Το Σάββατο, οι Χούθι, οργάνωση ανταρτών της Υεμένης που μάχεται εναντίον ενός πολυεθνικού συνασπισμού του οποίου ηγείται η Σαουδική Αραβία, ανέλαβαν την ευθύνη για ένα πλήγμα που κατέστρεψε δύο κομβικής σημασίας σαουδαραβικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας πετρελαίου.
Με ένα και μόνο χτύπημα, η παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας μειώθηκε από τα 9,8 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως στα 4,1 εκατομμύρια, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των τιμών. Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 5% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου βγήκε ξαφνικά εκτός "κάδρου". Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου διαταραχή στην αγορά - μεγαλύτερη σε απόλυτους αριθμούς από οποιαδήποτε από τις διάσημες πετρελαϊκές κρίσεις των προηγούμενων δεκαετιών.
Φυσικά, οι Σαουδάραβες παλεύουν να αποκαταστήσουν την παραγωγή, ενώ τα μεγάλα αποθέματα πετρελαίου της χώρας λογικά θα πρέπει να μετριάσουν το πλήγμα για τους πελάτες της. Ωστόσο, παρόλο που οι Σαουδάραβες δηλώνουν ότι έχουν αποκαταστήσει μέρος των απωλειών από το χτύπημα στην πετρελαϊκή τους παραγωγή, η παγκόσμια προσφορά ενδεχόμενα θα περιοριστεί, καθώς οι υπόλοιπες χώρες - εξαγωγείς πετρελαίου απλώς δεν έχουν την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα για να καλύψουν το κενό.
Ακόμη πιο σημαντικό, εάν κρίσιμες υποδομές της Σαουδικής Αραβίας μπορούν να βγουν εκτός λειτουργίας από ένα χτύπημα με όπλα όχι ιδιαίτερα υψηλής τεχνολογίας, τότε τα πράγματα δεν μοιάζουν ακριβώς καλά. Ο πόλεμος στην Υεμένη πιθανότατα θα συνεχιστεί και οι Χούθι, ενθαρρυμένοι από την τεράστια επιτυχία του πλήγματός τους, πιθανότατα θα συνεχίσουν με περισσότερες παρόμοιες επιθέσεις. Ένας ευρύτερος πόλεμος, ειδικά εάν τραβούσε στη δίνη του το Ιράν και τις ΗΠΑ, θα προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη διεθνή αποδιοργάνωση.
Έτσι, ο κόσμος θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος με μια σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου.
Η συσσωρευμένη ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι τα μεγάλα άλματα στην τιμή του πετρελαίου οδηγούν συνήθως σε ύφεση στις ΗΠΑ. Ο οικονομολόγος James Hamilton έχει επιχειρηματολογήσει υπέρ της θέσης ότι κάθε πετρελαϊκό σοκ από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έστρεψε αρνητικά το "βέλος" των δεικτών ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας. Πιο πρόσφατα, η τιμή του πετρελαίου υπερδιπλασιάστηκε τη χρονιά ακτιβώς πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του 2008. Έτσι, οι αντάρτες Χούθι απειλούν να οδηγήσουν τις ΗΠΑ σε ένα αρνητικό οικονομικό σπιράλ ακριβώς πριν από μια κρίσιμη προεδρική εκλογή.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα, φυσικά, δεν είναι νομοτελειακό. Οι οικονομολόγοι Lutz Kilian και Robert Vigfusson υποστηρίζουν ότι οι υποθέσεις του Hamilton είναι λανθασμένες και ότι οι τιμές του πετρελαίου διαδραματίζουν μάλλον περιορισμένο ρόλο όσον αφορά στην πρόκληση ύφεσης. Εν τω μεταξύ, η κατάσταση των ΗΠΑ έχει αλλάξει πολύ την τελευταία δεκαετία. Χάρη στην πρόοδο και την όλο και πιο εκτεταμένη χρήση της μεθόδου της υδραυλικής ρωγμάτωσης, οι ΗΠΑ βρίσκονται κοντά στο σημείο του να καταστούν καθαρός εξαγωγέας πετρελαίου.
Μια αύξηση στις τιμές του πετρελαίου θα καταστήσει πολλά projects υδραυλικής ρωγμάτωσης βιώσιμα και κερδοφόρα, τη στιγμή που, σε άλλη περίπτωση, αυτά θα αντιμετώπιζαν το φάσμα της πτώχευσης. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια τέτοια αύξηση της παραγωγής που να μπορεί να αντισταθμίσει την πτώση σε άλλους τομείς της οικονομίας.
Οι περισσότερες εκ των υπόλοιπων βιομηχανικών χωρών δεν θα είναι τόσο τυχερές. Τα προηγμένα έθνη στην Ευρώπη και την Ασία, καθώς και η Κίνα και η Ινδία, θα δουν το κόστος των καυσίμων να αυξάνεται, γεγονός που θα μπορούσε να επιβραδύνει τις οικονομίες τους και να βλάψει έμμεσα τις ΗΠΑ μέσω του περιορισμού του διεθνούς εμπορίου. Ακόμη και αν δεχθούμε ότι οι τιμές του πετρελαίου αποτελούν δευτερεύοντα παράγοντα όσον αφορά την πρόκληση ύφεσης, το σημερινό σοκ έρχεται να συσσωρευτεί επάνω σε έναν επιζήμιο εμπορικό πόλεμο και σε μια εντεινόμενη πτωτική τάση στην καταναλωτική εμπιστοσύνη.
Η επίθεση των Χούθι μπορεί να χρησιμεύσει ως υπενθύμιση του πόσο εξαρτημένος εξακολουθεί να είναι ο πλανήτης από το φθηνό πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής και τα δυσλειτουργικά καθεστώτα που κρατούν στα χέρια τους την παραγωγή και τη ροή του. Παρά την προσπάθεια που έχουν καταβάλει οι ΗΠΑ για να επιτύχουν την ενεργειακή τους ανεξαρτησία και παρά τις φιλότιμες κινήσεις άλλων χωρών ως προς τη διαφοροποίηση του ενεργειακού τους μείγματος, η παγκόσμια οικονομία βασίζεται ακόμη σε πολύ μεγάλο βαθμό σε αυτό το εμπόρευμα.
Αυτή η κατάσταση έχει τραβήξει ήδη για υπερβολικά πολύ καιρό. Ο πλανήτης πρέπει να στραφεί σε μη πετρελαϊκές πηγές ενέργειας για τις μεταφορές όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ο πιο ελπιδοφόρος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να μετακινηθεί προς τα οχήματα που λειτουργούν με τη δύναμη της μπαταρίας. Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, με το κόστος των μπαταριών να έχει πάρει την κατιούσα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα προβλέπεται να έχουν ξεπεράσει τα παραδοσιακά οχήματα που λειτουργούν με υγρά καύσιμα στις ΗΠΑ σε περίπου 20 χρόνια.
Αυτό σημαίνει μια πρόοδο ταχύτερη της αναμενόμενης, αλλά - και πάλι - πιο αργή του αναγκαίου. Οι ΗΠΑ και οι υπόλοιπες εύρωστες χώρες πρέπει να επιχειρήσουν να επιτύχουν την μεταστροφή όχι σε δύο δεκαετίες, αλλά σε μία.
Θα χρειαστεί βέβαια σειρά μέτρων. Πρώτον, η κυβέρνηση θα πρέπει να αυξήσει τις επιδοτήσεις για μπαταρίες οχημάτων, καθώς η παραγωγή σε μεγαλύτερη κλίμακα επιτρέπει στις εταιρείες να αναζητούν και τελικώς να βρίσκουν τρόπους για να παράγουν πιο φθηνά. Δεύτερον, η κυβέρνηση πρέπει να δημιουργήσει τέτοιο ρυθμιστικό πλαίσιο που να εξασφαλίζει ότι όλοι οι σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων θα είναι διαλειτουργικοί, έτσι ώστε κάθε ηλεκτρικό όχημα να μπορεί να φορτιστεί σε οποιονδήποτε σταθμό. Κάτι τέτοιο θα διασφαλίσει ότι οι οδηγοί των ηλεκτροκίνητων θα βρίσκουν πάντα ένα σημείο προκειμένου να επαναφορτίζουν τα αυτοκίνητά τους. Τρίτον, η κυβέρνηση θα πρέπει να αυξήσει εκθετικά την χρηματοδότηση της έρευνας στον τομέα των τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας και φόρτισης της επόμενης γενιάς, καθώς και για προηγμένα βιοκαύσιμα ή άλλες εναλλακτικές πηγές ενέργειας, οι οποίες θα επιτρέψουν στα αεροπλάνα να πετούν χωρίς την ανάγκη του πετρελαίου.
Η "αποπετρελαιοποίηση" όσο το δυνατόν γρηγορότερα επιλύει πολλά προβλήματα ταυτόχρονα. Εκτός από το προφανές όφελος από την επιβράδυνση του ρυθμού της κλιματικής αλλαγής, θα καταστήσει τις προηγμένες οικονομίες λιγότερο ευάλωτες σε πλήγματα από drones που εξαπολύουν αντάρτες - παρίες στην άλλη άκρη του πλανήτη. Αν οι επιθέσεις των Χούθι χρησιμεύσουν ως ώθηση για την επίσπευση του τέλους της πετρελαϊκής εποχής, τότε η καταστροφή του Σαββάτου στη Σαουδική Αραβία μπορεί μακροπρόθεσμα να έχει θετικό αποτέλεσμα.
(του Νόα Σμιθ, Bloomberg, capital.gr)
