεπάγεται για την πραγματική ζωή χιλιάδων εργαζομένων.
Το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στο συνδικαλιστικό κίνημα είναι τεταμένο αλλά και οξύμωρο, ακόμα και για τα ελληνικά ειωθότα: ενώ όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι αδιαφορούν για τον συνδικαλισμό, οι ίδιοι οι συνδικαλιστές μιλούν και συγκρούονται μεταξύ τους με πρωτοφανή φανατισμό. Και μοιάζει ο συνδικαλισμός στην μετά-μνημονιακή Ελλάδα του 2019 να έχει μετατοπίσει το κέντρο βάρους της όποιας συγκρουσιακής του, αγωνιστικής συμπεριφοράς, από την διεκδίκηση έναντι των εργοδοτών, σε ένα παρατεταμένο αλληλοφάγωμα.
Οι ανακοινώσεις που εκδόθηκαν από την ΓΣΕΕ και το ΠΑΜΕ απηχούν το μεταξύ τους εμφυλιοπολεμικό κλίμα: «με σιδερολοστούς στα χέρια εισέβαλαν και χτυπούσαν αδιακρίτως οι τραμπούκοι του ΠΑΜΕ», «κομματική μαφία το ΠΑΜΕ», «κάτι σαν παραστρατιωτική οργάνωση ένα πράγμα», «επιδιώκει τη διάλυση των συνδικάτων ή τη χειραγώγησή τους» αντιγράφουμε από τα δελτία τύπου της ΓΣΕΕ. Ενω το ΠΑΜΕ, στα δικά του δελτία τύπου, κάνει λόγο για «νόθους» αντιπροσώπους, σωματεία- ‘φαντάσματα’ και ‘συνέδριο Κόζα- Νόστρα’, «παρουσία πλήθους μπράβων και πίσω από κλειδαμπαρωμένες πόρτες». «Είναι ώρα να καθαρίσει το εργατικό- συνδικαλιστικό κίνημα από νόθους (συνέδρους- αντιπροσώπους σωματείων) και εργοδότες» φωνάζει το ΠΑΜΕ.
Είναι όντως αυτές οι μέθοδοι του ΠΑΜΕ; Από την άλλη, οι καταγγελίες του είναι εξαιρετικά σοβαρές- έχουν βάση; Και ποιους αφορούν; Μόνο όλες τις άλλες (μεγάλες), αντίπαλες του ΠΑΜΕ παρατάξεις; Τελικά, ο συνδικαλισμός στην Ελλάδα- συνταγματικά κατοχυρωμένος θεσμός ευρωπαϊκής χώρας εν έτει 2019 – είναι ένοχος για εκτεταμένη εκλογική νοθεία, χαλκευμένη αντιπροσώπευση και βία;
Οι εξελίξεις σε όλο το σύγχρονο εργασιακό πεδίο είναι καταιγιστικές – ‘γκρίζες ζώνες’ και μαύρη εργασία, υποαπασχόληση, ‘μπλοκάκια’, εξαναγκασμένα μεροκάματα σε αργίες. Νέοι εργαζόμενοι που θα θέλαμε να επιστρέψουν στη χώρα, αφού υποχρεώθηκαν λόγω κρίσης να μεταναστεύσουν, εάν συγκρίνουν το ελληνικό με τα ξένα εργασιακά μοντέλα – θα οδηγηθούν σε συντριπτικά συμπεράσματα.
Ο μνημονιακός ακρωτηριασμός του ρόλου των σωματείων σε όλο το εργασιακό πλέγμα, αντί να οδηγήσει σε συσπείρωση των συνδικαλιστικών παρατάξεων, οδηγεί το συνδικαλιστικό κίνημα σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και αντιδημοκρατικές πρακτικές. Είναι ένα «τέλος εποχής» για τον μεταπολιτευτικό συνδικαλισμό; Kαι αν οι συλλογικές συμβάσεις επανέλθουν, ποιός θα τις διαπραγματευθεί; Θα νιώσουν οι εργαζόμενοι ότι είναι σε θέση να παρέμβουν στις εργασιακές εξελίξεις; Όταν ανακτήσουν δικαιώματά τους, θα θελήσουν και να τα προασπίσουν. Το ερώτημα είναι: (τι) συνδικαλισμό θα βρουν στην Ελλάδα;
Τάσος Γκιάτης: Κοινό μυστικό τα «σωματεία – φαντάσματα»
Ο Τάσος Γκιάτης είναι ένας συνδικαλιστής που χαρακτηρίζεται ως «καινοτόμος». Ως πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων της Alpha Bank, κρίνεται (υπέρ)θετικά από τους συναδέλφους του, αφού η ανεξάρτητη, ακομμάτιστη παράταξή του «Ενότητα» έλαβε στις εκλογές του 2017 το 95% των ψήφων. Η «Ενότητα» έχει ως παράταξη φιλελεύθερα χαρακτηριστικά, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι του χώρου εκτιμούν ότι δεν έχει καμία κομματική εξάρτηση. Την Πέμπτη, 2 Μαϊου, η «Ενότητα» θα καταθέσει εξώδικο στη ΓΣΕΕ με το οποίο θα ζητά όλοι οι σύνεδροι να προσκομίσουν στην Εκτελεστική Επιτροπή της ΓΣΕΕ βεβαίωση μισθοδοσίας τους.
«Γιατί το κάνουμε; Γιατί πολλοί σύνεδροι της ΓΣΕΕ δεν εργάζονται, δεν είναι μισθοδοτούμενοι υπάλληλοι, αλλά συνταξιούχοι- άλλοι είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, κάποιοι είναι εργοδότες».
«Θα διεκδικήσουμε ακόμα και με ασφαλιστικά μέτρα να δοθούν αυτά τα στοιχεία στη δημοσιότητα», λέει ο κ. Γκιάτης. «Θέλουμε να αποκαλύψουμε όλο αυτό το ψεύτικο πράγμα που συμβαίνει στη ΓΣΕΕ: τους ψευτό- συνέδρους, τα σωματεία- μαϊμούδες».
«Τέτοια σωματεία- φαντάσματα υπάρχουν σε όλη τη χώρα. Δεν κάνουν αρχαιρεσίες, δεν υπάρχουν πρακτικά και ξαφνικά εμφανίζονται σύνεδροί τους για να ψηφίσουν στη ΓΣΕΕ- και να βγάλουν μια ‘μαϊμού’ διοίκηση. Αυτή τη φορά δεν θα το επιτρέψουμε».
Του ζητάω να μου πει παραδείγματα τέτοιων σωματείων. «Το σωματείο κονσερβοποιών στη Βέροια, εμφανίζει 3.500 ψηφίσαντες. Ούτε γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία να ήταν.
Το σωματείο θυρωρών στην Αθήνα έχει 4.000 ψηφίσαντες. Και υπάρχουν δεκάδες άλλες παρόμοιες περιπτώσεις σωματείων, όπου οι ψηφίσαντες δεν είναι παρά σκέτα ονοματεπώνυμα, χωρίς κανένα άλλο στοιχείο (αριθμό ταυτότητας, ΑΜΚΑ κλπ)».
«Υπάρχουνε σύνεδροι (από την ΔΑΚΕ και την ΠΑΣΚΕ) που επειδή δεν εκλέγονται στον πραγματικό επαγγελματικό τους χώρο, έχουν φτιάξει ένα σωματείο (ανυψωτικών μηχανημάτων και γεωτρυπανιστών) και εκλέγονται μέσω αυτού. Δηλαδή τους ‘μαυρίζουνε’ οι εργαζόμενοι στο χώρο εργασίας τους, αλλά αυτοί βρίσκουν αυτή τη διέξοδο».
Άρα το ΠΑΜΕ, πέρα απ’ τον αμφιλεγόμενο τρόπο της αντίδρασής του, έχει δίκιο επί της ουσίας;
Έχει απόλυτο δίκιο.
Το ίδιο έχει μεταχειριστεί αυτές τις πρακτικές;
Όπου μπορεί, ναι.
Τι πρέπει να αλλάξει στην ΓΣΕΕ;
Όλο το μοντέλο, να γίνει ευρωπαϊκό: μια μεγάλη ομοσπονδία σε κάθε κλάδο. Στις συγκοινωνίες σταθερής τροχιάς υπάρχουν περί τα 45 σωματεία, στις 4 συστημικές τράπεζες τα σωματεία είναι 25- για να απολαμβάνουν οι συνδικαλιστές τα προνόμιά τους. Αυτό δεν υπάρχει πουθενά στην Ευρώπη- όπως δεν υπάρχει και κρατική χρηματοδότηση στα σωματεία, που αυτοχρηματοδοτούνται με τις συνδρομές των μελών τους.
Γιάννης Καρούζος: Υπάρχουν σωματεία με ανύπαρκτα μέλη
Στο γραφείο του στο κέντρο της Αθήνας συναντώ τον έμπειρο εργατολόγο Γιάννη Καρούζο– ανάμεσα στις υποθέσεις που έχει χειριστεί, είχε ξεχωρίσει στην ειδησεογραφία η οριστική και αμετάκλητη απόφαση του Αρείου Πάγου για την επαναπρόσληψη των καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών.
«Όταν η τριτοβάθμια, μοναδική συνομοσπονδία εργαζομένων της χώρας δεν μπορεί να εκλέξει νέα διοίκηση για να λειτουργήσει- αυτό είναι κοινωνικό πρόβλημα πλέον», λέει ο ίδιος.
Υπάρχει ζήτημα στις εκλογικές διαδικασίες των σωματείων, με αποκλεισμούς αντιπροσώπων σύμφωνα με κομματικά συμφέροντα, εργαζόμενους που «εγγράφονται» τελευταία στιγμή ως μέλη μόνο και μόνο για να ψηφίσουν, με παζάρια μεταξύ των παρατάξεων για το ποιους αντιπροσώπους θα εκλέξουν;
Σαφέστατα υπάρχει θέμα στις εκλογικές διαδικασίες των σωματείων. Η δικαστική εμπειρία επιβεβαιώνει ότι υπάρχουν μέχρι και σωματεία που συστήνονται μόνο και μόνο για να εκλέξουν αντιπροσώπους σε ανώτερα όργανα- την επόμενη μέρα τα ίδια σωματεία ‘εξαφανίζονται’, χωρίς να έχουν αναπτύξει καμία δράση, ενώ οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι αυτών, συνεχίζουν να απολαμβάνουν συνδικαλιστική ασυλία. Έχουν υποπέσει και στη δική μου ενασχόληση με το σωματειακό δίκαιο, περιπτώσεις σωματείων με μέλη που δεν είχαν καταβάλει συνδρομές, ή με πολλά ανύπαρκτα πρόσωπα που φέρονται ως μέλη. Και όμως αυτά τα ‘μέλη’ ψήφιζαν και αναδείκνυαν αντιπροσώπους ακόμα και για δευτεροβάθμια όργανα.
Από πότε συμβαίνει αυτό;
Ιστορικά, μάλλον ανέκαθεν υπήρχαν περιστατικά. Εντάθηκε, όμως, ως φαινόμενο από τη δεκαετία του ’90 κι έπειτα. Πάρα πολλές δίκες έχουν να κάνουν με αυτό το προβληματικό σημείο της λειτουργίας των σωματείων: τη νόθευση των εκλογικών διαδικασιών.
Όταν ο κόσμος της εργασίας δεν συμμετέχει στα σωματεία, είναι πιο εύκολο για κάποιους να αυθαιρετούν;
Η μαζική συμμετοχή επιβάλλει τη λειτουργία των θεσμών. Μόνο όταν υπάρχουν όργανα που ψηφίζουν και ελέγχουν, λειτουργεί κανονικά ένα σωματείο. Όταν το σωματείο δεν είναι παρά μια σφραγίδα… Ο καθένας μπορεί να την πάρει, να βάλει μελάνι- κόκκινο, πράσινο, μπλε- και να φτιάξει τον ρόλο που θέλει.
Τι μέτρα πρέπει να παρθούν για να σταματήσει αυτή η νοθεία;
Πρέπει να δημιουργηθεί ένα μητρώο σωματείων, όπου θα ασκείται έλεγχος και από την Πολιτεία για ένα πλήθος ζητημάτων της λειτουργίας τους: από τα οικονομικά τους πεπραγμένα, μέχρι την αυθεντικότητα των μελών τους, ώστε να μην υπάρχουν μελη- ‘μαϊμούδες’ στους καταλόγους τους. Τα μητρώα μελών όλων των σωματείων πρέπει να γίνουν ηλεκτρονικά, ψηφιακά ελεγχόμενα και από τους ίδιους τους εργαζόμενους, όπως ισχύει με τον ΕΦΚΑ. Κάθε εργαζόμενος- μέλος θα μπορούσε να έχει έναν μοναδικό, εξατομικευμένο κωδικό: αυτή είναι η λύση.
Στην παρούσα κρίση το ΠΑΜΕ προέταξε τη νόθευση των αντιπροσώπων (από τις άλλες παρατάξεις) ως κυρίαρχο αίτιο της στάσης του.
Και σωματεία που πρόσκεινται στο ΠΑΜΕ είχαν καταγράψει τα συγκεκριμένα προβλήματα στο παρελθόν. Ενδεικτικά αναφέρω το Εργατικό Κέντρο Αθήνας και τα φαινόμενα που εμφανίστηκαν στο τελευταίο του συνέδριο πριν περίπου ένα χρόνου, όπου ‘ετσιθελικά’ αποκλείστηκαν αντιπρόσωποι. Δεν έχει χρώμα η νόθευση. Διάφορες παρατάξεις στο συνδικαλιστικό κίνημα της χώρας έχουν εμπλακεί σε παρόμοια φαινόμενα. Αλλά για να το επικαλείται αυτό κάποιος με ασφάλεια, θα πρέπει να υπάρχει τελεσίδικη δικαστική απόφαση.
Στο χάος που περιγράφετε είναι εύκολο να βρεθούν τέτοια στοιχεία;
Έχω την πληροφόρηση ότι υπάρχει πλήθος τέτοιων στοιχείων, εις βάρος πολλών σωματείων που έχουν παραβιάσει το νόμο. Αλλά και η αναγωγή σε δικαστικό επίπεδο, στο ελληνικό περιβάλλον δεν οδηγεί άμεσα σε λύση. Γιατί, ακόμα και αν το δικαστήριο αποφανθεί, πριν την τριετία δεν υπάρχει οριστικό αποτέλεσμα. Εντωμεταξύ, στην τριετία έχει λήξει η θητεία των ομοσπονδιών όπου συμμετέχουν τα σωματεία… Είναι ένα αδιέξοδο, ένας φαύλος κύκλος.
Ένα υψηλά αμειβόμενο στέλεχος, ένας μάνατζερ μιας εταιρείας, μπορεί να συμμετέχει σε ένα σωματείο; Είναι κι αυτό ένα λεπτό σημείο τριβής…
Η αντίθετη άποψη είναι ξεπερασμένη. Υπάρχουν, όμως, περιορισμοί του νόμου ώστε κάποιος που συμμετέχει, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, στο ιδιοκτησιακό καθεστώς μιας εταιρείας, ή κάποιος που ασκεί εργοδοτικό δικαίωμα, να μην ασκεί συνδικαλιστική συμπεριφορά. Όσα τέτοια φαινόμενα, είναι κατακριτέα. Αλλά ένα στέλεχος μιας επιχείρησης, που μπορεί να απολυθεί ή να υποστεί την βιαιότητα ενός εργοδότη οποιαδήποτε στιγμή, σίγουρα έχει δικαίωμα συνδικαλιστικής δράσης
Γιατί τώρα αυτή η κρίση στη ΓΣΕΕ; Υπάρχει κομματικό αίτιο, πολιτικές επιδιώξεις;
Σίγουρα υπάρχει και κομματική ανάγνωση της παρούσας κρίσης- οι συνδικαλιστικές παρατάξεις εχουν και κομματικό στίγμα. Βεβαίως, τόσο η ΠΑΣΚ όσο και η ΔΑΚΕ έχουν αποστασιοποιηθεί από τα κόμματά τους- το ΚΙΝΑΛ π.χ. έχει χαμηλά εκλογικά ποσοστά, ωστόσο η συνδικαλιστική του έκφανση (ΠΑΣΚ) είναι πρώτη δύναμη. Άρα, έχουμε μια ουδετεροποίηση. Το ΠΑΜΕ έχει μια αυτόνομη πορεία, όμως με κομματικά όρια. Υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.
Είναι ένα «τέλος εποχής» για την ΓΣΕΕ και το συνδικαλιστικό κίνημα;
Θεωρώ ότι έφτασε η ώρα το ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα να αντιληφθεί ότι δε μπορεί να συνεχίσει με όρους παρελθόντος- η κοινωνία αντιλαμβάνεται όσα το ίδιο προσπαθεί να συγκαλύψει. Ακόμα και αν αυτές οι παθογένειες δεν αποτελούν κυρίαρχο χαρακτηριστικό, παραμένουν, ωστόσο, απόστημα. Ο κόσμος το έχει αντιληφθεί. Μακάρι αυτή η κρίση να οδηγήσει στην εξυγίανση.
«Πρέπει να εμπιστευτούμε τους συνδικαλιστές- όμως νόμιμους, με διαφάνεια και δημοκρατικά εκλεγμένους συνδικαλιστές», λέει ο Γ. Καρούζος. «Πρέπει να δημιουργηθεί από την Πολιτεία ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο που θα δίνει δικαίωμα και δύναμη παρέμβασης ενός σωματείου στη λειτουργία μιας επιχείρησης, αλλά βάσει του νόμου και όχι με τσαμπουκάδες και αυθαιρεσίες. Όσο αυτά δε γίνονται, τα σωματεία θα εξακολουθήσουν να αποδοκιμάζονται από μεγάλο τμήμα της κοινωνίας- και αυτό είναι άσχημο, γιατί τα έχουμε ανάγκη».
Αλέξης Γαγλίας – HuffPost Greece
