Τη ταχύτητα με την οποία κινούνται τα πράγματα και το ενδιαφέρον που αποδίδει η αμερικανική πλευρά στην ανάγκη να γίνει πιο λειτουργικός ο Κάθετος Διάδρομος δείχνει το γεγονός ότι η πρώτη συνάντηση των χωρών της διαδρομής (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Μολδαβία, Ουκρανία) για το θέμα θα γίνει την επόμενη Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου.
Βασικό θέμα στην ατζέντα του νέου working group, στο οποίο θα συμμετέχουν προφανώς και οι ΗΠΑ, θα είναι να επιτευχθεί μια ρυθμιστική ενοποίηση μεταξύ των πέντε χωρών, προκειμένου ο κάθε προμηθευτής να μη χρειάζεται να αντιμετωπίζει τέσσερα ή πέντε διαφορετικά καθεστώτα κατά μήκος της διαδρομής.
Στην πράξη, ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας μόνιμο γκρουπ που θα παρακολουθεί το πώς μπορεί να τρέξει καλύτερα και πιο ομαλά ο Κάθετος Διάδρομος, περιορίζοντας τα κόστη, παρεμβαίνοντας όταν διαπιστώνει δυσλειτουργίες και προσπαθώντας να βρει λύσεις για να αυξηθεί η χωρητικότητα της διαδρομής.
Καθόλου τυχαία δεν είναι η προχθεσινή αναφορά του επιτετραμμένου της πρεσβείας των ΗΠΑ, Τζος Χακ από το βήμα του συνεδρίου του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου (36th Greek Economic Summit) στην ανάγκη ρυθμιστικής εναρμόνισης των χωρών της διαδρομής.
Το πρόβλημα που εντοπίζουν όσοι ασχολούνται με το αντικείμενο είναι ότι ακόμη και αν οι φετινές εξαγωγές μέσω Ελλάδας φτάσουν τα 8 bcm, όπως έχει εκτιμήσει η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ Μαρία Ρίτα Γκάλι, ο φιλόδοξος στόχος να καλύψει ο Κάθετος Διάδρομος ακόμη μεγαλύτερες ανάγκες της ΝΑ Ευρώπης απαιτεί 10 bcm, δυνατότητα που απαιτεί επενδύσεις στις γειτονικές μας προς Βορρά χώρες.
Στο κομμάτι για παράδειγμα μεταξύ Βουλγαρίας - Ρουμανίας - Ουγγαρίας, οι Διαχειριστές της περιοχής εκτιμούν ότι απαιτούνται νέες υποδομές ύψους 1 δισ ευρώ για να μεγιστοποιηθούν οι ροές LNG απο Ελλάδα.
Από τα νέα FSRU μεχρι την Ουγγαρία και τα Δ.Βαλκάνια
Κεφάλαια πρέπει επίσης να πέσουν σε νέα FSRU, όπως το δεύτερο που σχεδιάζει η Gastrade στη Θράκη, το Διώρυγα Gas της Motor Oil ή το σχέδιο που δεν αποκλείει να «ξεπαγώσει» η Helleniq Energy για πλωτό terminal στη Θεσσαλονίκη.
Στη πράξη, κοιτάζοντας κανείς το χάρτη, διαπιστώνει ότι το αμερικανικό ενδιαφέρον για εξαγωγές LNG δεν περιορίζεται μόνο στις χώρες του Κάθετου Διαδρόμου μέχρι την Ουκρανία. Αφορά τόσο την Ουγγαρία που έχει κατανάλωση 8 bcm (όλο ρωσικό), όσο και τα Δυτικά Βαλκάνια, όπως η Σερβία (2-2,5 bcm) και η Β.Μακεδονία (0,2 bcm) που επίσης βρίσκονται κάτω από την επιρροή της Μόσχας, χώρες δηλαδή που οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται σφόδρα να εντάξουν στο νέο ενεργειακό χάρτη.
Τμήμα του χάρτη αυτού είναι και ο 123 χιλιομέτρων αγωγός Ελλάδας - Β.Μακεδονία, που θα μπει σε λειτουργία τέλη του 2026, γεγονός που σημαίνει ότι η τελευταία θα προμηθεύεται LNG απευθείας από εμάς.
Επίπτωση θα έχει ο αγωγός και για τη Σερβία που σήμερα συνδέεται με τη Βουλγαρία, και άρα προμηθεύεται μέσω αυτής κάποιες περιορισμένες ποσότητες LNG. Το δίκτυο της Σερβίας σχεδιάζεται να επεκταθεί προς τη Β.Μακεδονία, που σημαίνει ότι στο σύντομο μέλλον θα προμηθεύεται και αυτή φυσικό αέριο από την Ελλάδα.
Το πρόβλημα της χρηματοδότησης
Εκτός των ρυθμιστικών θεμάτων, ένα βασικό εμπόδιο για να «τρέξουν» ταχύτερα αυτές οι νέες υποδομές στη περιοχή είναι η χρηματοδότηση. Εδώ και αρκετά χρόνια η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) έχει πάψει να χρηματοδοτεί projects πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχοντας ευθυγραμμίσει τη στρατηγική της με τους στόχους της Συνθήκης του Παρισιού για το Κλίμα.
Η τακτική αυτή δεν έχει αλλάξει παρά τη παγκόσμια τάση υπέρ του φυσικού αερίου. Το ίδιο ισχύει και με άλλους ευρωπαικούς χρηματοδοτικούς φορείς, ενώ ούτε οι λίστες των Εργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) συμπεριλαμβάνουν πλέον projects φυσικού αερίου. Το τελευταίο έργο στη περιοχή που έλαβε χρηματοδοτική ενίσχυση από κοινοτικούς πόρους ήταν το FSRU στην Αλεξανδρούπολη. Ταυτόχρονα οι ευρωπαικοί χρηματοδοτικοί οργανισμοί δεν χορηγούν πια εγγυήσεις για τέτοια έργα.
Η πραγματικότητα αυτή είναι σε γνώση της αμερικανικής πλευράς και το γεγονός ότι ακούγεται όλο και συχνότερα το όνομα της Development Finance Corporation (DFC) ως πιθανός χρηματοδότης υποδομών φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη δεν είναι τυχαίο.
Ούτε τυχαία ήταν η χθεσινή συνάντηση Παπασταύρου με τον John Jovanovic, Πρόεδρο της αμερικανικής Export-Import Bank (EXIM), τον επίσημο οργανισμό εξαγωγικών πιστώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο τελευταίος στάθηκε στον κομβικό ρόλο του Κάθετου Άξονα για την αμερικανική πολιτική ενεργειακών εξαγωγών και μίλησε για τη σημασία που δίνουν οι ΗΠΑ στην επέκταση των χώρων αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του φυσικού αερίου (FSRU).
Σημειωτέον ότι η τράπεζα έχει αναπτύξει ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα 100 δισ δολ που αφορά την Ευρώπη, καθώς και χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Οι επαφές με την ΕΧΙΜ θα έχουν συνέχεια με τον κ. Jovanovic να απευθύνει πρόσκληση στον κ. Παπασταύρου για να συμμετάσχει ως ομιλητής στο ετήσιο Συνέδριο της Τράπεζας τον Απρίλιο του 2026.
«Bypass» στα σύνορα Βουλγαρίας – Ρουμανίας
Στην ίδια κατεύθυνση με τα παραπάνω, προκειμένου να ξεπεραστούν τα προβλήματα συμφόρησης στα σύνορα Βουλγαρίας - Ρουμανίας, εντάσσεται και η τεχνική συμφωνία (https://energypress.gr/news/kathetos-diadromos-bypass-sta-synora-boylgarias-roymanias-gia-ayxisi-ton-roon-ektimiseis-gia), που υπέγραψαν προχθες οι εμπλεκόμενοι Διαχειριστές του «Κάθετου Διαδρόμου».
Βάζοντας στο χάρτη ένα έτερο σημείο εισόδου μέχρις ότου ολοκληρωθούν τα έργα αναβάθμισης στο βασικό σημείο διασύνδεσης των δύο χωρών, διευκολύνουν τη διοχέτευση μεγαλύτερων όγκων προς βορρά και Ουκρανία, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για ακόμη μεγαλύτερα «νούμερα» στην επικείμενη δημοπρασία δέσμευσης δυναμικότητας που θα γίνει στα τέλη Δεκεμβρίου. Τα πάντα δείχνουν ότι θα ξεπεραστεί το ρεκόρ του 59% της προηγούμενης δημοπρασίας.
Τη σχετική συμφωνία υπέγραψαν προχθες η Διευθύνουσα Σύμβουλο του ΔΕΣΦΑ Μαρία Ρίτα Γκάλι και ο επικεφαλής της Bulgartransgaz Βλαντιμίρ Μαλίνοφ στα πλαίσια του συνεδρίου που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, και ενώ οι υπόλοιποι διαχειριστές είχαν ήδη υπογράψει ηλεκτρονικά.
Η συμφωνία κατατέθηκε προς έγκριση στις αρμόδιες Ρυθμιστικές Αρχές και σύντομα αναμένεται να πάρει το «πράσινο φως» προκειμένου να ισχύσει από την επόμενη δημοπρασία που θα πραγματοποιηθεί, κατά πάγια πρακτική, την τελευταία Δευτέρα του Δεκεμβρίου.
