Συγκεκριμένα στις κυρώσεις εντάχθηκαν όχι μόνο οι μητρικές, αλλά και 34 θυγατρικές. Μέχρι τώρα είχαν περιληφθεί σε κλαδικές κυρώσεις που δεν ήταν τόσο αυστηρές. Οι δύο εταιρείες καλύπτουν πάνω από το 50% των ρωσικών εξορύξεων πετρελαίου.
Στις αρχές του 2025 είχαν υπαχθεί στη λίστα SDN δύο όχι τόσο μεγάλες όσο οι προηγούμενες, η “Gazprom neft” και η “Surgutneftegas”.Από τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου φάνηκε, ότι οι δύο εταιρείες βρήκαν τρόπους να αποφύγουν τις κυρώσεις, γι’ αυτό η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ προσανατολίζεται πλέον όχι μόνο στην επιβολή ποινών στις ρωσικές εταιρείες που εξάγουν καύσιμα, αλλά και δευτερογενών κυρώσεων στις ξένες εταιρείες που αγοράζουν από τις ρωσικές. Οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς ρωσικών υδρογονανθράκων είναι η Κίνα και η Ινδία, γι’ αυτό τα αποτελέσματα των νέων κυρώσεων εξαρτώνται κυρίως από τη στάση των δύο χωρών. Ρώσοι εμπειρογνώμονες εκτιμούν, ότι οι νέες κυρώσεις δεν θα επηρεάσουν τη συμπεριφορά της Κίνας. Ερωτηματικά υπάρχουν περισσότερο για τη στάση της Ινδίας, η οικονομία της οποίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ και είναι δύσκολο να ελέγξει τις μεγάλες ιδιωτικές πετρελαϊκές της εταιρείες.
Η Rosneft τώρα προμηθεύει την Ινδία με 800, ενώ η Lukoil περίπου με 250-300 χιλιάδες βαρέλια/ημερησίως. Στόχος των νέων αμερικανικών κυρώσεων είναι η μείωση των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου. Το θέμα είναι, ότι ακόμη και στην περίπτωση που η Κίνα και η Ινδία συνεχίσουν τις εισαγωγές με τους ίδιους ρυθμούς, είναι πολύ πιθανό να ζητηθούν νέες εκπτώσεις από τους εισαγωγείς για να μειώσουν το κόστος από τις δευτερογενείς κυρώσεις.
Πώς κινείται ο Ντόναλντ Τραμπ
Είναι φανερό, ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, το τελευταίο διάστημα κινείται σε τρία ταμπλό: το ουκρανικό, το ενεργειακό και το κινεζικό. Η επιβολή των νέων αντιρωσικών κυρώσεων εμπεριείχε το στοιχείο του αιφνιδιασμού, το περιεχόμενό τους όμως δεν αποτελεί έκπληξη. Οι τρεις μεγάλοι παίκτες στη διεθνή αγορά υδρογονανθράκων είναι η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ. Τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής ελέγχονταν σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ και τα πετροδολάρια, η ισχύς των οποίων ήταν 50ετής και έληξε το 2024. Προβάλλει η τάση της αποδολαριοποίησης πλέον .Η Σαουδική Αραβία και η Κίνα,για παράδειγμα, υπογράφουν συμβόλαια με βάση τα εθνικά τους νομίσματα.
Η Ρωσία μετέφερε το κέντρο βάρους των εξαγωγών πετρελαίου από την Ευρώπη στην Ασία και κάτω από την πίεση των δυτικών κυρώσεων πωλεί σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές. Η εξέλιξη αυτή πλήττει εκτός των άλλων και την κερδοφορία των αμερικανικών πετρελαϊκών επιχειρήσεων, οι οποίες δε μπορούν να πωλούν φθηνά λόγω του υψηλού κόστους των σχιστολιθικών εξορύξεων.
Με τις αντιρωσικές κυρώσεις ο Λευκός Οίκος επιδιώκει τη μείωση των εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου, με σκοπό ένα τμήμα τους να καλυφθεί από εξαγωγές αμερικανικών υδρογονανθράκων και εδραιώνοντας τη θέση τους στη συνέχεια να αυξηθούν οι τιμές.
Οι κυρώσεις αυτές δεν φαίνεται ότι επιδρούν θετικά προς την επίλυση του ουκρανικού, αντίθετα προσθέτουν εμπόδια στις διαπραγματεύσεις. Η Μόσχα απειλεί με επιβολή αντικυρώσεων, όπως για παράδειγμα να μειώσει τις ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου που είναι απαραίτητες για τους αντιδραστήρες των αμερικανικών πυρηνικών σταθμών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις έγκυρων ενεργειακών αναλυτών, οι κυρώσεις αυτές ίσως αποτελούν τμήμα των διαπραγματεύσεων μεταξύ της Exxon Mobil και μεγάλων ρωσικών εταιρειών για επιστροφή στη μεγάλη ρωσική αγορά υδρογονανθράκων.
Ο Μανουέλ Μακρόν και οι έλεγχοι του σκιώδους στόλου μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου στα διεθνή ύδατα
Ο Γάλλος Πρόεδρος προτείνει στο ΝΑΤΟ και τον «Συνασπισμό των προθύμων», με διάφορες προφάσεις να καθυστερούν, για μερικές μέρες ή εβδομάδες ,τη διέλευση των τάνκερς του σκιώδους στόλου που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο. Την 1 Οκτωβρίου γάλλοι στρατιωτικοί σταμάτησαν, για μερικές μέρες, για έλεγχο τάνκερ που μετέφερε ρωσικό πετρέλαιο, ενώ έπλεε στα διεθνή ύδατα. Η ρωσική κυβέρνηση χαρακτήρισε την κίνηση αυτή πειρατεία που παρακάμπτει τις αποφάσεις του Συμβούλιου Ασφαλείας του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο. Το Παρίσι υποστήριξε, ότι στηρίχτηκε στο άρθρο 110 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας, όπου αναφέρει ότι μπορεί να γίνονται έλεγχοι των εμπορικών πλοίων σε ανοικτές θάλασσες, αν υπάρχει υπόνοια για πειρατεία, εμπόριο ανθρώπων ή παράνομη διακίνηση ναρκωτικών. Αν διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ακινητοποιούν στα διεθνή ύδατα πετρελαιοφόρα που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, τότε κινδυνεύει να υποστεί καίριο πλήγμα η εφοδιαστική αλυσίδα. Οι προμηθευτές πετρελαίου πληρώνουν για κάθε ημέρα καθυστέρησης. Οι έλεγχοι ολίγων ημερών ή εβδομάδων οδηγούν σε αύξηση των ναύλων και κατά συνέπεια στην αύξηση των τιμών . Η Ρωσία το 2024 πραγματοποίησε εξαγωγές 240 εκατομμυρίων τόνων πετρελαίου, οπότε ενδεχόμενες καθυστερήσεις των παραδόσεων δεν περνούν απαρατήρητες. Από μια αύξηση των τιμών του πετρελαίου λόγω της εφαρμογής των νέων κυρώσεων θα επωφεληθούν κυρίως οι ΗΠΑ και οι άλλες χώρες που παράγουν υδρογονάνθρακες, εκτός από τη Ρωσία που θα υποστεί μείωση των εσόδων της. Νέα μεγαλύτερα προβλήματα ,όμως, θα αντιμετωπίσουν οι χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, όπως οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
* Ο Μιχάλης Ρένεσης είναι Οικονομολόγος.
